www.wimjongman.nl
Dood door duizend sneden of één grote klap: De onmogelijke keuze van Iran na de Israëlische aanval
Tolik Piflaks | Gepubliceerd: 5 november 2024
Een grote Iraanse vlag wapperend in de wind achter een standbeeld van de eerste Iraanse opperste leider, Ruhollah Khomeini in Teheran, Iran
“Eerst negeren ze je, dan lachen ze je uit, dan vechten ze tegen je en dan win je,” luidt het beroemde gezegde dat vaak ten onrechte aan Gandhi wordt toegeschreven. In het Midden-Oosten volgt de progressie een donkerder pad: eerst kleineren ze je aanval, dan beloven ze vergelding, dan dreigen ze met veel hardere vergelding en ten slotte is het jouw beurt om te vergelden.
Deze bekende dans speelt zich opnieuw af in de nasleep van de ongekende Israëlische aanval van 26 oktober 2024 op Iraans grondgebied, waarbij Israëlische troepen drie aanvalsgolven uitvoerden tegen ongeveer 20 locaties in Iran, Irak en Syrië. Tot de doelwitten behoorden geavanceerde S-300 luchtverdedigingssystemen (in Rusland geproduceerde grond-luchtraketsystemen die tot de meest geavanceerde ter wereld worden gerekend), productiefaciliteiten voor drones en raketfabrieken.
Aanvankelijke bagatellisering
In de onmiddellijke nasleep probeerden Iraanse functionarissen de betekenis van de aanval snel te minimaliseren. Irans staatsmedia meldden aanvankelijk slechts kleine schade aan niet-kritieke faciliteiten en beschreven de aanval als “niet succesvol”. De woordvoerder van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) beweerde dat de meeste inkomende raketten en drones werden onderschept, wat resulteerde in wat zij “verwaarloosbare schade” noemden. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araghchi versterkte dit verhaal en verklaarde dat de aanval “geen belangrijke militaire doelen had bereikt”.
De realiteit bleek echter complexer. Onafhankelijke analisten merkten op dat commerciële satellietbeelden, hoewel van lage resolutie, schade aanwezen aan drie gebouwen in het Parchin complex, waaronder twee die betrokken zijn bij het mengen van vaste brandstof voor de motoren van ballistische raketten. Iraanse functionarissen bevestigden later dat vijf mensen waren gedood bij de aanvallen, waaronder vier Iraanse legerofficieren en een bewaker.
Van ontkenning naar strategisch antwoord
Binnen 48 uur begon de toon van Iran drastisch te veranderen. Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei riep een spoedvergadering bijeen van de Hoge Nationale Veiligheidsraad om mogelijke reacties te bespreken. Hossein Salami, opperbevelhebber van de IRGC, kondigde aan dat Iran “de situatie zorgvuldig beoordeelde” en “op het juiste moment en de juiste plaats zou reageren”.
De aanvankelijke terughoudendheid van het regime diende waarschijnlijk meerdere doelen: het kopen van tijd voor een strategische beoordeling, het voorkomen van onmiddellijke binnenlandse druk voor vergelding en het behouden van controle over het verhaal terwijl de militaire opties werden geëvalueerd.
Hossein Salami, opperbevelhebber van de Islamitische Revolutionaire Garde (Foto: Fars News)
Retoriek escaleert
De retoriek van de opperste leider is steeds krachtiger geworden. Khamenei heeft gewaarschuwd dat de VS en Israël een “verwoestende reactie” te wachten staat, waarbij hij expliciet stelde dat “de tegenstanders, waaronder de VS en het zionistische regime [Israël], moeten begrijpen dat ze ongetwijfeld een zware reactie te wachten staat voor hun acties tegen Iran en het verzetsfront”.
Iran lijkt zijn reactie te coördineren met regionale bondgenoten. Haidar al-Lami, een lid van het politieke bureau van Harakat Hezbollah al-Nujaba, een Iraakse terroristische militie, verklaarde dat zijn organisatie “volledig gecoördineerd was met Iran om de timing en locatie van deze reactie te organiseren.” Al-Lami suggereerde dat Iran “het recht heeft om de Zionistische entiteit overal binnen Irak aan te vallen”.
Mogelijke reactiescenario's
Volgens Israëlische militaire evaluaties heeft Iran verschillende opties voor vergelding, elk met zijn eigen risico's en mogelijke gevolgen:
1. Directe raketaanval: Iran zou 150-200 raketten kunnen lanceren vanaf haar grondgebied, vergelijkbaar met eerdere reacties. Dit zou blijk geven van vastberadenheid, maar brengt het risico met zich mee van aanzienlijke Israëlische tegenaanvallen op Iraans grondgebied.
