www.wimjongman.nl
Amerikaanse bondgenoot en hoofdsponsor van Hamas-terroristen - hoe Qatar zichzelf onmisbaar maakte in de politiek van het Midden-Oosten
Qatar-expert legt motivaties uit voor ondoorzichtig Golf-emiraat
Hanan Lischinsky| Gepubliceerd op 16 maart 2024
Qatarese Emir Sjeik Tamim bin Hamad Al-Thani op 9 dec. 2022 (Foto: Koninklijk Hof van Saoedi-Arabië)
Ooit, in de jaren 1970, was Qatar een klein achtergebleven land, een voormalige Britse tussenstophaven die werd geregeerd door de jongste en minst belangrijke koninklijke clan van de regio. Die tijden zijn al lang voorbij.
Vandaag de dag is Qatar een wereldmacht die erin geslaagd is om van zichzelf een belangrijke Amerikaanse bondgenoot te maken, terwijl het tegelijkertijd uitstekende relaties onderhoudt met het Iraanse Mullah-regime en de moorddadige Hamas-terroristen.
Ariel Admoni is promovendus aan de Bar Ilan Universiteit in Ramat Gan en heeft zich de afgelopen maanden ontpopt als een van Israëls meest vooraanstaande experts over het ondoorzichtige Golfemiraat. In een interview met ALL ISRAEL NEWS probeerde hij de ongelooflijke opkomst van het land en de beweegredenen van de heersers erachter te verklaren.
In de eerste decennia nadat het onafhankelijk werd van Groot-Brittannië, stond het emiraat in de schaduw van zijn buren, vooral het Koninkrijk Saoedi-Arabië.
“Qatar was altijd het zusje waar niemand om gaf, en een geleerde zei ooit dat Qatar voor 1995 helemaal geen buitenlands beleid had. Dat is natuurlijk niet waar, maar toch een goed voorbeeld van de houding ten opzichte van de Qatariërs,” zei Admoni.
De bliksemsnelle opkomst aan de macht begon met de vader van de huidige emir van Qatar, Sjeik Hamad bin Khalifa, die de macht overnam door zijn vader omver te werpen en in de jaren 1990 de aanzet gaf tot grootschalige hervormingen en ambitieuze projecten.
Een cruciale factor was de ontdekking van aardgas in 1990, waardoor het emiraat de financiële middelen kreeg om projecten uit te voeren zoals de opening van Al-Jazeera, dat de grootste nieuwszender in de Arabische wereld zou worden, en Qatar Airways.
In datzelfde decennium kreeg het koninkrijk een cruciale doorbraak toen extremisten het huisvesten van de grote Amerikaanse basis in Saoedi-Arabië steeds problematischer maakten voor het leiderschap.
De emir van Qatar greep de kans om de supermacht van de wereld in zijn land te ontvangen met beide handen aan en investeerde bijna 1 miljard dollar in de bouw van wat de grootste Amerikaanse basis in het Midden-Oosten werd.
“Het was dus geluk en goede politiek in hetzelfde decennium”, vat Admoni samen. “Sjeik Hamad transformeerde het land zodanig dat het veel liberaler werd dan in het verleden, veel meer verbonden met de VS dan in het verleden, veel meer verweven in zakelijke ondernemingen.”
Qatar zette dit beleid van toenadering tot het Westen voort via diplomatie, zaken, sport en strategische investeringen, zoals de grootste buitenlandse donor worden van Amerikaanse universiteiten in de afgelopen twee decennia.
Wat de Qatarese aanpak echter zo uniek maakt, is het parallelle beleid om zich in te laten met de vijanden van het Westen, waaronder de “Verzetsas” van Iran en zijn terreurmilities, de Afghaanse Taliban en de Palestijnen.
De band van Qatar met de Palestijnen is een voorbeeld bij uitstek van het beleid dat boven alles uit is op het maximaliseren van eigen voordeel, status en invloed.
De relatie begon op individueel niveau in de jaren 1950, toen migranten begonnen te werken in de olie- en gasindustrie van de Golfstaten - onder hen de huidige PA-president, Mahmud Abbas.
Toen de Palestijnse kwestie de meest kritieke kwestie in de “Arabische straat” werd, gebruikte Qatar zijn bestaande connecties steeds meer in eigen voordeel.
“Zolang [Qatar] goede relaties onderhield met de Palestijnen, stonden ze ook op goede voet met de Arabische wereld. Zelfs toen Qatar diplomatieke betrekkingen onderhield met Israël met een handelsmissie van 1996 tot 2009. De reden die Qatar gaf voor deze actie was: 'Dit is een manier om de band met de Palestijnen te bevorderen',” zei Admoni.
Volgens hem combineerden de relaties met de Palestijnen altijd de band met de Palestijnse ex-pats in Qatar, met de poging om het aanzien in de Arabische wereld te verbeteren.
Dit geldt ook voor de huidige situatie, merkte Admoni op. Ondanks de uitvoerige berichtgeving over de rol van Qatar als hoofdsponsor van Hamas, wil Qatar gezien worden als de “hoeder van de Palestijnen”, niet alleen van Hamas.
