(Automatische vertaling, onbewerkt)

Israël's berekende gok: Waarom een aanval op Iran in 2025 waarschijnlijker lijkt

PERSBERICHT DOOR PNW STAFF 15 FEBRUARI, 2025

Deel dit artikel:

De trommels van oorlog worden luider. Recente rapporten van Amerikaanse inlichtingendiensten suggereren dat Israël steeds dichter bij een aanval op de Iraanse nucleaire installaties komt, met name op de zwaar versterkte sites Fordow en Natanz. Als dit gebeurt, kan dit het machtsevenwicht in het Midden-Oosten opnieuw bepalen - althans voor een tijdje. Maar waarom nu? Wat is er veranderd waardoor zo'n gedurfde stap niet alleen aannemelijk is, maar in de ogen van het Israëlische leiderschap ook noodzakelijk?

Een kans - en die gaat snel voorbij

Jarenlang hebben Israëlische defensieplanners gedebatteerd over de voordelen van een preventieve aanval op het nucleaire programma van Iran. De ambities van Teheran zijn nooit een geheim geweest, maar wat veranderd is, is de timing. De factoren die in 2025 op één lijn liggen, maken een Israëlische aanval niet alleen waarschijnlijk, maar bijna onvermijdelijk.

Ten eerste is de Iraanse verdediging zwakker dan in jaren. De Israëlische bombardementen van eind 2024 hebben de Iraanse luchtverdedigingscapaciteiten aanzienlijk aangetast, waardoor er een opening is ontstaan die militaire strategen misschien niet nog eens zullen krijgen. Een aanval nu zou een veel grotere kans op succes hebben dan een jaar geleden.

Ten tweede ziet Israël weinig tijd om te handelen voordat de nucleaire ambities van Iran onomkeerbaar worden. Uit inlichtingen blijkt dat Teheran dichter dan ooit bij het bezit van uranium voor kernwapens is. Terwijl Amerikaanse functionarissen beweren dat een aanval de voortgang van Iran slechts met weken of maanden zou kunnen vertragen, geloven Israëlische defensiefunctionarissen dat de impact veel groter zou kunnen zijn - misschien zelfs een terugslag van jaren.

Volgens Amerikaanse inlichtingenrapporten die in The Wall Street Journal worden besproken, zijn Amerikaanse functionarissen voorzichtiger en beweren ze dat een aanval het nucleaire programma van Teheran slechts enkele weken of maanden zou vertragen. Desondanks houden Israëlische functionarissen vol dat de aanval een aanzienlijk langetermijneffect zou hebben op de nucleaire capaciteiten van Iran.

De Trump-factor: Zullen de VS het spel van Israël steunen?

De overgang van president Joe Biden naar president Donald Trump heeft het strategische landschap fundamenteel veranderd. Terwijl Biden de voorkeur gaf aan diplomatieke inspanningen, heeft Trump een agressievere houding aangenomen ten opzichte van Iran, door sancties onder maximale druk opnieuw in te stellen en duidelijk te maken dat hij niet zal toestaan dat Iran een kernwapen krijgt.

Ondanks de harde retoriek van Trump heeft hij echter een voorkeur voor diplomatie uitgesproken, door te verklaren dat hij liever onderhandelt over een “Geverifieerd Nucleair Vredesakkoord” dan over militaire actie. Hij benadrukte dat hij de voorkeur zou geven aan een overeenkomst boven het “bombarderen van het land”, wat duidt op een aarzeling om militaire aanvallen te steunen als Iran kan worden overgehaald tot een diplomatieke oplossing.

Israël's bereidheid om te handelen - met of zonder steun van de VS

Israël's besluitvorming gaat snel richting een punt waarop geen weg terug meer is. Hoofdcolumnist David Ignatius van de Washington Post citeerde Israëlische en Amerikaanse functionarissen die beweren dat, tenzij diplomatieke druk Iran dwingt om zijn nucleaire faciliteiten op te geven, Israël bereid is om ze te vernietigen “met of zonder steun van de VS”. Israëlische functionarissen grijpen naar verluidt wat zij zien als een vluchtige kans om daadkrachtig op te treden. Ignatius schrijft dat Israël heeft aangegeven bereid te zijn tot een militaire aanval als Iran weigert zijn nucleaire programma in Libische stijl op te geven, een model dat Israël ziet als een beter alternatief voor een directe confrontatie.

