De impact van de digitale euro op de vrijheid van de Nederlandse burger (2)

In de vorige aflevering heb ik het onderwerp CBDC (Central Bank Digital Currency), oftewel digitale euro geïntroduceerd. Toen hebben we vanuit de websites van De Nederlandsche Bank (DNB), rijksoverheid en de Europese Centrale Bank (ECB) een aantal uitspraken gezien, die geen reden tot zorg gaven. Anderzijds zagen we dat een directeur van DNB ook niet kon uitleggen welk voordeel de consument nu heeft aan die digitale euro.

De andere kant van het CBDC-verhaal belicht

Nu de andere kant van het verhaal. Het is gebruikelijk dat publiekswebsites zaken positief voorstellen wanneer iets nieuws wordt gepresenteerd, dat door de meerderheid van de bevolking geaccepteerd zou moeten worden. Dat is dus een stukje marketing. Als we echt willen weten wat de bedoeling is rond de CBDC, dan moeten we naar topmensen in de financiële wereld luisteren wanneer ze met elkaar van gedachten wisselen tijdens bepaalde topontmoetingen.

Bank for International Settlements (BIS)

Agustín Carstens, algemeen directeur van Bank for International Settlements (BIS) was op 19 oktober 2020 aanwezig bij de “annual meetings” van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de World Bank Group (WBG). Voor de duidelijkheid: De BIS, die in het Nederlands de Bank voor Internationale Betalingen wordt genoemd, is de centrale bank van alle centrale banken.[1] Er zijn 63 centrale banken en monetaire instituten lid van de BIS, denk aan de ECB, Bank of England, Board of Governors of the Federal Reserve System, DNB, Central Bank of the Russian Federation en People’s Bank of China.[2]

Carstens zei tijdens deze bijeenkomst in 2020: “Om onze analyse van CBDC in het bijzonder voor algemeen gebruik te kunnen uitvoeren, hebben we de neiging om de gelijkwaardigheid met contant geld vast te stellen. Daar is een enorm verschil met bijvoorbeeld contant geld. We weten bijvoorbeeld niet wie vandaag een honderd dollar-biljet gebruikt. We weten niet wie vandaag een duizend peso-biljet gebruikt. Een belangrijk verschil met CBDC is dat de centrale bank absolute controle zal hebben over de regels en voorschriften die het gebruik van die uiting van centralebankaansprakelijkheid zullen bepalen en ook zullen we de technologie hebben om dat af te dwingen.”[3]

Europese Centrale Bank (ECB)

Christine Lagarde, voorzitter van de ECB zei tijdens de BIS Innovation Summit die gehouden werd op 21 en 22 maart 2023: “Wordt het [de digitale euro] net zo privé als contant geld? Nee. Een digitale munt zal in veel opzichten nooit zo anoniem en privacybeschermend zijn als contant geld, en daarom zal contant geld er altijd zijn.”[4] De ECB publiceerde in juni 2024 plannen om voor individuen een limiet te stellen op de hoeveelheid digitale euro’s.[5]

Internationaal Monetair Fonds (IMF)

Bo Li, adjunct-directeur van het IMF, zei tijdens de “annual meetings” van het IMF en de WBG in 2022 het volgende: “De derde manier waarop we denken dat CBDC financiële inclusie kan verbeteren is door wat we programmeerbaarheid noemen. Dat wil zeggen dat CBDC overheidsinstanties en spelers uit de private sector in staat kan stellen te programmeren, om slimme contracten te creëren, om gerichte beleidsfuncties mogelijk te maken. Bijvoorbeeld bijstandsuitkering, bijvoorbeeld consumptiebon, bijvoorbeeld voedselbon. Door CBDC te programmeren, kan dat geld precies worden gericht op wat voor soort mensen [geld] kunnen bezitten en hoe dit geld kan worden gebruikt, bijvoorbeeld voor voedsel. Potentiële programmeerbaarheid kan overheidsinstellingen helpen om hun steun precies te richten op die mensen die steun nodig hebben, dus op die manier kan ook de financiële inclusie verbeteren.”[6]

Duitse ministerie van Binnenlandse zaken

Een document van het ‘Federal Office for Information Security’, een onderdeel van het Duitse ministerie van Binnenlandse zaken, dat gedateerd is op januari 2024, biedt interessante inkijkjes in technisch ontwerp-keuzes:

