De bittere weg naar verlossing

Door: Rabbijn Elie Mischel - 23 april 2024

Waarom moeten we deze oorlog meemaken? Waarom moeten zoveel heldhaftige Israëli's zo vreselijk lijden? Als Joden zijn we er trots op dat we de vraag naar het waarom (la-mah) uit de weg gaan en ons in plaats daarvan richten op wat (le-mah) God ons roept om te doen. Totdat de verlossing volledig is, zullen we niet alle antwoorden hebben. Maar mijn hart zegt me dat we moeten proberen de grote lijnen van Gods plan te begrijpen.

וַיָּשָׁב מֹשֶׁה אֶל-יְהֹוָה וַיֹּאמַר אֲדֹנָי לָמָה הֲרֵעֹתָה לָעָם הַזֶּה לָמָּה זֶּה שְׁלַחְתָּנִי׃
Toen keerde Mosjé terug naar Hasjem en zei: "O Hasjem, waarom hebt U dit volk kwaad berokkend? Waarom hebt U mij gestuurd?
Exodus 5:22

וּמֵאָז בָּאתִי אֶל-פַּרְעֹה לְדַבֵּר בִּשְׁמֶךָ הֵרַע לָעָם הַזֶּה וְהַצֵּל לֹא-הִצַּלְתָּ אֶת-עַמֶּךָ׃
Sinds ik bij Farao ben gekomen om in Uw naam te spreken, heeft hij slechter gehandeld met dit volk; en nog steeds hebt U Uw volk niet verlost."
Exodus 5:23

Mozes had natuurlijk een eerlijk punt. Had het volk niet genoeg geleden? Waarom stuurde God hem naar de Farao om de situatie nog erger te maken dan die al was? En als Mozes deze vraag kon stellen, kunnen wij dat dan niet?

God antwoordt door Mozes aan te sporen een stap terug te doen en het grotere plaatje te zien:

וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל-מֹשֶׁה עַתָּה תִרְאֶה אֲשֶׁר אֶעֱשֶׂה לְפַרְעֹה כִּי בְיָד חֲזָקָה יְשַׁלְּחֵם וּבְיָד חֲזָקָה יְגָרְשֵׁם מֵאַרְצוֹ׃∫Toen zei Hasjem tegen Mosjé: "Je zult spoedig zien wat Ik met Farao zal doen: hij zal hen laten gaan vanwege een grotere macht, ja, vanwege een grotere macht zal hij hen uit zijn land verdrijven."
Exodus 6:1

Met andere woorden: "Kijk niet alleen naar dit specifieke moment in de tijd. Ja, Mijn volk lijdt verschrikkelijk op dit moment, maar hun lijden is nodig om een verlossing te brengen die veel groter is dan alles wat jij je kunt voorstellen."

"Want nood zal komen als een rivier; de geest van God is daarin wonderlijk. En een verlosser zal naar Sion komen..." (Jesaja 59:19-20). Rabbi David Kimche legt uit: "Want benauwdheid zal komen als een rivier" verwijst naar de oorlog tegen Gog en Magog, die benauwdheid zullen brengen in het Land Israël. Maar dan zal de geest van God komen en hen uit de wereld wissen... en dan zal 'een verlosser naar Sion komen.'" God is heel duidelijk, in dit vers en vele andere, dat verlossing door lijden zal komen. Maar waarom moet Israël de ondraaglijke pijn van oorlog doorstaan voordat ze eindelijk van vrede kan genieten?

"Het is een algemeen principe: telkens wanneer God een persoon of de wereld wil verheffen, telkens wanneer God het goede in de wereld wil brengen, gebeurt dat alleen door een diep en verborgen plan. Daarom gaat pijn onvermijdelijk vooraf aan het goede. Zoals de Wijzen zelf zeggen: "God gaf drie geschenken aan Israël, en ze kwamen allemaal door lijden. Dit zijn: De Tora, het Land Israël en de komende wereld'" (Rabbi Moses Hayyim Luzzato, Da'at Tevunot 146).

Hoe pijnlijk het ook is, er is een direct verband tussen lijden en grootsheid. Nadenkend over de vroegtijdige dood van haar ouders door ziekte en de verschrikkelijke ontberingen die zij en haar broer moesten doorstaan tijdens haar kindertijd, schrijft de schrijfster Mary McCarthy: "Als ze allebei waren blijven leven, zouden we een verenigd katholiek gezin zijn geweest, nogal middenklasse en gezond... Ik zie mezelf al getrouwd met een Ierse advocaat en golf en bridge spelen, af en toe een retraite houden en lid worden van een katholieke boekenclub. Ik vermoed dat ik nogal dapper zou zijn... Het feit is dat Kevin en ik de enige leden van de huidige generatie van onze familie zijn die iets buitengewoons hebben gedaan... Was het dan goed dat onze ouders werden 'weggenomen', alsof er een hoger plan was?" (Herinneringen aan een katholiek meisje, 16-17).

Ware groei vereist weerstand. Als het goede geen vooruitgang boekt en er niet in slaagt zijn potentieel te verwezenlijken, verzetten kwade krachten zich tegen het goede en dwingen ze het te ontwaken, vooruit te gaan en zich te ontwikkelen op een manier die het zich nooit had kunnen voorstellen.

Dit is het antwoord op de vraag van Mozes.

וְכַאֲשֶׁר יְעַנּוּ אֹתוֹ כֵּן יִרְבֶּה וְכֵן יִפְרֹץ וַיָּקֻצוּ מִפְּנֵי בְּנֵי יִשְׂרָאֵל׃
Maar hoe meer zij verdrukt werden, hoe meer zij toenamen en zich verspreidden, zodat de Israëlieten door de [Egyptenaren] gevreesd werden.
Exodus 1:12

Hoe meer de Egyptenaren ons vervolgden, hoe meer kinderen wij kregen en hoe sterker wij werden. Hoe pijnlijk het ook was, de beproeving was nodig om de natie te worden die we bedoeld zijn te zijn.

God heeft onze generatie voor grootsheid gekozen. Het pad kan bitter zijn, maar er wachten grootse dagen.

Bron: The Bitter Path to Redemption – The Israel Bible