De tijd dringt: Wat we weten over hoe Israël Iran zou kunnen aanvallen

Door Ariel Kahana Gepubliceerd op 03-06-2025

Het is geen kwestie van of, simpelweg omdat er geen andere optie overblijft. Een “hit and run” scenario met een klein aantal vliegtuigen, zoals de Israëlische luchtmacht deed in Irak in 1981 of Syrië in 2007, is niet relevant. Tegen meerdere sites, waarvan sommige ondergronds, zouden veel meer vliegtuigen nodig zijn, mogelijk in meerdere aanvalsgolven.

“De geschiedenis zal niet eindigen na een aanval op Iran,” zei een buitenlandse diplomaat. Zijn korte verklaring vat de vele discussies en complexe dilemma's samen waar veel mensen in verschillende landen op dit moment voor staan. Aan de ene kant is actie tegen Iran geen kwestie van een of, simpelweg omdat er geen andere optie overblijft. Aan de andere kant hebben we het niet over één bombardement en dan zijn we klaar, want de militaire uitdaging is aanzienlijk met implicaties en effecten die veel verder gaan dan een lokale confrontatie tussen Israël en Iran.

Laten we beginnen met de conclusie: Er rest ons nog maar heel weinig tijd om het Iraanse nucleaire programma aan te pakken. De Islamitische Republiek plaatst haar ondergrondse nucleaire infrastructuur zo diep dat zelfs de Amerikaanse bunkerbom er uiteindelijk niet doorheen zal kunnen dringen. “Het zal zo diep zijn dat conventionele wapens niet in staat zullen zijn om de klus te klaren,” in de woorden van de diplomaat.

Ondertussen werd in het laatste rapport van het Internationaal Atoomagentschap vastgesteld dat, “als Iran besluit uranium voor kernwapens te produceren (90% verrijking) in plaats van 60% (momenteel), het dit snel zou kunnen doen... (en een voorraad zou kunnen aanleggen die groot genoeg is om binnen ongeveer een maand vier tot vijf kernwapens te produceren”, zoals samengevat door het Instituut voor Wetenschap en Internationale Veiligheid op basis van de bevindingen van het IAEA.

Zoals algemeen bekend is, is de nucleaire infrastructuur van Iran verspreid over het uitgestrekte land. Dit betekent dat 'hit and run'-scenario's met een klein aantal vliegtuigen, zoals die werden uitgevoerd door de Israëlische luchtmacht in Irak in 1981 of Syrië in 2007, irrelevant zijn. Tegen meerdere sites, waarvan sommige ondergronds, zouden veel meer vliegtuigen nodig zijn, mogelijk in meerdere aanvalsgolven.

Hoeveel? Zohar Palti, die tal van sleutelposities in de beveiliging heeft bekleed, beweerde in Nadav Perry's podcast dat de Verenigde Staten in staat zijn om het nucleaire programma van Iran in acht uur te neutraliseren, maar een Amerikaanse bron die ik sprak is van mening dat deze schatting te optimistisch is. Volgens de bron is het de vraag hoeveel schade men wil toebrengen aan het Iraanse project. Ten tweede zijn er waarschijnlijk verzachtende en voorbereidende operaties nodig voor de acht uur dat het systeem zelf wordt getroffen.

Daarom hebben de Amerikanen volgens deze bron twee dagen nodig om het Iraanse nucleaire programma uit te schakelen. Hoe dan ook, zelfs als acht uur voldoende is voor de Amerikanen, zou de Israëlische luchtmacht, zonder de bommen die ze bezitten, veel meer tijd nodig hebben.

Bovendien zou een aanval op Iran niet beginnen en eindigen met vluchten van de Israëlische luchtmacht, maar zulke uitgebreide regionale voorbereidingen vereisen dat ze niet verborgen zouden kunnen blijven. Dit betekent dat Israël alleen en bij verrassing vliegtuigen zou kunnen sturen en terugsturen, maar zowel Israëlische als Amerikaanse functionarissen twijfelen aan de haalbaarheid van een dergelijk scenario.