“De centrale bank kan (8) CBDC-biljetten intrekken, bijvoorbeeld als monetair controle-instrument. Het intrekken van CBDC-biljetten wordt uitgevoerd door een gemachtigde entiteit, de herroepingsautoriteit, die wordt gecontroleerd en beheerd door de centrale bank.”[7]

“Afhankelijk van de hoeveelheid persoonlijke informatie die ze vereisen, kunnen portemonnees alleen toestaan om betalingen te doen met bepaalde beperkingen (bijv. hoeveelheid opgeslagen geld, aantal betalingen per dag, hoeveelheid geld per transactie of per dag) of zonder dergelijke beperkingen (afgezien van algemene beperkingen als de centrale bank het nodig acht deze op te leggen). Deze benadering kan leiden tot (ten minste) twee soorten portemonnees: Volledig anonieme portemonnees die geen persoonlijke informatie vereisen en geconfronteerd worden met beperkingen en gepersonaliseerde portemonnees die volledig traceerbaar zijn, maar geen beperkingen kennen.”[8]

Andere ontwikkelingen in de financiële wereld

De mogelijke introductie van CBDC staat niet op zichzelf. Er zijn ook nog andere ontwikkelingen in de financiële wereld die hierbij moeten worden betrokken om tot weloverwogen conclusies te komen over de vraagstelling aangaande CBDC. Het Nederlandse kabinet wil alle particuliere transacties boven de 100 euro gaan monitoren[9]: meer behoefte aan controle dus. Uit uitspraken van topbankiers en een DNB-document[10] wordt de verwachting gewekt dat contant geld (bankbiljetten en munten) blijft. Echter, er is in Nederland al jarenlang een trend zichtbaar dat het moeilijker wordt om met contant geld te werken, denk aan het verminderen van het aantal geldautomaten[11]. Er is daarnaast een wetsvoorstel in de maak om contante betalingen vanaf 3000 euro te verbieden.[12] De huidige cash-mogelijkheden worden dus beperkt. Daarnaast: het is mogelijk dat het eurosysteem in elkaar gaat storten, omdat de staatsschulden van Europese landen zo gigantisch groot zijn, dat deze nooit meer kunnen worden terugbetaald. In dat geval zouden euro-bankbiljetten flink in waarde dalen. Daarbij komt dat het huidige contante geld een directe concurrent is van de CBDC. Daarnaast is ook vanuit overheden de behoefte om CO2-uitstoot meer te beprijzen.[13] Denk hierbij bijvoorbeeld aan vlees en vliegreizen. Die CO2-beprijzing kan veel beter met een geprogrammeerde CBDC worden geregeld, dan met het huidige contante geld.

Conclusies

Op grond van bovenstaande gegevens is duidelijk dat de CBDC geen voordelen biedt aan de burger. Overheden en financiële instellingen krijgen met de digitale euro juist meer controle over burgers. Nog gevaarlijker wordt het als allerlei hedendaagse ontwikkelingen aan elkaar worden gekoppeld. Stelt u zich eens voor hoe de maatschappij eruit zou zien als de digitale euro door middel van een digitale identiteit wordt gekoppeld aan uw CO2-verbruik en vaccinatiestatus. Die vaccinatiestatus zou onderhuids opgeslagen kunnen worden op een onzichtbare ‘tatoeage’.[14] Voeg aan de digitale identiteit een sociaal kredietsysteem toe zoals men dat al heeft in China. In zo’n systeem wordt u beloond op basis van uw sociale gedrag dat in lijn moet zijn met de wensen vanuit de politiek. U kunt denken: Nederland is zo’n vrij land, daar zal nooit een sociaal kredietsysteem komen. In maart 2022 was er echter een meerderheid in de Tweede Kamer die bij een motie liet weten géén bezwaar te hebben tegen zo’n systeem.[15] Toppunt van machtsuitoefening in dit systeem is mogelijk als mensen zouden accepteren om voortaan te gaan betalen met een geïmplanteerde chip, die onderhuids wordt aangebracht.[16]