Toch onthullen rapporten van CNN dat Israël nog steeds Amerikaanse hulp nodig kan hebben om zijn plan uit te voeren. Hoewel Israël over bunker-busting munitie beschikt, blijft de capaciteit om significante schade toe te brengen aan de diep begraven nucleaire sites van Iran onzeker. Amerikaanse hulp, met name voor bijtanken in de lucht en geavanceerde munitie, kan cruciaal zijn. Ondanks deze logistieke behoeften is het Israëlische leiderschap vastbesloten om de nucleaire capaciteiten van Iran te neutraliseren, zelfs als dat een eenzijdige actie vereist.

Amerikaanse inlichtingenrapporten en discussies tussen Israëlische en Amerikaanse functionarissen geven aan dat Israël twee aanvalsopties overweegt: de ene waarbij Israëlische gevechtsvliegtuigen ballistische raketten vanuit de lucht lanceren, waarbij het Iraanse luchtruim wordt gemeden, en de andere waarbij bunkerbommen boven de Iraanse nucleaire locaties worden geplaatst. Voor beide opties is Amerikaanse steun nodig voor bijtanken vanuit de lucht, het verzamelen van inlichtingen en bewaking. Onlangs heeft de regering Trump de verkoop van trainingskits voor dit soort operaties goedgekeurd, wat een teken is van Amerikaanse goedkeuring voor een mogelijke Israëlische actie.

Het regionale domino-effect

Een Israëlische aanval op Iran zou niet in een vacuüm plaatsvinden. Het zou een breder regionaal conflict kunnen ontketenen, waarbij Hezbollah, Syrië en mogelijk zelfs Golfstaten die moe zijn geworden van de groeiende invloed van Iran, worden betrokken. Teheran heeft al laten weten dat elke aanval op zijn faciliteiten zou worden beantwoord met een snelle vergelding, waardoor het schrikbeeld van een totale oorlog in het Midden-Oosten wordt opgeroepen.

De verzwakking van Syrië en Hezbollah biedt Israël echter een unieke kans. De val van de Syrische regering en de versplintering van Hezbollah hebben hun capaciteit om een gecoördineerde bedreiging te vormen voor Israël in het geval van een Iraanse vergelding aanzienlijk verminderd. Het machtsvacuüm in Syrië, gekoppeld aan de voortdurende strijd van Hezbollah, vermindert het potentieel voor een verenigd front tegen Israël. Deze situatie vermindert het onmiddellijke risico op een oorlog met meerdere fronten en biedt Israël een gunstiger strategisch klimaat om op zijn eigen voorwaarden te handelen.

Bovendien hebben de agressieve militaire campagnes van Israël sinds de Gaza-oorlog van oktober 2023 zijn positie verder versterkt. Israëlische aanvallen in Gaza en Libanon, gecombineerd met verwoestende acties tegen Hezbollah, hebben de militaire capaciteiten van de terreurgroep sterk verminderd. Israël heeft ook laten zien dat het doelen ver buiten Iran kan treffen, waaronder de Houthi-rebellen in Jemen, waardoor de invloed van Iran in de hele regio verder is afgenomen. Dit creëert een omgeving waarin Israël zich kan richten op het nucleaire programma van Iran met minder bedreigingen van buitenaf.

De oorlog in Gaza - een katalysator voor actie

Tijdens de voortdurende oorlog in Gaza, die uitbrak na het bloedbad van Hamas op 7 oktober 2023, heeft Iran twee keer massale raket- en dronebeschietingen op Israël afgevuurd. Deze werden grotendeels verijdeld door de Israëlische luchtverdedigingssystemen, gesteund door de VS en regionale bondgenoten. Als reactie hierop voerde Israël belangrijke luchtaanvallen uit op Iraanse militaire faciliteiten, waaronder luchtverdedigingssystemen, om te laten zien dat het in staat is om boven het Iraanse luchtruim te opereren zonder noemenswaardige interferentie.

