www.wimjongman.nl
Abu Mohammed al-Golani kan het gezicht worden van het Syrië na Assad - maar wie is hij en waarom staat er een Amerikaanse prijs van 10 miljoen dollar op zijn hoofd?
Gepubliceerd: December 9, 2024 door Sara Harmouch Ph.D. kandidaat in Public Affairs, Amerikaanse Universiteit
De val van president Bashar al-Assad heeft een kritieke vraag achtergelaten: Wie spreekt er nu namens de Syriërs nadat er een einde is gekomen aan een halve eeuw wreed dynastiek bewind?
Hayat Tahrir al-Sham, dat onder leiding van Abu Mohammad al-Golani het voortouw nam in de opmars van de oppositie die Assad ten val bracht, is een groep die een grote aanspraak maakt op die rol.
Maar waar staat de groep voor? En wie is al-Golani? The Conversation vroeg Sara Harmouch, een expert op het gebied van islamitische militante groeperingen, om antwoorden.
Wat is Hayat Tahrir al-Sham?
Hayat Tahrir al-Sham heeft zijn wortels in de beginfase van de Syrische burgeroorlog, die in 2011 begon als een volksopstand tegen de autocratische regering van Assad.
De groep is ontstaan als een uitloper van het Nusra Front, de officiële gelieerde organisatie van Al Qaida in Syrië. Hayat Tahrir al-Sham werd aanvankelijk erkend om zijn gevechtseffectiviteit en zijn toewijding aan de wereldwijde jihadistische ideologie, of de vestiging van een streng islamitisch bewind in de moslimwereld.
In een verschuiving in 2016 verbrak het Nusra Front publiekelijk de banden met Al Qaida en nam de nieuwe naam Jabhat Fateh al-Sham aan, wat “Front voor de Verovering van de Levant” betekent.
Het jaar daarop fuseerde het met verschillende andere facties in de Syrische oorlog tot Hayat Tahrir al-Sham, of de “Organisatie voor de Bevrijding van de Levant”.
Deze naamsverandering was bedoeld om af te stappen van de wereldwijde jihadistische agenda van Al-Qaida, die de aantrekkingskracht van de groep in Syrië had beperkt. Hierdoor kon Hayat Tahrir al-Sham zich richten op kwesties die specifiek zijn voor Syriërs, zoals lokaal bestuur, economische kwesties en humanitaire hulp.
Ondanks deze veranderingen blijft de kernideologie van Hayat Tahrir al-Sham geworteld in het jihadisme, met als hoofddoel het omverwerpen van de regering van Assad en het vestigen van een islamitische heerschappij in Syrië.
Wie is al-Golani? Hoe belangrijk is hij voor het succes van de groep?
Abu Mohammed al-Golani werd in 1982 geboren als Ahmed al-Sharaa in Saoedi-Arabië.
Al-Golani bracht zijn eerste jaren door in Damascus, Syrië, nadat zijn familie in 1989 was teruggekeerd uit Saudi-Arabië. Zijn jihadistische carrière begon in Irak, waar hij zich na de door de VS geleide invasie van 2003 aansloot bij strijders die gelieerd waren aan Al Qaida.
In 2011 kreeg al-Golani, onder leiding van de Iraakse militant en toenmalig leider van Al Qaida in Irak Abu Bakr al-Baghdadi, de opdracht om het Nusra Front op te richten in Syrië.
De groep werd al snel een geduchte kracht in de Syrische burgeroorlog.
Onder leiding van al-Golani probeerde Hayat Tahrir al-Sham zich af te schilderen als pragmatisch, minder gericht op de wereldwijde jihad en meer op bestuurlijke kwesties in de regio Idlib, het grootste bolwerk van de Syrische rebellen.
Deze verschuiving in strategie maakt deel uit van de inspanningen van al-Golani om zijn nationale en mondiale imago te veranderen van dat van een jihadistische leider in een meer politiek levensvatbare figuur in de Syrische politiek.
Al-Golani's verschuiving naar een meer pragmatische aanpak, vooral na 2017, is cruciaal geweest om Hayat Tahrir al-Sham te helpen gebieden te controleren en zich te doen gelden als een regionale regeringsmacht. Zijn recente stappen, zoals het aannemen van een gematigder persoonlijkheid en traditionele openbare dienstverlening, weerspiegelen al-Golani's centrale rol in de militaire en politieke evolutie van Hayat Tahrir al-Sham - het ondersteunen van de greep van de groep op de macht en haar inspanningen om legitimiteit te verwerven, zowel lokaal als internationaal.
Hoe is de groep uitgegroeid tot een belangrijke macht in Syrië?
Om de macht te behouden over de gebieden die ze controleerden, gebruikte Hayat Tahrir al-Sham een mix van strategieën, waaronder het opzetten van bestuurssystemen die stabiliteit en diensten konden bieden en tegelijkertijd hun controle legitimeerden in de ogen van de lokale bevolking.
De leiders van de groep wilden uitbreiden en meer grondgebied veroveren, maar concludeerden dat ze de internationale gemeenschap voor zich moesten winnen om de internationale oppositie te minimaliseren en effectief samen te werken met de bredere Syrische revolutionaire beweging.
