Zou Susya een 1600 jaar oude Messiaans-Joodse stad kunnen zijn?

Sommigen beweren dat het werd bewoond door vroege christenen die hun Joodse identiteit behielden.

Aaron Goel-Angot | Gepubliceerd: 26 april 2024

Susya, een historische Joodse stad genesteld in het zuiden van Judea tijdens het Romeins-Byzantijnse tijdperk, biedt een kijkje in een rijk tapijt van religieus en gemeenschappelijk leven dat teruggaat tot de 3e tot 5e eeuw na Christus.

Deze oude nederzetting, nu een archeologische vindplaats, getuigt van een vervlogen tijdperk, met verhalen over geloof en culturele betekenis die door de tijd heen weerklinken. Deze plek zou de getuige kunnen zijn van een van de eerste historische joods-christelijke (Nazoreense) gemeenschappen ooit.

Susya, gelegen op drie heuvels in de vorm van een hoefijzer en met een oppervlakte van ongeveer 300-400 dunams, getuigt van een levendig verleden. In het hart ligt een synagoge, een van de meest uitgebreide en grootse in de regio. De met mozaïek versierde vloeren, versierd met Hebreeuwse en Aramese inscripties, spreken boekdelen over de gemeenschap die ooit floreerde binnen de muren. De ontdekking van delen van een marmeren gebedspodium maakt de site nog aantrekkelijker en biedt een kijkje in de oude Joodse religieuze praktijken. Het podium wordt tegenwoordig tentoongesteld in het Israël Museum in Jeruzalem.

De eerste oorsprong van Susya gaat terug tot twee boerderijen die bestonden tegen het einde van de Tweede Tempelperiode (2e en 1e eeuw voor Christus tot 1e eeuw na Christus). Archeologische vondsten, waaronder munten uit verschillende historische perioden, werpen licht op de evolutie van de stad in de loop der tijd. Het was tijdens de Byzantijnse periode dat Susya begon te bloeien, maar het bereikte zijn hoogtepunt, zoals blijkt uit keramische artefacten tijdens de vroege islamitische periode. De nederzetting werd in de 8e eeuw verlaten, maar vestigde zich opnieuw van de 9e tot de 14e eeuw, deze keer voornamelijk als moslimstad.

Vanaf het begin van de 9e eeuw is er geen bewijs van Joodse aanwezigheid in het gebied. Volgens Yuval Baruch, een Israëlische archeoloog, lijkt het erop dat de Joodse inwoners zich bekeerden tot de islam of de plaats verlieten en dat er een moskee werd gebouwd op de binnenplaats van de synagoge. Archeologen hebben enkele latere "iconoclasme" tekens geïdentificeerd op de figuratieve ontwerpen van het synagoge mozaïek, mogelijk een overblijfsel van de latere verbouwing van het gebouw tot moskee.

De oude stad bevat ongeveer 70 tunnels en grotten of ondergrondse oude woongebieden, die in de oudheid vooral werden gebruikt als schuilplaatsen om te schuilen voor de zomerhitte van het midden van de dag.

Opmerkelijk is dat de geschiedenis van Susya verweven is met het complexe tapijt van religieuze identiteit. Baruch's opgravingen brachten ongeveer 30 mikvaot, Joodse rituele baden, aan het licht die geïntegreerd waren met woonstructuren. Deze vondsten suggereren een aanzienlijke aanwezigheid van Joodse priesters die hier in de oudheid woonden, waarschijnlijk na de verwoesting van de Tweede Tempel in 70 na Christus. De inscriptie die op de binnenplaats van de synagoge werd gevonden en waarin de priesters Issi en Yochanan worden genoemd, bevestigt deze hypothese.

Deze plaats diende als domein voor "Cohanim" (priesters) en beschikte over talrijke Joodse rituele baden.

Volgens oude Joodse bronnen worden synagogen meestal gebouwd op een verhoogd terrein, als tempels gewijd aan God, hoewel er uitzonderingen bestaan en er zelfs verlaagde synagogen zijn, en dit om andere specifieke redenen. De site heeft een "versterkte" synagoge - een zeldzaamheid - compleet met een rollend stenen mechanisme om de hoofdingangen af te sluiten, naast een ontsnappingstunnel.

De synagoge heeft ook mozaïekinscripties in het Hebreeuws of Aramees in plaats van in het Grieks, wat ongebruikelijk is voor de Byzantijnse periode. Hebreeuws en Aramees zijn zeldzaam in synagoge-inscripties uit de Byzantijnse periode, terwijl Grieks overheerste.

Het ingewikkelde mozaïek in de synagoge bevat afbeeldingen van de Menorah (kandelaar met 7 takken), een shofar (ramshoorn), een dierenriemwiel en bijbelse motieven zoals Daniël in de leeuwenkuil, de binding van Isaac en meer. In de synagoge bevindt zich een "beema" (gebedspreekstoel) die naar het noorden en Jeruzalem is gericht, terwijl de ingang naar het oosten is gericht, wat doet denken aan de Tempel.

