www.wimjongman.nl
DEEL 15: HENOCH, DE WACHTERS EN DE VERGETEN MISSIE VAN JEZUS CHRISTUS - De antichristelijke figuur, de Wachters en de Nephilim
28 maart 2023 - door SkyWatch Editor
Deel 1 - Deel 2 - Deel 3 - Deel 4 - Deel 5 - Deel 6 - Deel 7 - Deel 8 - Deel 9 - Deel 10 - Deel 11 - Deel 12 - Deel 13 - Deel 14
COMMENTAAR VAN DE REDACTIE: Deze nieuwe serie wordt aangeboden ter nagedachtenis aan Dr. Michael Heiser, wiens werkelijk baanbrekende onderzoek naar de Goddelijke Raad en het Enochiaanse wereldbeeld (gebaseerd op het boek Henoch en zijn verbinding met de Hebreeuwse theologie vóór en ten tijde van Jezus) de deur opende voor een rijker begrip van het Leven van Christus dan voorgaande generaties zich hadden kunnen voorstellen. Deze serie weerspiegelt de inhoud van de toonaangevende boeken die door Defender Publishing voor Dr. Heiser-Reversing Hermon zijn gepubliceerd: Enoch, the Watchers, and the Forgotten Mission of Jesus Christ en zijn tweedelige boekenset getiteld A Companion to the Book of Enoch: A Reader's Commentary, Volume 1: The Book of the Watchers en Vol II: The Parables of Enoch. LET OP: ALLE WINST UIT DE VERKOOP VAN DR. MICHAEL HEISER'S BOEKEN VAN SKYWATCHTVSTORE.COM WORDT GEDONEERD AAN ZIJN FAMILIE TIJDENS DEZE SERIE.
Hoewel het voor ons een volkomen onwaarschijnlijke overweging is, zijn er een aantal aanwijzingen dat, toen bepaalde Tweede Tempelperiode Joden en vroege Christenen dachten over de Antichrist, de grote vijand van de Messias, zij ook dachten aan wat er gebeurde in Genesis 6:1-4 en het Wachterverhaal van 1 Henoch 6-16. De beste plaats voor een verkenning van deze ideeënmatrix is wellicht een eeuw of wat later dan de Tweede Tempelperiode, het tijdperk van de vroege kerkvaders.
Een van de beroemdste van deze vroeg-christelijke intellectuelen, Irenaeus, schreef beroemd dat een werkbaar cijfer voor 666, het getal van het Beest, Teitan was - "Titaan" - een term die het denken in de oudheid terugvoert naar de "dagen van de reuzen".[i] Zoals Horbury uitlegt: "Hier deelt Irenaeus duidelijk de politieke interpretatie van de mythe van de oorlog van de Titanen."[ii]
De oorlog van de Titanen was het Griekse verhaal over de opstand van de Titanen tegen het hogere goddelijke gezag dat bij moderne geleerden bekend staat als de Titanomachy ("oorlog van de Titanen"). Het epos deelt veel details met de eveneens bekende Gigantomachy ("oorlog van de reuzen"), het verhaal over hoe de reuzen in opstand kwamen tegen het hemelse gezag, zozeer zelfs dat de twee verhalen in de Griekse literatuur uiteindelijk werden samengevoegd.[iii] Zoals ik elders heb geschreven:
De Titanen (Gk. pl. titanes) waren de kinderen van de goden Uranos ("Hemel") en Gaia ("Aarde"). Gaia werd woedend nadat Uranos een aantal van de Titanen in de Tartarus had geworpen. Gaia zette de resterende Titanen (behalve Oceanus) met succes aan tot rebellie tegen Uranos. Gaia gaf een van hen, Kronos, een sikkel, waarmee hij Uranos castreerde (Theog. 134-207). Bloed uit de wond viel in de grond van de Aarde, een bevruchting van Gaia die de gigantes ("reuzen") voortbracht, samen met de Eriyanes (de Romeinse Furiën) en de asboomnimfen. De Titanen werden later omvergeworpen door de Olympiërs, geleid door Zeus, die de Titanen in Tartarus wierp. Dit maakte Gaia opnieuw boos, en zij zette haar kinderen, de gigantes, aan om in opstand te komen tegen de Olympiërs, een conflict dat bekend staat als de Gigantomachy. Dit tweede conflict is voornamelijk bewaard gebleven via Apollodorus (geb. ca. 180 v. Chr.), wiens werken werden samengesteld in de 2e eeuw. De Olympiërs versloegen de gigantes en sloten hen op in Tartarus.[iv]
We zien hier dat zowel de Titanen, het klassieke Griekse equivalent van de gevallen zonen van God, de Wachters van Henoch, als de reuzen - die voortkwamen uit een samensmelting van het goddelijke en het aardse - in opstand kwamen tegen het hemelse gezag. De straf in beide gevallen was opsluiting in de Tartarus.