Ten eerste, omdat als Israël zou willen verrassen, het Amerikaanse detectie- en waarschuwingssysteem de Israëlische activiteit snel zou ontdekken. Sterker nog, als we CENTCOM niet van tevoren op de hoogte brengen, zou er zelfs wrijving kunnen ontstaan tussen onze vliegtuigen en hun Amerikaanse tegenhangers. Ten tweede, zelfs als de Amerikanen niet deelnemen aan de eigenlijke aanval, zou het voor Israël zeer voordelig zijn om in real time defensieve hulp te krijgen van president Donald Trump.

Verslagen in de Amerikaanse media beweerden dat tijdens de Israëlische operatie in Iran afgelopen herfst, Amerikaanse troepen klaarstonden om onze piloten te redden als, God verhoede, er een zou worden neergeschoten boven het Iraanse luchtruim. Bovendien zou Iran in real time kunnen reageren door raketten af te vuren op Israël, op Amerikaanse bases in de regio of op Amerikaanse bondgenoten. En natuurlijk zou Iran later kunnen reageren, en het heeft zelfs gedreigd om dat te doen als het ergste gebeurt vanuit hun perspectief - de vernietiging van zijn nucleaire project.

Hoewel Israël het Iraanse rakettenpark aanzienlijk heeft beschadigd, hebben de ayatollahs er nog heel wat over. Ze rusten ook niet op hun lauweren en volgens internationale media heeft een Chinees schip met brandstof voor kruisraketten onlangs aangelegd in Iran. Daarnaast zijn de Houthi's volledig betrokken, net als milities in Irak en Hezbollah. Ja, de organisatie heeft een zware klap gekregen, maar heeft nog steeds veel capaciteiten.

Of neem Azerbeidzjan, een Israëlische bondgenoot en bittere vijand van de ayatollahs. Bakoe, dat al te lijden heeft gehad onder terroristische aanvallen van Iran, bevindt zich in het vizier als Israël optreedt. Het is de moeite waard om te onthouden dat zelfs tussen Iran en Pakistan rondes van vuurgevechten en bomaanslagen plaatsvonden, die indirect verband hielden met de rivaliteit met Israël.

Met andere woorden, actie in Iran zou veel omvangrijkere gebieden kunnen doen ontbranden dan een raketoorlog tussen Tel Aviv en Teheran. Om de schade van een dergelijke ontwikkeling te minimaliseren, is een regionale defensieve inzet nodig, uitgebreider dan die waarmee de internationale coalitie zich voorbereidde om eerdere Iraanse aanvallen op Israël te verijdelen. Bij die twee gelegenheden werd alleen Israël gebombardeerd. De verdediging van de coalitie minimaliseerde de impact van Iran aanzienlijk.

Deze keer belooft Iran vergeldingsmaatregelen in de hele regio, zelfs als Israël alleen toeslaat. Daarom is een regionale defensieve opstelling nodig, uiteraard onder leiding van de VS. De voorbereiding daarvan duurt weken, en dat kan ook niet verborgen blijven. Dus in elk geval en in elk scenario lijkt voorafgaande coördinatie met de Amerikanen noodzakelijk.

Israël ziet graag Amerikaans partnerschap bij de aanval, niet alleen bij de verdediging. Maar de vraag is hoe geïnteresseerd president Trump is. Vanwege de angst voor een regionale oorlog wilden de voormalige presidenten Obama en Biden niet dat Israël Iran zou bombarderen. Trump is minder risicomijdend dan die twee, maar hij staat ook niet te popelen om de strijd aan te gaan.