2. Een aanval vanuit Jemen: De Houthi's, die een open rekening hebben met Israël over de aanvallen van 29 september op hun oliefaciliteiten in de haven van Hodeidah, zouden aanvallen kunnen lanceren vanuit Jemen. Dit biedt Iran enige ontkenbaarheid terwijl het toch een boodschap afgeeft.
3. Reactie vanuit Irak: Door Iran gesteunde milities in Irak, die al zelfmoorddrones op Israël afvuren, zouden hun aanvallen kunnen laten escaleren. Dit riskeert echter Israëlische aanvallen te legitimeren op Iraaks grondgebied.
4. Libanon escalatie: Een grootschalige aanval vanuit voorheen ongebruikte gebieden in Libanon zou een belangrijke escalatie markeren, hoewel het misschien niet als evenredig wordt beschouwd met de Israëlische aanval op Iraans grondgebied.
5. “All-out” reactie: Het meest extreme scenario is dat Iran vanaf meerdere fronten tegelijk aanvalt. Hoewel dit maximale kracht zou demonstreren, zou het Israël legitimiteit kunnen geven om elk doel in Iran aan te vallen, inclusief oliefaciliteiten en nucleaire sites.
Mogelijke Israëlische tegenreacties
De reactiemogelijkheden van Israël zouden waarschijnlijk afhangen van de ernst van de Iraanse aanval:
- Voor beperkte proxy-aanvallen zou Israël zijn huidige patroon van precieze aanvallen op Iraanse doelen in Syrië en Libanon kunnen voortzetten.
- Een directe Iraanse raketaanval zou kunnen leiden tot aanvallen op belangrijke Iraanse militaire faciliteiten en raketlocaties.
- In het geval van een “all-out” Iraanse reactie zou Israël de nucleaire infrastructuur en oliefaciliteiten van Iran als doelwit kunnen nemen.
Israëlische functionarissen hebben al laten weten dat, ongeacht waarvandaan Iran aanvalt, Israël op Iraans grondgebied zal reageren.
Een vliegtuig van de Israëlische luchtmacht, waarvan het Israëlische leger zegt dat het vertrekt om aanvallen uit te voeren op Iran (Foto: Wikimedia)
Strategische implicaties
De huidige crisis vertegenwoordigt meer dan alleen een nieuwe ronde van vijandelijkheden - het markeert een fundamentele verschuiving in de Iran-Israël schaduwoorlog. Door diep binnen Iraans grondgebied toe te slaan, verbrijzelde Israël tientallen jaren van gevestigde inzetregels en toonde het een voorheen ondenkbare capaciteit om doelwitten binnen Iran naar believen te raken. Nog verwoestender is dat Israël het zorgvuldig opgebouwde proxy-netwerk van Iran systematisch heeft aangetast.
In het Midden-Oosten, waar kracht en de projectie daarvan allesbepalend zijn, treft deze dubbele klap het fundament van Irans regionale machtsstructuur. Het Ayatollah-regime staat nu voor een existentieel dilemma. Als Iran niet in staat blijkt om zijn zelfverklaarde positie als leider van het “verzetsfront” tegen Israël en het Westen te handhaven, zou het hele revolutionaire regime van binnenuit kunnen beginnen af te brokkelen. Hun antwoordopties vormen echter een onmogelijke keuze: een gematigde aanval riskeert zwak over te komen en de interne neergang te versnellen. Tegelijkertijd zou een massale vergelding Israël de legitimiteit geven om de economische en militaire capaciteiten van Iran echt lam te leggen - wat zou leiden tot een verwacht falen van het regime om de salarissen van de Revolutionaire Garde te betalen en de bijna 90 miljoen burgers te voeden - die het financieel al moeilijk hebben - wat mogelijk zou leiden tot een ineenstorting van het regime van binnenuit.
Zoals we in het begin al opmerkten: eerst bagatelliseren ze je aanval, dan beloven ze vergelding en dan dreigen ze met veel hardere vergelding - misschien zouden ze het daarbij moeten laten.
Tolik is een Israëlische producent en scenarioschrijver met een gevarieerde carrière in de Israëlische media. Hij schreef voor talloze populaire Israëlische televisieshows en leverde bijdragen aan verschillende tv-netwerken en kranten, en heeft een achtergrond in scenarioschrijven, copywriting en reclame.