Een ander Joods verband uit de tweede tempelperiode tussen de antichrist, de reuzen en de overtreding van de Wachter is de manier waarop de Septuagint (=LXX) in bepaalde gevallen de Hebreeuwse term rephaim weergeeft met titanes (2 Samuël 5:18, 22; 1 Kronieken 11:15).[v] Bedenk dat de term rephaim een andere naam was voor de reusachtige Anakim-afstammelingen van de Nephilim- ten tijde van de verovering (bijv, Deuteronomium 2-3; Numeri 13:32-33).[vi] Pearson legt uit:
Het woord in de Hebreeuwse Bijbel dat het vaakst vertaald wordt met gigas ["reus"] is gibbor, maar er is ook een andere groep in de LXX vertaald met gigas, namelijk de raadselachtige rephaim. Veelzeggend is dat de rephaim niet alleen met gigas worden vertaald, maar ook met titan ["Titan"] - een uiterst suggestieve samenvoeging van de Griekse mythologie met de Hebreeuwse tradities. De tweede van deze twee vertalingen suggereert het belang van een ander woord dat in de LXX wordt gebruikt, namelijk Tartaros - de plaats in de Griekse mythologie waar de Titanen gevangen zaten na hun strijd met Zeus..... Het gebruik van Henochiaanse tradities in 2 Petrus 2, waar het werkwoord tartaroō ("in Tartarus geworpen") wordt gebruikt voor de engelen die zondigden (v. 4), wijst op het verdere belang van Tartarus in latere christelijke opvattingen over de onderwereld, bemiddeld door de joodse toe-eigening ervan tijdens de tweede tempelperiode.[vii]
De parallellen met Genesis 6:1-4 en 1 Henoch zijn duidelijk en onmiskenbaar. Er is geen giswerk nodig. Zoals we in hoofdstuk 2 zagen, waren de Wachters in 1 Henoch gebonden in de Afgrond. Dat Petrus en Judas het Henochiaanse materiaal goed kenden, blijkt uit het feit dat de "engelen die zondigden" geketend waren in de gevangenis van de onderwereld. Dat Petrus het Titan-verhaal kende blijkt duidelijk uit 2 Petrus 2:4, waar ons expliciet wordt verteld dat "de engelen die zondigden" naar Tartarus werden "gestuurd". Het Griekse werkwoord in het vers, tartaroō, kan niet duidelijker zijn.
