Eén schouder

Door: Rabbijn Pesach Wolicki op 17 ApriL 2024

כִּי-אָז אֶהְפֹּךְ אֶל-עַמִּים שָׂפָה בְרוּרָה לִקְרֹא כֻלָּם בְּשֵׁם יְהֹוָה לְעָבְדוֹ שְׁכֶם אֶחָד׃
Want dan zal Ik de volken zuiver van spraak maken, zodat zij allen Hashem bij naam aanroepen en Hem eendrachtig dienen.
Zefanja 3:9

Dit vers komt voor in een profetie van Zefanja over de eindtijd, een tijd waarin alle volken op aarde de waarheid van God zullen erkennen en Hem als één zullen dienen. Er zijn heel veel verzen in de Bijbel die een tijd voorspellen waarin de hele mensheid God zal erkennen en aanbidden. In de woorden van de profeten Jesaja, Jeremia, Ezechiël, Zacharia en vele anderen vinden we een soortgelijke visie uitgedrukt; dat er een tijd zal komen waarin allen de enige God, de God van Israël, zullen dienen.

Vertaling

Wat dit vers uniek maakt, zijn de woorden die in de slotzin worden gebruikt. Hier is een manier die sommigen hebben gekozen om dit vers te vertalen:

"Dan zal Ik de lippen van de volken zuiveren, opdat zij allen de naam van de Heer aanroepen en Hem schouder aan schouder dienen."

De vertaling die we hier aanhalen verwijst naar alle volken die de naam van de Heer aanroepen en Hem "schouder aan schouder" dienen. Maar veel Bijbelvertalingen zijn het hier niet mee eens. Hier zijn twee populaire vertalingen, de English Standard en de King James:

Want in die tijd zal ik de spraak van de volken veranderen in een zuivere spraak, opdat zij allen de naam van de Heer aanroepen en Hem eendrachtig dienen. (ESV)

Want dan zal ik het volk veranderen in een zuivere taal, opdat zij allen de naam van de Heer aanroepen en hem dienen met één instemming. (King James Version)

Het verschil is opvallend. Het beeld van "schouder aan schouder" is immers heel specifiek. Het noemt een specifiek lichaamsdeel. Het zou zeer verrassend zijn als het originele Hebreeuws het woord "schouder" niet zou noemen. Aan de andere kant, als het vers correct is vertaald door de latere twee versies die ik net heb aangehaald, welke rechtvaardiging is er dan voor de eerste vertaling, "schouder aan schouder"?

Eén schouder

Dus, wat zegt het Hebreeuws eigenlijk?

In het Hebreeuws zijn de laatste woorden van het vers shechem echad. Sichem betekent "schouder". Echad is het Hebreeuwse woord voor "één". De exacte vertaling van Sichem echad is "één schouder".

Degenen die Sichem echad vertalen als "met één instemming" of "met één stem" hebben ervoor gekozen om de beeldspraak van Zefanja's profetie uit te leggen in plaats van te vertalen. Dit is een belangrijk punt. In de hele Bijbel zijn er situaties waarin vertalers de woorden niet direct vertalen. In plaats daarvan, als er figuurlijke taal wordt gebruikt, zullen ze het soms "vertalen" alsof het niet figuurlijk is. Dat is wat deze vertalers hier deden. Door dit te doen ontnemen de vertalers hun lezers de beeldspraak van de tekst. Het is duidelijk dat Zefanja de hele mensheid beschreef die God diende in overeenstemming en eenstemmigheid, met "eenstemmigheid" of "instemming". Maar Zefanja gebruikte de beeldspraak van de schouder om dit uit te drukken.

Schouder = een last dragen

Door de hele Bijbel heen wordt shechem - schouder - figuurlijk gebruikt om het dragen van een last, het dragen van een last, te beschrijven. Bijvoorbeeld:

Als hij ziet hoe goed zijn rustplaats is en hoe aangenaam zijn land, zal hij zijn schouder buigen voor de last en zich onderwerpen aan dwangarbeid. - Genesis 49:15

Ik zal de Assyriër in mijn land verpletteren; op mijn bergen zal ik hem vertrappen. Zijn juk zal van mijn volk worden afgenomen en zijn last van hun schouders. - Jesaja 14:25

Shechem is ook de naam van een stad in Israël, tegenwoordig bekend onder de Arabische naam Nablus. Maar het woord shechem, dat "schouder" betekent, komt 22 keer voor in de Bijbel. In 15 van deze verzen is de context het dragen van een last. Met andere woorden, als het woord "schouder" voorkomt in profetische beelden, dan is het correct om het te begrijpen als een zinspeling op een last die gedragen moet worden.