Bij de opening van zijn ontmoeting met premier Benjamin Netanyahu in het Witte Huis een maand geleden, vroeg ik de president: “Nu Iran op zijn zwakst is, is het dan niet tijd om militaire actie te ondernemen tegen hun nucleaire programma?” Trump betwistte de premisse van de vraag. “U zegt dat Iran zwak is, maar het is erg sterk. Biden heeft het versterkt door miljarden naar hen over te maken. We zullen sancties opleggen,” antwoordde de president. In dit stadium probeert Trump inderdaad opnieuw “maximale druk” uit te oefenen via economische sancties tegen Iran en zijn functionarissen. Militaire actie zit nu blijkbaar niet in zijn kaarten. Tegelijkertijd vraagt hij Rusland om te bemiddelen tussen hem en Iran om tot een nieuwe nucleaire deal te komen. Op dit moment is zijn focus dus diplomatiek, niet militair.

De kwestie is dat er geen kans is dat sancties of een vernieuwd akkoord de ayatollahs zullen doen stoppen met hun nucleaire programma. Als ze de concessies van Biden weigeren, zullen ze de kloof met de hardere eisen van Trump zeker niet overbruggen. Wat sancties betreft, leert de geschiedenis dat deze er slechts zelden toe hebben geleid dat landen zich terugtrokken van wat zij zagen als dienstbaar aan hun nationale veiligheid. Iran zelf zit al 40 jaar onder economische en andere sancties. Dit heeft het land niet echt beïnvloed. Er is geen reden om te denken dat er nu, nu ze op de drempel staan van een bom, iets zal veranderen.

Het is mogelijk dat Trump eerst de diplomatieke middelen wil uitputten voordat hij overgaat tot de militaire optie - of Israël toestemming geeft om dat te doen. Het stoppen van oorlogen over de hele wereld was een van zijn campagnebeloften. Met andere woorden, hij zal sancties en onderhandelingen een paar maanden de tijd geven. Als deze mislukken, zal hij beslissingen nemen.

Dit is de inschatting van Dan Shapiro, die tijdens de regering Biden een hoge positie bekleedde in het Pentagon en daarvoor VS-ambassadeur in Israël was. Volgens Shapiro zullen de voorbereidingen zelf (voor militaire actie) Iran het signaal geven dat we het menen. Er moet een geloofwaardige militaire dreiging op tafel liggen. Het moment van de waarheid (wel of niet handelen) komt deze herfst. Shapiro maakte deze opmerkingen op een conferentie van het Institute for National Security Studies (INSS).

Hij voegde eraan toe dat Iran zich in zijn zwakste positie bevindt als gevolg van de ernstige schade aan het luchtverdedigingssysteem afgelopen herfst door Israël. Volgens hem heeft de VS aanzienlijk betere capaciteiten dan Israël, maar kan Israël aanzienlijke schade toebrengen aan de nucleaire infrastructuur van Iran. Het zal in ieder geval Amerikaanse hulp nodig hebben, zoals gebeurde bij de Israëlische aanval op Iran in oktober.

Onder professionals zijn de meningen verdeeld over de vraag of het Iraanse luchtruim volledig is uitgeschakeld of dat Iran nog belangrijke defensieve capaciteiten heeft. Ook hier moeten we aannemen dat Iran geen tijd verspilt en elke dag gebruikt om nieuwe radars en luchtdoelraketbatterijen te plaatsen.

Wat zal dan het praktische resultaat zijn van al deze discussies? Zeer hoge functionarissen in Israël zeggen herhaaldelijk bij elke gelegenheid dat ze “hun ogen niet van de bal af houden,” wat betekent dat ze zich bewust zijn van de kansen, risico's en urgentie.

Senator Lindsey Graham zei dinsdag, in reactie op berichten dat Rusland zou bemiddelen bij een nucleair akkoord tussen Iran en de VS, dat “er geen kans is dat er een nucleair akkoord komt. De nazi-Ajatollahs willen Israël vernietigen. President Trump moet Israël de middelen geven om het nucleaire programma van Iran te vernietigen.” Een dag eerder verklaarde premier Netanyahu in de Knesset dat “er dingen zijn die beter onuitgesproken blijven, die beter stilletjes gedaan kunnen worden.” Hij heeft natuurlijk gelijk, op voorwaarde dat ze deze keer eindelijk gedaan worden.

Bron: Time running out: What we know about how Israel could strike Iran