Een belangrijk, onderbelicht traject moet de lezer op dit punt ook duidelijk worden. Vanwege de Mesopotamische elementen van de oorspronkelijke context van Genesis 6:1-4 die we in hoofdstuk 3 bespraken en die zo goed bewaard zijn gebleven in 1 Henoch, is het geen verrassing dat Joden uit de tweede tempel de verhalen over de Titaan en de Wachter, compleet met de reuzen, ook in verband zouden hebben gebracht met Babylon. Twee passages in Pseudo-Eupolemus, door Eusebius geciteerd in zijn Praeparatio Evangelica, zijn in dit verband veelzeggend:
2Eupolemus, in zijn werk "Over de Joden", stelt dat de Assyrische stad Babylon eerst werd gesticht door hen die aan de zondvloed waren ontsnapt. Het waren reuzen, en zij bouwden de in de geschiedenis bekende toren. 3Toen de toren door Gods kracht werd vernietigd, werden deze reuzen over de hele aarde verspreid.... 9Voor de Babyloniërs geldt dat Belos, de zoon van Kronos, het eerst leefde. Kronos verwekte zonen genaamd Belos en Kanaän. Deze Kanaän verwekte de stamvader van de Feniciërs, wiens zoon Chus was, door de Grieken Asbolus genoemd. Chus was de stamvader van de Ethiopiërs en de broer van Mitsraim, de stamvader van de Egyptenaren. Deze [reuzen] woonden in het land Babylonië. Vanwege hun valsheid werden zij door de goden vernietigd. Een van hen, Belos, ontsnapte aan de dood en vestigde zich in Babylonië. Hij bouwde een toren en woonde daarin; de toren werd Belos genoemd naar zijn bouwer.[viii]
De passage bevat verschillende tegenstrijdigheden tussen Pseudo-Eupolemus en Genesis 10, om nog maar te zwijgen van nogal wat onbijbelse speculatie over Abraham. Toch is het in verschillende opzichten belangrijk. De belangrijkste observaties zijn dat een aantal Joden uit de Tweede Tempelperiode het volgende zouden hebben geloofd:
- Reuzen, met name een reus genaamd Belos, bouwden de toren van Babel.
- Deze Belos had de zondvloed overleefd.
- Belos was de zoon van Kronos.[ix]
De lezers zullen zich uit de eerdere samenvatting van de Titanomachie herinneren dat Kronos een Titaan was. De Joodse schrijver Pseudo-Eupolemus ziet het verhaal over hoe de bijbelse reuzen een gemengde afstamming hadden (goddelijk en aards) parallel aan het verhaal over hoe Titan-bloed vermengd met aarde de reuzen voortbracht.
KIJKEN! DR. HEISER LEGT HET "OMKEREN VAN HERMON" UIT
Het centrale punt van deze conceptuele verbinding was Belos, die door veel Tweede Tempel Joden werd geïdentificeerd met Nimrod. Van der Toorn en van der Horst leggen uit:
Hier is een medley van toespelingen op Genesis 6 (zowel het motief van de reuzen als dat van de zondvloed) en Genesis 11 (de bouw van de toren van Babel).... [De tussenliggende schakel is Nimrod uit Genesis 10..... [W]e constateren dat Nimrod enerzijds verbonden is met het verhaal van de reuzen in Genesis 6 en anderzijds met het verhaal van de toren van Babel. Er zijn verschillende redenen voor dit verband. De nakomelingen van de zonen van God worden in Gen[esis] 6:4 gibborim (LXX: gigantes) genoemd, en Nimrod wordt in Gen[esis] 10:8-9 een gibbor (LXX: gigas) genoemd. Dit suggereert... dat Nimrod één van de reuzen uit Genesis 6 kan zijn geweest. In Gen[esis] 10:10 wordt gezegd dat het begin van Nimrod's koninkrijk Babel in het land Shinar was, en in Gen[esis] 11:1-10 wordt gezegd dat de mensen die zich in het land Shinar vestigden daar een stad bouwden die Babel werd genoemd (11:9). Als die stad het begin was van het koninkrijk van Nimrod, kan hij niet anders dan één van de bouwers ervan zijn geweest. Dus Nimrod die een van de reuzen van Genesis 6 was, was ook degene die Babel had gebouwd.[x]
Deze identificatie betekent natuurlijk dat bepaalde Joden geloofden dat Nimrod afstamde van een van de gevallen zonen van God, de Titanen van de Titanomachie. Hoewel Nimrod niet wordt genoemd in de Pseudo-Eupolemus passage, wordt zijn identificatie als de reus Belos verondersteld door middel van de term gibbor en zijn bijbelse associatie met Babylon en zijn reputatie als bouwer (Genesis 10:8-12). Het idee wordt explicieter verwoord door de beroemde Joodse schrijver Philo uit de tweede tempel:
De vroegste Joodse schrijver die Nimrod expliciet noemt is Philo van Alexandrië. In zijn geschriften komt duidelijk een negatief beeld van de jager naar voren. Natuurlijk wordt Nimrod op een typisch Filonische manier allegorisch voorgesteld. In zijn Quaestiones in Genesis 2.81-82 merkt Philo eerst op dat Ham, Nimrod's grootvader, staat voor het kwaad en dat Ham's zoon Cush staat voor "de karigheid van de aarde" en een symbool is van onvruchtbaarheid. Nimrod is de zoon van Kush omdat geestelijke onproductiviteit alleen reuzen kan voortbrengen, d.w.z. mensen die aardse dingen meer eren dan hemelse. "Want in waarheid strijdt hij die ijvert voor aardse en verderfelijke dingen altijd tegen en voert hij oorlog tegen hemelse dingen en lofwaardige en prachtige naturen, en bouwt hij muren en torens op aarde tegen de hemel. Maar wat hier [beneden] is, is tegen wat daar [boven] is. Daarom wordt er niet onbekwaam gezegd: "een reus voor (Grieks: enantion) God," wat duidelijk in tegenstelling is met de Godheid. Want de goddelooze mensch is niemand anders dan de vijand, die tegenover God staat.[xi]
De koppeling van de Titanen en de reuzen aan Nimrod van Babylon is zinvol als we bedenken dat veel Joden uit de Tweede Tempelperiode de Mesopotamische achtergrond van Genesis 6:1-4 begrepen. De Babylonische apkallu zouden niet alleen de referentiepunten zijn voor de goddelijke zonen van God en de hybride reuzen van na de zondvloed, maar ook voor de Titanen en reuzen van het klassieke Griekenland.
Hoewel de basis voor een correlatie (het woord gibbor) tussen Nimrod en de Nephilim exegetisch zwak is,[xii] moeten we niet vergeten dat de associatie van de reuzenclans met Babylon niet alleen afhankelijk is van Genesis 6:1-4. De relatie wordt ook aangeduid door de term "Amoriet", die in Amos 2:9-10 en Deuteronomium 2-3 over de reuzenclans wordt gebruikt. Zoals ik schreef in The Unseen Realm:
In het algemeen was de Amoritische cultuur Mesopotamisch. De term en het volk zijn bekend uit Soemerisch en Akkadisch materiaal dat eeuwen ouder is dan het Oude Testament en de tijd van Mozes en de Israëlieten. Het woord "Amoriet" komt eigenlijk van een Soemerisch woord ("MAR.TU") dat vaag verwees naar het gebied en de bevolking ten westen van Soemer en Babylon.... Og [was] een koning van de Amorieten die heerste in de streek van Basjan. Og was een reus.... [De meest directe link naar de Babylonische polemiek is het bed van Og (Hebreeuws: ʿeres). De afmetingen ervan (9 × 4 el) zijn precies die van het cultusbed in de ziggurat Etemenank, de ziggurat die de meeste archeologen identificeren als de Toren van Babel waarnaar in de Bijbel wordt verwezen. xiii] Ziggurats fungeerden als tempels en goddelijke verblijfplaatsen. Het ongewoon grote bed in Etemenanki was ondergebracht in "het huis van het bed" (bit erši). Het was de plaats waar de god Marduk en zijn goddelijke vrouw Zarpanitu elkaar jaarlijks ontmoetten voor een rituele vrijpartij, met als doel de goddelijke zegen over het land.[xiv]
Zoals ik aan het begin van dit hoofdstuk heb opgemerkt, is het punt dat hier wordt gemaakt niet dat de antichrist een reus zal zijn. Geen enkele bijbelse of enochische tekst trekt een dergelijke conclusie. Het materiaal wijst er veeleer op dat de Tweede Tempel Joodse lezers van Openbaring de antichrist mogelijk in verband hebben gebracht met de gevallen Wachters, de klassieke Titanen en de reuzen. Gezien het bewijs dat de joden uit de tweede tempelperiode de grote vijand van het einde der tijden zagen als een man die heulde met Satan (Belial), en dat zij geneigd waren Satan te zien als leider van de Wachters, is het begrijpelijk dat zij de antichrist zien als een belichaamde Wachters-geest (demon).