“Twee jaar geleden doneerde Qatar een derde van zijn humanitaire hulp aan Gaza, maar het grootste deel van de hulp ging naar de Palestijnse Autoriteit. Dus ik denk niet dat ze de Palestijnse Autoriteit verwaarlozen. Ik denk dat ze niet alleen waren met de Palestijnse Autoriteit.”
Volgens Admoni is de speciale aandacht van Qatar voor Hamas gebaseerd op het feit dat haar exclusieve relaties met de terreurgroep haar een uniek vermogen geven om deze in haar voordeel te gebruiken.
Een voorbeeld hiervan is een onthulling van de voormalige Qatarese premier Hamad bin Jasim, die zei dat Qatar Hamas pushte om deel te nemen aan de Palestijnse verkiezingen van 2006, ondanks haar islamistische ideologie. De overwinning van de terreurgroep in de verkiezingen leidde direct tot de gewelddadige overname van de enclave het jaar daarop.
De Qatarese verklaring was dat Hamas minder extremistisch zou worden door deel te nemen aan het politieke proces, maar Admoni gelooft dat niet. “Het is waarschijnlijk omdat ze altijd de bewegingen willen die connecties op de grond hebben. Qatar wil geen beweging die voornamelijk bestaat uit corrupte politici.”
Of het nu gaat om een liberale beweging of een islamistische terreurgroep, Qatar probeert invloed te krijgen op groepen die de meerderheid van het volk vertegenwoordigen, door te wedden op het “zekere paard”.
Op dit punt is Admoni het niet eens met veel andere experts die Qatar zien als ideologisch geneigd om islamistische bewegingen te steunen, waarbij de gedachte is dat het leiderschap van Qatar zelf islamistische overtuigingen moet hebben.
“Ik beweer dat de Qatarese aanpak niet islamitisch is. Ik denk dat het eerder een cynisch gebruik is dan affiniteit of een ideologie. Ik denk dat Qatar in veel gevallen zowel in eigen land als in buitenlandse betrekkingen stappen heeft gezet die tegen de islamitische code ingingen,” merkte Admoni op.
Voorbeelden hiervan zijn de vele concessiesdie het Qatarese regime deed tijdens het recente wereldkampioenschap voetbal, zoals het toestaan van alcoholconsumptie, wat erg impopulair was. Admoni gaf ook het voorbeeld van het op een zijspoor zetten van de oudere broer van de huidige emir, die de troon niet mocht bestijgen omdat hij te religieus was.
Diezelfde dynamiek geldt voor de goede relaties van Qatar met Iran, zei Admoni. Afgelopen zomer bereikten de VS en Iran een akkoord over de vrijlating van vijf Amerikanen in ruil voor enkele miljarden dollars aan bevroren Iraanse tegoeden.
Qatar zou het geld naar Iran overmaken, maar besloot de deal op te schorten en het geld vast te houden, omdat in de veranderde situatie na 7 oktober het sussen van de Amerikanen belangrijker was dan Iran tevreden te houden.
“Dus ik denk niet dat er een land is - welk land dan ook - waar Qatar helemaal voor zal gaan, zelfs niet voor de VS,” vatte Admoni samen. “Qatar zal, zelfs in deze kwestie, van niemand een totale vriend zijn.”
Dus wat betekent dit voor Israël, en de mogelijkheid om Qatar over te halen om te helpen bij de vrijlating van Israëlische gijzelaars die door Hamas worden vastgehouden? Admoni is pessimistisch.
“De enige manier waarop ik denk dat Israël zijn benadering van Qatar zal veranderen, is door twee opties op tafel te leggen. Ofwel, volledig legitieme [diplomatieke en zakelijke] connecties of helemaal geen. Ik bedoel, helemaal niet.”
Dit zou betekenen dat het Westen en de bondgenoten van Israël gedwongen zouden worden om te kiezen tussen relaties met Israël of met Qatar. Schokkend genoeg is Admoni er niet zo zeker van wie het Westen zou kiezen.
“Maar als we dat gaan doen, weet ik niet zeker... dat als het Westen en de VS de keuze hebben tussen ons en Qatar, ik niet zeker weet wat ze gaan kiezen.”
Briljant diplomatiek manoeuvreren, slimme energiedeals en strategisch investeren hebben van Qatar een onmisbare macht op het wereldtoneel gemaakt, en de enige manier om daar invloed op uit te oefenen is een beroep te doen op het enige dat telt voor het emiraat - zijn eigenbelang.
Hanan Lischinsky heeft een master in Midden-Oosten en Israëlstudies van de Universiteit van Heidelberg in Duitsland, waar hij een deel van zijn kindertijd en jeugd doorbracht. Hij maakte zijn middelbare school af in Jeruzalem en diende bij de inlichtingendienst van de IDF. Hanan en zijn vrouw wonen in de buurt van Jeruzalem en hij werkt sinds augustus 2023 bij ALL ISRAEL NEWS.