Een natie in één dag geboren

Door: Rabbi Pesach Wolicki - 10 April 2024

מִי-שָׁמַע כָּזֹאת מִי רָאָה כָּאֵלֶּה הֲיוּחַל אֶרֶץ אֶ אָד אִם-יִוָּלֵד גּוֹי פַּעַם אֶחָת כִּי-חָלָה גַּם-יָלְדָה צִיּוֹן אֶת-בָּנֶיהָ׃
Wie heeft zoiets ooit gehoord? Wie was ooit getuige van zulke gebeurtenissen? Kan een land in één dag door een beproeving gaan? Of wordt een natie in één keer geboren? Toch weende Tzion en baarde haar kinderen in één keer!
Jesaja 66:8

In dit fascinerende vers vergelijkt Jesaja de wedergeboorte van de Israëlische natie na de langdurige ballingschap met de geboorte van een kind. Jesaja stelt een reeks retorische vragen, waarmee hij impliceert dat de plotselinge geboorte van een natie "op één dag" ongekend en daarom wonderbaarlijk is. Maar is dit eigenlijk wel waar?

Wat betekent het dat Israël "op één dag" geboren zou worden? Het is duidelijk dat de Israëlische natie, op het moment dat we na duizenden jaren naar ons thuisland terugkeren, een oud volk is. De natie Israël is verre van een nieuwe natie, als een baby die nog nooit het daglicht heeft gezien. Wat bedoelt Jesaja precies?

We moeten onderscheid maken tussen het Joodse volk als volk en Israël als natie. Het Joodse volk bleef zeker bestaan als een apart volk gedurende de duizenden jaren van ballingschap. Maar een volk en een natie zijn twee verschillende dingen. Een volk is een etnische groep, een stam, zelfs een religie. Maar een natie heeft een eigen taal, een eigen land, een eigen nationale onafhankelijkheid. Het Joodse volk is eeuwenoud. De natie Israël is gloednieuw.

Maar hoe zit het dan met Jesaja's opmerking over de geboorte van de Israëlische natie "op één dag"? Is dit hoe het gebeurde? Natuurlijk was er 29 november 1947, de dag waarop de Verenigde Naties stemden voor de oprichting van een Joodse staat. Een paar maanden later, op 14 mei 1948, riep David Ben-Gurion de oprichting van de staat Israël uit. Welke "dag" is de dag waarop de natie werd geboren? Meer ter zake, de oprichting van de staat Israël was een proces dat tientallen jaren duurde, beginnend met de massale beweging van Joodse terugkeer naar het land in de jaren 1800.

Ik zou willen suggereren dat het woord "dag" hier niet letterlijk bedoeld is als een enkele dag van 24 uur. Jesaja verwijst eerder naar de snelle overgang van de natieloze, ballingschap status van een volk, de Joden, naar volledige nationale onafhankelijkheid, wat allemaal in een korte tijd gebeurt. Een "dag" moet hier worden geïnterpreteerd als een enkel tijdperk van de geschiedenis.

Maar dit leidt tot de vraag, is de snelle overgang van volk naar natie echt zo ongekend? Zijn er geen andere voorbeelden in de moderne geschiedenis van nieuwe naties die onafhankelijk werden? Het antwoord is eigenlijk nee. Laat het me uitleggen.

Denk aan alle naties in de wereld van vandaag. Wanneer werden zij naties? Wanneer werden de Fransen Fransen? Of de Japanners? Deze naties smeedden hun identiteit door inheems te zijn in het land waar ze woonden. Neem bijvoorbeeld Duitsland. Duitsland was geen land of een aparte nationaliteit tot de jaren 1870. Daarvoor leefden er talloze stammen in die regio. Om allerlei politieke, economische en veiligheidsredenen verenigden deze stammen en provincies zich in Duitsland.

In andere delen van de wereld, zoals Oost-Azië, Zuid-Amerika en Afrika, bereikten inheemse etnische groepen die gekoloniseerd waren terwijl ze in hun thuisland bleven, onafhankelijkheid. Hoewel je zou kunnen zeggen dat deze naties nieuw waren, waren de leden ervan nooit in ballingschap gegaan. Ze waren er altijd al geweest. Deze volkeren en hun thuislanden waren nooit van elkaar gescheiden.

Aan de andere kant van het spectrum, voor naties zoals Australië, Canada en de Verenigde Staten, kwamen mensen van verschillende etniciteiten en afkomst naar een nieuw land. Eenmaal in hun nieuwe land smeedden ze na verloop van tijd geleidelijk aan nieuwe identiteiten. Uiteindelijk ontwikkelden deze nieuwe identiteiten zich tot nieuwe nationaliteiten.

Het Joodse volk is het enige voorbeeld in de geschiedenis van een volk dat volledig landloos was en ondergeschikt aan andere heersers, losgekoppeld van enig oorspronkelijk thuisland, dat snel, in een tijdsbestek van nauwelijks meer dan één generatie, een nieuwe natie creëerde. De Hebreeuwse taal, die in vele eeuwen niet was gesproken, werd bijna van de ene dag op de andere de primaire taal van een moderne natie. Nooit eerder was er een onafhankelijke natie gevormd door mensen die bijna volledig bestonden uit mensen die in de voorgaande jaren als immigranten waren aangekomen.

In de laatste fase van de bevalling, bij gebrek aan moderne pijnstillers, komt het vaak voor dat vrouwen de hoop verliezen om ooit te bevallen. Hoe vreemd het ook mag lijken, het komt zelfs vaak voor dat vrouwen vergeten dat ze eigenlijk aan het bevallen zijn van een baby.

Met dit in gedachten is Jesaja's metafoor des te meer van toepassing op de moderne staat Israël. Denk aan de toestand van de wereld slechts 3 korte jaren voor de uitroeping van de staat in 1948. De Holocaust had het Joodse volk in de zwakste en meest gedecimeerde positie gebracht sinds de verwoesting van de Tempel bijna 2000 jaar eerder. Als er iets is dat het tegenovergestelde is van een Joodse onafhankelijke natie, dan zijn het wel de concentratiekampen van de nazi's.

En toch, schijnbaar van de ene dag op de andere, ging het Joodse volk van het dieptepunt van de ballingschap naar volledige nationale onafhankelijkheid. Dus ja, Jesaja's metafoor klopt precies. De plotselinge geboorte van de natie Israël is een wonderbaarlijk wonder van de geschiedenis.

De geboorte van de staat Israël is uniek in de geschiedenis. Nooit eerder was een volk in een paar korte jaren een natie geworden. De plotselinge geboorte van de Joodse natiestaat is een vervulling van de woorden van Jesaja.

Bron: A Nation Born in One Day – The Israel Bible