Er zijn andere theologische trajecten die voortkomen uit het afschuwelijke nageslacht van de Wachters en die een rol spelen in de Tweede Tempel Joodse "Antichrist theologie". De kosmische geografie van de bijbelse reuzen - hun land en ligging - heeft betekenis voor verschillende passages in Openbaring die gebeurtenissen en lotsbestemmingen in de eindtijd beschrijven. Die behandelen we hierna.
De zonde van de Wachters en de Apocalyps[xv]
Onze studie heeft laten zien hoe de overtreding van de zonen van God uit Genesis 6:1-4, de Wachters uit de Henochiaanse traditie, een belangrijke theologische overweging was voor de schrijvers van het Nieuwe Testament. De boodschap van het kruis was niet alleen dat Jezus de enige hoop was om de vervreemding van de mensheid van God, veroorzaakt door de gebeurtenissen in Eden, op te heffen, maar ook om de gevolgen van de overtreding van de Wachters als belangrijke oorzaak van de menselijke corruptie ongedaan te maken.
Het is dan ook geen verrassing dat wat het Nieuwe Testament zegt over de terugkeer van Jezus ook deels wordt ingegeven door de noodzaak om de gevolgen van de bovennatuurlijke opstand van Genesis 6:1-4 definitief teniet te doen. In dit laatste hoofdstuk zullen we ons richten op bepaalde kenmerken van apocalyptische gebeurtenissen in het boek Openbaring die enig verband hebben met de gevallen Wachters en hun reusachtige nageslacht.[xvi]
BEKIJK ALLE 4 PROGRAMMA'S MET DR. HEISER IN DE "COMPANION TO THE BOOK OF HENOCH" SERIE!
De bevrijding van de Wachters
Misschien is de passage in Openbaring die de meeste lezers gemakkelijk (en correct) zouden identificeren als iets dat te maken heeft met de Wachters wel Openbaring 9. Eerder leerden we uit 1 Henoch dat het lot van de gevallen Wachters was om gevangen te zitten in de Afgrond voor "zeventig generaties", of "tot de dag van hun oordeel...totdat het eeuwige oordeel is voltooid" (1 Henoch 10:11-13).[xvii] Dit lot komt overeen met wat er gebeurde met de Mesopotamische apkallu, de sage waarop Genesis 6:1-4 reageerde in een theologische polemiek. Het is ook terug te vinden in 2 Petrus 2:4 en Judas 6, met hun aantekening dat de "engelen die gezondigd hebben" "in ketenen van sombere duisternis" in Tartarus werden gezet.