De mogelijkheid om contant te kunnen betalen is erg belangrijk om onze vrijheid te kunnen behouden. Als contant geld is uitgefaseerd en is vervangen door de digitale euro met het hierboven geschetste controlesysteem, dan is het gedaan met onze vrijheid. Overheden kunnen dan makkelijk regelen dat het kopen van Bijbels wordt verboden. Het kopen van theologische lectuur kan dan aan regels worden gebonden. Kerkelijke gemeenten kunnen dan niet zomaar hun predikant salaris uitbetalen. De kerkelijke diaconie heeft dan geen mogelijkheden om diaconale steun te verlenen aan haar gemeenteleden. Bij een volgende ‘pandemie’ kunnen mensen in winkels worden uitgesloten als ze niet getest of niet gevaccineerd zijn. Het scenario uit Openbaring 13 waarin men niet mag kopen of verkopen zonder merkteken, is dan ineens realiteit. Er zal echter altijd een groep mensen zijn “die de overwinning hadden van het beest en van zijn beeld, en van zijn merkteken en van het getal zijns naams” (Openbaring 15:2). In Openbaring 20:4 staat over diegenen “die het merkteken niet ontvangen hadden aan hun voorhoofd en aan hun hand”, dat “zij leefden en heersten als koningen met Christus, de duizend jaren.”

C.H. van den Hoven

(Slot)

[1] ‘Banking services for central banks’, BIS. www.bis.org/banking/index.htm?l=2&m=152, geraadpleegd op 15 maart 2024; ‘Central bank hub’, BIS. www.bis.org/central_bank_hub_overview.htm?m=67, geraadpleegd op 15 maart 2024.
[2] ‘BIS member central banks’, BIS. www.bis.org/about/member_cb.htm?m=7, geraadpleegd op 15 maart 2024.
[3] ‘Cross-Border Payment—A Vision for the Future’ [Video], YouTube, 19 oktober 2020. www.youtube.com/watch?v=mVmKN4DSu3g, vanaf 24:11, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[4] ‘CBDCs: Keeping momentum in uncertain times’ [Video], YouTube, 3 april 2023. www.youtube.com/watch?v=CIkaQY8UXe8, vanaf 31:23, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[5] www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2024/html/ecb.pr240624~7b3d7581e6.en.html, geraadpleegd op 23 juli 2024.
[6] ‘Central Bank Digital Currencies for Financial Inclusion: Risks and Rewards’ [Video], YouTube, 14 oktober 2022. www.youtube.com/watch?v=2I9HR7BTmn0, vanaf 19:50, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[7] Technical Guideline BSI TR-03179-1: Central Bank Digital Currency. Part 1: Requirements on backend systems. Federal Office for Information Security (Bonn 2024). www.bsi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/BSI/Publications/TechGuidelines/TR03179/TR03179-1.pdf?__blob=publicationFile&v=2, 10, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[8] Ibidem, 12.
[9] Roel Bolsius, ‘Kabinet wil betalingsverkeer beter laten monitoren, Kamer heeft vragen’, NOS, 12 december 2022. https://nos.nl/artikel/2456142-kabinet-wil-betalingsverkeer-beter-laten-monitoren-kamer-heeft-vragen, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[10] Jurgen Spaanderman, De rol en toekomst van contant geld. Occasional Studies Volume 18 - 2. De Nederlandsche Bank (Amsterdam 2020). www.dnb.nl/media/rd4dbxw3/2020-nr2_toekomst_contant_geld.pdf, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[11] ‘De geldautomaat verdwijnt uit het straatbeeld: dit zijn de steden in Nederland waar je nog makkelijk of juist steeds lastiger contant kunt betalen’, Business Insider Nederland, 16 februari 2022. www.businessinsider.nl/geldautomaat-verdwijnt-cashloos-nederland-eu, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[12] ‘Welk bedrag mag ik maximaal contant betalen?’, Rijksoverheid. www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/geldzaken/vraag-en-antwoord/grote-aankopen-met-contant-geld, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[13] ‘Een betere beprijzing van CO2-uitstoot’, De Nederlandsche Bank. www.dnb.nl/groene-economie/co2-beprijzing, geraadpleegd op 19 maart 2024.
[14] www.maakindustrie.nl/nieuws/medisch-zorg/onzichtbare-tatoeage-slaat-medische-informatie-onderhuids-op, geraadpleegd op 24 juli 2024.
[15] www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2022Z04481&did=2022D09114, geraadpleegd op 23 juli 2024.
[16] www.ninefornews.nl/topeconoom-centrale-bankiers-zijn-van-plan-cbdc-onder-je-huid-te-implanteren, geraadpleegd op 23 juli 2024.

Bron: Nieuwsbrief Gereformeerd Venster - Nr. 98 - Maandag 5 augustus 2024