De Amerikaanse president Joe Biden drong er echter naar verluidt bij Israël op aan om in de onmiddellijke nasleep van deze aanvallen niet te richten op nucleaire sites, wat duidt op een verdeeldheid tussen de Amerikaanse en Israëlische prioriteiten. Toch bleven de militaire leiders van Israël zich inzetten voor een bredere strategie om de greep van Iran op de regio te verzwakken.

Israëlische functionarissen hebben naar verluidt aangedrongen op nog agressievere acties, met als doel het momentum dat door deze succesvolle operaties is gecreëerd, uit te buiten. Maar de overgang naar het leiderschap van president Trump markeerde een verschuiving in de strategische calculus, waarbij rapporten suggereren dat de overwinning van Trump in de verkiezingen van 2024 heeft geleid tot een stopzetting van deze discussies.

Irans uitdagende reactie op mogelijke aanvallen

Iran heeft echter zijn eigen positie duidelijk gemaakt. De Iraanse president Masoud Pezeshkian waarschuwde dat een aanval op de Iraanse nucleaire installaties niet het gewenste effect zou hebben. In een recente toespraak verklaarde hij: “Als jullie honderd van die [installaties] aanvallen, zullen wij er nog duizend bouwen.” Pezeshkian benadrukte dat Israël en zijn bondgenoten wel fysieke structuren kunnen vernietigen, maar niet de expertise en vastberadenheid van Iraanse wetenschappers. Iran beschouwt zijn nucleaire programma als vitaal voor zijn nationale veiligheid en soevereiniteit, en de opmerkingen van Pezeshkian onderstrepen de inzet van het regime om zijn nucleaire capaciteiten snel weer op te bouwen als het getroffen wordt.

Deze uitdagende retoriek is een reactie op de toenemende waarschijnlijkheid van een Israëlische aanval, die veel Amerikaanse en Israëlische functionarissen volgens schattingen van inlichtingendiensten halverwege 2025 verwachten. Iran heeft al laten zien dat het bestand is tegen eerdere aanvallen en heeft na eerdere aanvallen snel kritieke faciliteiten herbouwd. Israëlische besluitvormers moeten rekening houden met deze Iraanse vastberadenheid om opnieuw op te bouwen, waardoor mogelijk een escalatiecyclus zonder duidelijk einde ontstaat.

Strategische kans - maar met risico's

Israëlische functionarissen zien het huidige moment als een rijpe kans, gezien de aanzienlijke schade die sinds het begin van de Gaza-oorlog is toegebracht aan Iraanse bondgenoten en Iran zelf. Nu het leiderschap van Hezbollah is gedecimeerd en zijn militaire capaciteiten sterk zijn verminderd, heeft Israël te maken met minder directe bedreigingen aan zijn grenzen. Dit creëert een venster waarin de Israëlische leiders zich gesterkt voelen om te handelen naar hun al lang bestaande bezorgdheid over de nucleaire ambities van Iran.

In Syrië heeft de val van de regering van president Bashar al-Assad, verzwakt door rebellen, extra mogelijkheden gecreëerd voor Israël om de aanwezigheid van Iran in de regio aan te vallen. Het Syrische conflict heeft geleid tot grotere versplintering en minder cohesie onder Irans bondgenoten, waardoor de risico's van een gecoördineerde militaire vergelding tegen Israël verder afnemen.

Een bepalend moment

De komende maanden kunnen een keerpunt betekenen in de geopolitiek van het Midden-Oosten. Als Israël toeslaat, zou de onmiddellijke impact een vertraging zijn in de nucleaire vooruitgang van Iran. De gevolgen op lange termijn blijven echter onvoorspelbaar. Zal Iran zich heropbouwen? Zal het een breder conflict uitlokken? Of zal dit een chirurgische aanval zijn die het machtsevenwicht in het voordeel van Israël doet verschuiven?

Eén ding is zeker: de wereld kijkt toe en er wordt geschiedenis geschreven.

Bron: Israel's Calculated Gamble: Why A 2025 Strike On Iran Looks More Likely