Twee Franse geesten en president Macron

door Amir Taheri - 16 maart 2025

Nu de Franse president Emmanuel Macron zich opwerpt als de nieuwe leider van Europa in een steekspel tegen de Amerikaanse president Donald Trump, zou hij er goed aan doen eens te kijken naar twee grote Fransen die haast en overmoed afraden.

De eerste is het toonbeeld van diplomatie, Talleyrand, die erin slaagde vier regimes te overleven, waaronder een regime dat werd gecreëerd door een bloedige revolutie en een ander regime dat Europa in brand stak voordat het in bloed verdronk.

Op een dag werd Talleyrand opgeroepen door een boze Napoleon, die hem onmiddellijk opdroeg een oorlogsverklaring aan Oostenrijk op te stellen als reactie op “beledigingen uit Wenen”. De diplomaat deed dit, maar zoals hij zich later herinnerde, bewaarde hij de oorlogsverklaring onder zijn kussen tot de volgende dag, toen de keizer hem beval het te vergeten omdat Frankrijk nog niet klaar was voor oorlog.

Voorzichtigheid was het betere deel van moed.

De volgende grote Fransman waar Macron eens naar zou moeten kijken is maarschalk Ferdinand Foch, opperbevelhebber van de geallieerden aan het westelijke front in de Eerste Wereldoorlog. Toen hij telegrammen ontving van generaals aan het front die hem smeekten om dringend langs te komen, stapte Foch in zijn auto en beval de chauffeur: “Haast je langzaam, ik heb haast!”

Foch staat ook bekend om andere parelcitaten, waaronder deze uit een van zijn telegrammen naar Parijs vanaf de frontlinie: “Mijn centrum wijkt, mijn rechts trekt zich terug, de situatie is uitstekend, ik val aan.” Later gaf hij commentaar op het Verdrag van Versailles: “Dit is geen vredesverdrag; het is een wapenstilstand voor twintig jaar.”

In de afgelopen twee weken is Macron echter overal geweest met de snelheid van een vlinder. Hij heeft aangenomen dat de 80-jarige alliantie tussen Europese en Amerikaanse democratieën voorbij is, dat de NAVO dood is, dat Rusland vastbesloten is om Europa te veroveren en dat oorlog - zo niet de Derde Wereldoorlog - onvermijdelijk is.

Maar wat veroorzaakte die haast, die zoals we weten alleen maar tot verspilling of erger kan leiden?

Het antwoord is de politieke versie van de reality tv-show “The Apprentice” die Trump opvoerde met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de Oval Officer, plus een paar van de honderden tweets, of hoe ze die nu ook noemen, die de Amerikaanse president elke week de wereld instuurt.

Wat zouden de geesten van Talleyrand en Foch adviseren?

Talleyrand zou Macron kunnen hebben uitgenodigd om af te wachten en te zien of de Oval Office-show geen vervolg krijgt dat de plot in een andere richting zou kunnen draaien, nu Zelensky een nieuwe dialoog met de nieuwe Amerikaanse regering heeft geopend.

Talleyrand zou Macron ook hebben uitgenodigd om zich niets aan te trekken van het gebroken record van John Bolton over Trumps plannen om de NAVO te vernietigen, een record dat al bijna zes jaar speelt. In plaats daarvan zou de diplomaat de Franse president hebben gevraagd om af te wachten of Trump al dan niet aanwezig zal zijn op de geplande NAVO-top in Den Haag op 24 en 25 juni. Alles wat we weten is dat secretaris-generaal van de NAVO en voormalig premier van Nederland Mark Rutte samenwerkt met Sherpas uit Washington om de top voor te bereiden.

Talleyrand zou Macrons aandacht kunnen hebben gevestigd op een ander rendez-vous dat in de agenda van het Élysée staat: de G7-top die op 15-17 juni in Alberta, Canada wordt gehouden -- dit keer met de leiders van de Europese Unie aan de hoge tafel.

Justin Trudeau is als Canadese premier vervangen door Mark Carney, die zijn succes in de verkiezing voor het leiderschap van de Liberale Partij deels te danken heeft aan een golf van Canadees nationalisme veroorzaakt door Trumps praatjes over stijgende tarieven en annexatie. Als bankier en econoom is Carney beter geplaatst om de politieke hitte te verminderen en een serieuze herziening van de handels- en economische banden tussen de twee buren te bevorderen.