Dit betekende samenwerking met andere actoren in Syrië, met als doel een verenigd front te vormen dat beter overkomt bij internationale waarnemers en potentiële bondgenoten. Om dat lokaal te doen, bracht Hayat Tahrir al-Sham veel groepen binnen Syrië onder zijn controle. Regionaal en internationaal gaf het zijn imago een nieuwe vorm door middel van pr-campagnes, zoals sociale dienstverlening.
Sinds 2017 is Hayat Tahrir al-Sham de heersende macht in Idlib, dat, nadat de regeringstroepen in december 2016 de controle over Aleppo hadden heroverd, het laatste grote bastion werd voor verschillende rebellengroepen.
Door de jaren heen heeft de groep hun controle in de regio verstevigd door te functioneren als een quasi-gouvernementele entiteit, die civiele diensten verleent en toezicht houdt op lokale aangelegenheden - zoals het controleren van snelwegen en het innen van heffingen op commerciële vrachtwagens - ondanks berichten over mensenrechtenschendingen.
In de afgelopen jaren heeft de propaganda van Hayat Tahrir al-Sham de nadruk gelegd op het beschermen van het Syrische grondgebied en de Syrische bevolking tegen de regering van Assad.
Dit heeft de groep geholpen om haar positie bij de lokale gemeenschappen en andere rebellengroepen te versterken.
In een poging zijn imago verder op te poetsen, heeft Hayat Tahrir al-Sham zijn PR-inspanningen in binnen- en buitenland opgevoerd. De organisatie is bijvoorbeeld in zee gegaan met internationale media en humanitaire organisaties om te onderhandelen over hulpleveranties aan de gebieden die ze bestuurt - en deze te filmen.
Dit hielp Hayat Tahrir al-Sham om lokale steun te krijgen en positioneerde zichzelf als verdediger van soennitische moslimbelangen.
Ondertussen versterkte Hayat Tahrir al-Sham zijn militaire capaciteiten door een militaire academie op te richten, zijn eenheden te reorganiseren in een meer conventionele militaire structuur en gespecialiseerde troepen te creëren die gecoördineerde en strategische aanvallen kunnen uitvoeren. De recente opmars lijkt het bewijs te zijn dat deze strategie vruchten heeft afgeworpen.
Wat vindt de VS van de groep en al-Golani?
De VS heeft al-Golani lange tijd genoteerd als een Specially Designated Global Terrorist en het Nusra Front als een Buitenlandse Terroristische Organisatie.
In mei 2018 breidde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken deze aanwijzing uit met Hayat Tahrir al-Sham. Als gevolg van deze aanmerkingen hebben de groep en haar leden te maken met wettelijke beperkingen, reisverboden, bevriezing van tegoeden en bankbeperkingen.
Daarnaast biedt het Beloningen voor Rechtvaardigheid-programma van het ministerie van Buitenlandse Zaken tot 10 miljoen dollar voor informatie over al-Golani.
Er circuleert echter nieuws dat de VS overweegt om de premie van 10 miljoen dollar op de leider van Hayat Tahrir al-Sham te schrappen, terwijl het Verenigd Koninkrijk overweegt om de groep van de terreurlijst te schrappen.
Wat gebeurt er als al-Golani opduikt als leider na Assad?
Ten eerste moeten we opmerken dat het nog vroeg is en dat het nog onduidelijk is hoe Syrië er na Assad uit zal zien.
Maar op basis van mijn jarenlange onderzoek naar islamitische geschiedenis en Hayat Tahrir al-Sham durf ik wel een paar gefundeerde gissingen te doen. Historisch gezien hebben islamitische rijken verschillende bestuurlijke kaders gebruikt om hun expansie en bestuur aan te sturen, wat de aanpak van Hayat Tahrir al-Sham zou kunnen inspireren om deze succesvolle strategieën te weerspiegelen.
Ten eerste denk ik dat al-Golani waarschijnlijk zal streven naar authentiek religieus leiderschap, waarbij hij zichzelf positioneert als een leider wiens persoonlijke vroomheid en naleving van islamitische principes overeenkomen met de religieuze gevoelens van de bevolking in het algemeen.
Dit zou kunnen worden aangevuld door Hayat Tahrir al-Sham die de rol van de soennitische islam in de Syrische staatsfuncties benadrukt en religieuze rechtspraktijken in de wetten van de natie integreert.
Net als op lokale schaal zou effectief bestuur een hoeksteen kunnen worden van het bestuur van Hayat Tahrir al-Sham. In Idlib heeft de groep bijvoorbeeld systemen voor belastingheffing en gemeenschapsbetrokkenheid opgezet. Dit is essentieel voor het opbouwen van vertrouwen, vooral onder voorheen gemarginaliseerde groepen.
Daarnaast zou Hayat Tahrir al-Sham, door regio's binnen Syrië enige autonomie te geven, het risico op onrust kunnen verkleinen door een evenwicht te vinden tussen strikte islamitische rechtshandhaving en de culturele en etnische diversiteit van Syrië.
Als Hayat Tahrir al-Sham onder leiding van al-Golani de vorming van de nieuwe Syrische regering probeert te sturen, kunnen we over het algemeen een bestuursaanpak verwachten die streeft naar een mix van traditioneel islamitisch bestuur en modern staatsmanschap, waarbij gestreefd wordt naar stabilisatie en eenwording van het diverse en door oorlog verscheurde land.
De controversiële status van de groep en haar geschiedenis van militante activiteiten kunnen echter een grote uitdaging vormen bij het verwerven van brede internationale erkenning en interne steun.