Zoals ik hierboven al zei, kozen de vertalers die ons vers weergaven als "één overeenstemming" of "één instemming" ervoor om de woorden van Zefanja te interpreteren in plaats van ze te vertalen. De Hebreeuwse woorden zeggen simpelweg niets over "instemming" of "overeenstemming", wat synoniemen zijn voor "overeenkomst". Wat Zefanja duidelijk zei is dat alle mensen samen de last van het dienen van God zullen "dragen". Deze vertalers verloren de belangrijke nuance van wat Zefanja zei. Laat het me uitleggen.

Zefanja zei niet alleen dat alle volken God samen zouden aanbidden of zelfs dat ze het met elkaar eens zouden zijn. Door het beeld van een schouder op te roepen, beschreef Zefanja iets veel belangrijkers. Zefanja profeteerde namelijk dat alle volken op aarde het juk van de last van het dienen van God zouden dragen.

God dienen kan moeilijk zijn. Er moet gestreden en gewonnen worden voor Gods waarheid. In feite beschrijven de verzen die aan de onze voorafgaan Gods vergelding voor de mensen die Hem boos hebben gemaakt. Met andere woorden, ze beschrijven de overwinning op het kwaad. In die context impliceert de beschrijving van het dienen van God als iets dat met de schouder wordt gedaan, dat we een last dragen, een last voor God dragen. Door deze zin te vertalen als "één instemming" worden we ertoe gebracht te geloven dat Zefanja eenvoudige instemming beschrijft in de aanbidding van God, zoals mensen die samenkomen om Gods lof te zingen. Dit is niet wat Zefanja bedoelde.

Eén schouder, geen twee

Maar er is nog een andere belangrijke nuance in dit vers. Ik zei hierboven al dat het Hebreeuws in dit vers shechem echad is, "één schouder." Merk op dat Zefanja niet zei "schouder aan schouder", zoals veel vertalingen ons vers weergeven. Hij zei "één schouder". Dus zelfs de vertalers die het woord shechem correct vertaalden, weken ze af van het originele Hebreeuws.

De redenering achter de "schouder aan schouder" vertaling is gemakkelijk te begrijpen. Meerdere mensen hebben niet één schouder. Dus als de profeet beschrijft dat veel mensen God dienen "als één schouder", dan is het logisch om het te vertalen als "schouder aan schouder". Maar dit is nog steeds geen nauwkeurige vertaling. En hoewel het niet zo schandalig is als de vertalingen die het woord "schouder" in dit vers negeren, mist deze vertaling ook een belangrijk deel van Zefanja's boodschap.

Aangezien Zefanja een visioen uitdrukt over de eindtijd, moet zijn taal symbolisch worden opgevat. Met andere woorden, dit vers maakt geen deel uit van een Bijbels verhaal over twee mensen die een last op hun eigen fysieke schouders dragen. Als dat wel zo was, en de woorden shechem echad werden gebruikt, dan zou het misschien gepast zijn om de zin op deze manier te vertalen. Maar ons vers maakt deel uit van een eindtijdprofetie. De beeldspraak van Zefanja is bedoeld om een theologische visie uit te drukken. Zefanja had kunnen zeggen "schouder aan schouder", met iets andere woorden. Maar dat deed hij niet. Zefanja schreef "één schouder". En dit is veelzeggend.

Denk eens na over het verschil tussen "schouder aan schouder" en "één schouder". Stel je twee mensen voor die samen een last op hun schouders dragen. Ze staan naast elkaar, schouder aan schouder. Hoewel ze de last die ze dragen delen, bevindt elk van hen zich in zijn eigen lichaam. Als een van hen pijn voelt, voelt de ander dat niet. Als ze klaar zijn, gaan ze hun eigen weg. Ze zijn schouder aan schouder, elk een apart lichaam.

Maar in de beeldspraak van Zefanja dienen alle volken op aarde God als één schouder. Zefanja's visioen is van een samenwerking die zo diepgaand is dat ze elkaars pijn voelen. Hun inspanningen zijn samengesmolten. Ze vormen één lichaam. En als ze klaar zijn met hun taak, zullen ze niet uit elkaar gaan.

De eenheid die Zefanja beschrijft, de eenheid van alle mensen in dienst van God in de eindtijd, gaat verder dan samenwerking alleen. Wat Zefanja in dit vers beschrijft is een band die zo krachtig is dat er een samensmelting van identiteiten plaatsvindt die ook gedeelde pijn omvat. Hij beschrijft een fundamentele en permanente eenheid in dienst van God.

We hebben het geluk dat we in een tijdperk leven waarin christenen en Joden en Godvrezenden van vele naties zich verenigen om de strijd voor God aan te gaan. Laten we bidden dat we elkaars pijn voelen en dat we nooit meer uit elkaar gaan.

Bron: One Shoulder – The Israel Bible