Foch zou Macron hebben geadviseerd om er niet van uit te gaan dat de VS achterover zullen leunen en zullen toekijken hoe het leger van Noord-Koreanen, Oezbeken, Tsjetsjenen en Kazakken van de Russische president Vladimir Poetin, gesteund door Iraanse drones, het Champs Élysée opmarcheren.

Hoewel de dreiging van Poetin niet moet worden geminimaliseerd, zou het roekeloos zijn om deze uit nervositeit te overdrijven. Vier decennia lang bezette Rusland tweederde van het Europese continent van de Oder-Neisse lijn tot aan de Oeral. De bevolking van de USSR was twee keer zo groot als die van Rusland nu. Met de bondgenoten van het Warschaupact had de USSR 's werelds grootste oorlogsmachine, met duizenden tanks en oorlogsvliegtuigen en miljoenen manschappen in infanteriedivisies, om nog maar te zwijgen van duizenden kernkoppen.

Toch zijn militaire historici het erover eens dat de Sovjetmoloch nooit in staat was geweest om Europa te veroveren, zelfs als de VS niet aan de kant van de Europeanen hadden gestaan. In de Tweede Wereldoorlog slaagde Groot-Brittannië er immers in om meer dan twee jaar lang alleen tegen de Duitse militaire reus te vechten, zij het met de lend-lease regeling van de VS.

In juni 1994 moesten de Russische troepen Duitsland verlaten in treinen die gehuurd waren van de Franse SNCF en Deutsche Bahn, wat betekent dat als ze naar Parijs hadden willen marcheren, ze hadden moeten meeliften.

De sluwe Foch had kunnen opmerken dat het bouwen van het soort oorlogsmachine waar Macron en Ursula von der Leyen het over hebben tussen de vijf en tien jaar kan duren.

Foch had kunnen zeggen dat je een vijand niet kunt terugdringen door alleen maar grootspraak. Als je Poetin echt met de rug tegen de grond wilt drukken, maak dan een einde aan zijn controle over het Oekraïense luchtruim. Dat betekent dat je de Oekraïners enkele van de gevechtsvliegtuigen moet geven die de EU-lidstaten bezitten.

De 10 jaar durende Sovjetoorlog in Afghanistan eindigde toen president Ronald Reagan de moedjahedien van Stinger-raketten voorzag om de Sovjethelikopters te vernietigen die het luchtruim van het door oorlog verscheurde land beheersten.

Macron heeft het over het bouwen van een Europees defensiesysteem, wat een enorme sprong voorwaarts vereist in industriële ontwikkeling, wetenschappelijk en technologisch onderzoek en economische en politieke herconfiguratie, die allemaal massale steun van de bevolking vereisen, iets wat EU-leiders op eigen risico voor lief nemen.

De twee Franse wijzen uit het verleden hadden een andere suggestie kunnen doen: Waarom niet proberen een oorlog te stoppen die de ene hoofdrolspeler niet kan winnen en de andere niet kan verliezen? Dat vereist denken alvorens te handelen, in plaats van andersom, een feit dat het element tijd in elke berekening inbrengt.

Zal Trump zich over twee jaar, met de tussentijdse verkiezingen in de VS, in de onaantastbare positie bevinden waarin hij zich nu bevindt? Heeft Poetin het uithoudingsvermogen van een langeafstandsloper in een oorlog die hem met een slakkengang vooruit heeft geholpen? Moet Europa Rusland als een eeuwige doodsvijand beschouwen of overwegen om er over een paar jaar een tolerante buurman - zo niet een vriend - van te maken?

Met andere woorden, zoals de geesten van Talleyrand en Foch gezegd zouden kunnen hebben: Doe vandaag niet wat je morgen misschien betreurt te hebben gedaan.

Amir Taheri was hoofdredacteur van het dagblad Kayhan in Iran van 1972 tot 1979. Hij werkte bij of schreef voor talloze publicaties, publiceerde elf boeken en is sinds 1987 columnist voor Asharq Al-Awsat.

Het Gatestone Institute wil de auteur bedanken voor zijn vriendelijke toestemming om dit artikel in een iets andere vorm over te nemen uit Asharq Al-Awsat. Hij is dankbaar voorzitter van Gatestone Europe.

Bron: Two French Ghosts and President Macron :: Gatestone Institute