Ondanks de aanwezigheid van priesters in Susya in deze periode, komt Susya niet voor in zowel Joodse als Christelijke geschreven bronnen, waaronder de Talmoed en de Onomasticon van Eusebius. In de omgeving van Susya liggen andere oude Joodse steden zoals Maon, Zeif en Eshtemoa, die allemaal goed gedocumenteerd zijn in de oude literatuur.

De afwezigheid van Susya in geschreven bronnen roept vragen op over waarom deze plaats over het hoofd is gezien in oude documenten. Misschien ligt het antwoord in het kleine mozaïek aan de rechterkant bij het betreden van de binnenplaats van de synagoge, een detail dat vreemd genoeg minimale aandacht heeft gekregen van onderzoekers.

De inscriptie op het mozaïek is in het Aramees en luidt: "Gedenk (hen) ten goede, pleitbezorger (of de trooster) Jesjoea (Jezus) getuige (of martelaar) en pleitbezorger (of de trooster) dat (of 'sh...')."

Vanwege deze inscriptie beweren sommige schrijvers en onderzoekers vandaag de dag dat deze stad werd bewoond door Messiasgelovigen, vroege christenen die hun Joodse etnische identiteit behielden en naast de Byzantijnse Joden en christenen in andere steden leefden. Anderen zijn voorzichtiger en beweren dat dit slechts één mogelijkheid is.

De bewering dat de vroege christenen in Susya leefden, is vooral gebaseerd op de verborgen aard van de "geheime mozaïekinscriptie" die hierboven werd vermeld en die kan worden geïnterpreteerd als een gebed dat verwijst naar "Jesjoea" (Jezus) en de Heilige Geest ("de Trooster"). Bovendien ondersteunt de afgezonderde en gesloten gemeenschapsstijl van de inwoners van Susya tijdens de Byzantijnse periode deze theorie. Het is aannemelijk dat dit isolement heeft bijgedragen aan de schaarse vermeldingen van Susya in historische bronnen en het fort-achtige uiterlijk van de synagoge, wat mogelijk duidt op een behoefte aan bescherming tegen bedreigingen van buitenaf.

De oorzaak van het gebrek aan vermeldingen van deze stad in oude bronnen kan ook een systematische boycot tegen haar zijn door zowel de Joodse als de Christelijke bevolking en autoriteiten van de buren. Zou het kunnen zijn omdat ze etnisch Joods waren maar in het Evangelie van Jezus geloofden?

Aan de andere kant was de naam "Jesjoea" een veel voorkomende naam in de 1e eeuw na Christus, en waarschijnlijk ook daarna in de Byzantijnse periode. De "Jesjoea" die wordt genoemd in het mysterieuze mozaïek zou een andere persoon met de naam Jezus kunnen voorstellen die hielp bij de bouw van de synagoge, met zijn naam erbij als een herdenkingsopdracht.

Andere mozaïekinscripties in de synagoge bevatten echter terminologie en woorden die verwant zijn aan die in oude nabijgelegen Byzantijnse kerken uit die tijd, in plaats van typische synagoge-inscripties.

De vloerontwerpen van de mozaïeken vertonen een opvallende gelijkenis met die in kerken, zoals die in Beit-Guvrin. Dienen deze overeenkomsten als extra aanwijzingen voor de ware religieuze identiteit van de zogenaamde synagoge van Susya?

Het is denkbaar dat deze gemeenschap, als ze Messiaans-Joods was zoals andere vroeg-Joods-christelijke (Nazoreaanse) gemeenschappen, in de oudheid in de vergetelheid raakte en opging in de mainstream Romeinse kerk van zowel de oostelijke als de westelijke tak of misschien in de Islam in de 7e tot 9e eeuw na Christus. Als het idee klopt dat Susya in de oudheid een Messiaans-Joodse gemeenschap was, was het waarschijnlijk niet de enige dergelijke gemeenschap in het Heilige Land. Specifieke archeologische bewijzen en belangrijke historische feiten kunnen erop wijzen dat de eerste kerk van Joodse volgelingen van Jezus op de berg Sion in Jeruzalem stond, hoewel dit onderwerp een afzonderlijk en grondig onderzoek verdient.

De theorie dat Susya een Messiasbelijdende Joodse stad uit de oudheid was, blijft een mysterie met een groot vraagteken. Alleen nieuwe opgravingen kunnen definitief bewijzen of de mysterieuze inscripties Jezus van Nazareth vermelden of een andere man met de naam Jezus uit de Byzantijnse periode.

[Noot van de redactie: Andere actuele kwalitatieve documentatie en onderzoeksmateriaal over de mogelijkheid dat Susya een oud Messiaans-Joods dorp is, is beschikbaar op het internet. Het YouTube-kanaal van Sergio en Rhoda in Israël [video hierboven] biedt waardevolle inzichten in deze zaak].

Bron: Could Susya be a 1600-year-old Messianic Jewish city? | All Israel News