Welke invloed zal de dood van de Iraanse president hebben op Israël en het Midden-Oosten?

Raisi werd gezien als een waarschijnlijke opvolger van Opperste Leider Khamenei.

Hanan Lischinsky | Gepubliceerd: 20 mei 2024

Op maandagochtend bevestigde het Iraanse regime dat haar president Ebrahim Raisi en minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian waren omgekomen bij een helikoptercrash, op de terugweg van een bezoek aan het buurland Azerbeidzjan.

Hoewel Israël zijn betrokkenheid bij de crash, die plaatsvond bij slecht weer in een bergachtig gebied, heeft ontkend, roept de dood van twee hooggeplaatste Iraanse functionarissen, minder dan twee maanden na de grootschalige aanval van Iran op Israël, ernstige vragen op over de mogelijke gevolgen voor de Joodse staat.

Raisi werd in 2021 president van de Islamitische Republiek Iran, na een lange en gewelddadige carrière in de gerechtelijke tak van het regime, in verkiezingen die algemeen als vervalst werden beschouwd.

Hij stond bekend als een hardliner en enthousiaste voorstander van hardhandig optreden tegen critici van het regime. Hij verdiende de bijnaam "slachter/beul van Teheran" voor zijn betrokkenheid bij het martelen en vermoorden van ten minste 1.500 - en mogelijk wel 30.000 - tegenstanders van het regime na de Iran-Irak oorlog in 1988.

Raisi heeft nooit spijt gehad van zijn aandeel in het bloedbad en noemde het een "goddelijke straf" en een "trotse prestatie" voor het revolutionaire regime. Toen hij procureur-generaal van Iran werd (2014-2016), namen de executies een hoge vlucht in vergelijking met voorgaande jaren, en tijdens zijn periode als hoofd van de rechterlijke macht (2019-2021) werden minstens 1500 vreedzame demonstranten in 200 Iraanse steden opgesloten, gemarteld en geëxecuteerd.

Hij werd gezien als een naaste vertrouweling van Opperste Leider Ali Khamenei en steunde diens agressieve houding tegenover Israël, de Verenigde Staten en het Westen in het algemeen.

Over zijn houding tegenover Israël zei voormalig IDF Inlichtingenchef Maj.-Gen. (res.) Tamir Hayman tegen The Jerusalem Post: "Het zou moeilijk zijn om iemand te vinden die slechter is."

Toch is het belangrijk op te merken dat de rol van de president slechts de tweede belangrijkste positie is in de hiërarchie van het regime, na de Opperste Leider, die alle aspecten van het beleid controleert, vooral de algemene strategie van buitenlandse en militaire zaken.

"De president van de Islamitische Republiek is een uitvoerder, geen besluitvormer," vertelde Jason Brodsky, beleidsdirecteur bij United Against Nuclear Iran, aan The Times of Israel.

"Dus het beleid van de Islamitische Republiek, de fundamenten van dat beleid, zullen hetzelfde blijven."

De president is meestal directer betrokken bij het binnenlands en financieel beleid. Het is in de interne arena dat de dood van Raisi en Amir-Abdollahian het zwaarst zal wegen.

Het regime bevindt zich al in een acute legitimiteitscrisis, schreef Raz Zimmt, een senior onderzoeker bij het Institute for National Security Studies (INSS), op Ynet News.

Het hardhandig optreden tegen andersdenkenden, de verslechterende economische omstandigheden en de beschamend lage opkomst bij de recente parlementsverkiezingen tonen de "voortdurende erosie van het vertrouwen van het publiek ... en de intensiteit van de wanhoop die zichtbaar is onder grote delen van de bevolking", schreef Zimmt.

De dood van twee hooggeplaatste ambtenaren bij een ongeval maakt het regime ook kwetsbaar nadat het de afgelopen maanden al was vernederd door verschillende veiligheidsincidenten.

In december bestookte Pakistan doelen in Iran met raketten en gevechtsvliegtuigen, nadat Iran raketten had afgeschoten op doelen waarvan het zei dat ze behoorden tot een soennitische terreurgroep die 11 Iraanse politieagenten had gedood. De volgende maand werden ongeveer 84 mensen gedood bij een terreuraanslag door ISIS op een herdenkingsmonument voor Quds Force commandant Qassem Soleimani.

Het belangrijkste gevolg van de dood van Raisi zou de impact kunnen zijn op de verkiezing van de volgende Opperste Leider. Raisi werd alom gezien als een belangrijke kandidaat om de 85-jarige Ali Khamenei te vervangen en zijn dood zal nu een interne machtsstrijd ontketenen.

"Hem uit het veld slaan of onbekwaam, dood, wat je ook hebt, is een echte schok voor de politiek van het systeem," zei Brodsky. Het zou "de politiek van opvolging in de war kunnen sturen", schreef hij op 𝕏.

De dood van minister van Buitenlandse Zaken Amir-Abdollahian zal naar verwachting ook een grote impact hebben, omdat hij nauw betrokken was bij de recente strategische stappen van Iran in het Midden-Oosten.

Hij leidde de succesvolle verzoening met Saoedi-Arabië en stond dicht bij de Quds Force van de IRGC, die sinds het uitbreken van de oorlog in Gaza verschillende keren de leiders van Irans proxies ontmoette.

Raisi had ook nauwe banden met de gewapende proxies van Iran, in het bijzonder Hezbollah, die zijn overwinning in 2021 publiekelijk vierde. Bij die gelegenheid noemde Hezbollah-leider Hassan Nasrallah hem zelfs "de hoop van het Iraanse volk, de onderdrukten en de verzetsstrijders."

Een paar jaar eerder maakte Raisi een rondreis door Zuid-Libanon en de Israëlische grens, waar hij Hezbollah-leiders ontmoette en een bezoek bracht aan de familiehuizen van de populaire terroristen Imad Mughniyeh en Mustafa Badr al-Din, die beiden door Israël zouden zijn geëlimineerd.

De conclusie is dat de dood van Raisi niet zal leiden tot een plotselinge verandering in het beleid ten opzichte van Israël, ondanks het feit dat hij een gezworen vijand is van de Joodse staat.

In plaats daarvan zal zijn dood het regime intern verder verzwakken en een groot deel van de aandacht opeisen in de machtsstrijd, wat uiteindelijk in het voordeel van Israël zal zijn.

De gevolgen op lange termijn zijn echter moeilijker te voorspellen, aangezien de impact van Raisi's overlijden op de opvolging van Opperste Leider Khamenei voorlopig onduidelijk blijft.

Bron: How will the death of Iran's president impact Israel and the Middle East? | All Israel News