Veel geleerden geloven dat het "ontsluiten" van de afgrond door een "ster" die de sleutel krijgt (Openbaring 9:1-10) de eschatologische vrijlating is van de gevangen Wachters.[xviii] Thompson merkt bijvoorbeeld op:
Het meest geschikte vervolg op de tijd van gevangenschap beschreven in 1 Henoch 10 is te vinden in Openbaring 9 waar de sleutel van de afgrond wordt gegeven aan een gevallen ster (of aan de vijfde, bazuinblazende, engel?) die deze gebruikt om de schacht naar de afgrond te openen en de vrijlating te vergemakkelijken van gevangen demonische krachten die tevoorschijn komen om de aardbewoners te terroriseren.[xix]
Het is duidelijk dat er een tekstueel verband bestaat tussen Openbaring 9 en Henochiaans en klassiek materiaal. Beale haalt terloops een aantal bronnen aan: "Gevallen engelen zouden in de put gevangen zitten om het eindoordeel af te wachten (1 Hen[och] 10:4-14; 18:11-16; 19:1; 21:7; 54:1-6; 88:1-3; 90:23-26; Jubilee 5:6-14; 2 Pet[rus] 2:4; vgl. 4 Ezra 7:36; Gebed van Manasse 3). [xx] De bizarre beschrijving van de wezens die uit de afgrond worden losgelaten als "sprinkhanen" (Openbaring 9:3) die "als paarden waren, gereed voor de strijd; op hun hoofden waren gouden kronen; hun gezichten waren als menselijke gezichten, hun haar als vrouwenhaar en hun tanden als leeuwentanden" (Openbaring 9:7-8) doet niets af aan hun identificatie als de gevallen Wachters. Hybride theriomorfe ("diervormige") beschrijvingen toegepast op demonische geesten zijn gebruikelijk in de oude Joodse en klassieke literatuur.[xxi] Als men Openbaring 9 wil begrijpen in haar oude literaire context, beschrijft de passage de vrijlating van de gevallen Wachters vóór hun uiteindelijke vernietiging met Satan.[xxii]
VOLGENDE: De 144.000 als spiegel van de overtreding van de Wachters
Eindnoten:
[i] De bron voor Irenaeus' speculatie is Tegen Ketterijen 5:28-30. Over Teitan merkt Alan Bandy op: "de Titanen waren figuren uit de heidense mythologie. Er is nooit een heerser geweest met de naam Titan." Zie Alan Bandy, "The Hermeneutics of Symbolism: How to Interpret the Symbols of John's Apocalypse," Southern Baptist Journal of Theology 14:1 (2010): 53 (voetnoot 52). Dit artikel is toegankelijk op: http://www.sbts.edu/wp-content/uploads/sites/5/2015/10/SBJT-V14-N.1-Bandy.pdf.
[ii] Horbury, Messianisme onder Joden en Christenen, 343.
[iii] De literaire geschiedenis van het verhaal van de Titanen in het oude Griekenland is complex en soms tegenstrijdig. Zie Jan Bremmer, "Remember the Titans!" in The Fall of the Angels (ed. Christoff Auffarth en Loren T. Stuckenbruck; Leiden: E. J. Brill, 2004) 35-61.
[iv] Michael S. Heiser, "Giants-Greco-Roman Antiquity," in de Encyclopedia of the Bible and Its Reception, vol. 10 (Berlijn: Verlag Walter de Gruyter, 2015). Aangezien zowel de Titanen als de reuzen uit de klassieke Griekse mythen beide tegen het goddelijk gezag vochten en in Tartarus gevangen zaten, is het gemakkelijk te zien hoe die twee groepen in later oud materiaal door elkaar worden gehaald. Bijvoorbeeld, Euripedes: Hec. 472; Iph. Taur. 224; Vergilius: Aen. iv.179; Horatius: Odes iii.4, 42, enz. De twee groepen worden duidelijk onderscheiden in ouder materiaal, zoals Hesiod (8e eeuw vC) en Xenophanes (6e eeuw vC, Xenophanes, frg. 21.20).
[v] Zoals ik elders heb geschreven: "Een contextuele betekenis van repha'im in de Hebreeuwse Bijbel [is] geesten van de doden in de onderwereld. Verschillende bijbelse teksten gebruiken repha'im parallel aan andere woorden voor de schimmige doden (bijv. methim; 'doden') of in contexten die te maken hebben met het graf (qeber; she'ol) of de onderwereld (she'ol). Psalm 88:10 (Heb. 88:11) vraagt: 'Doet U wonderen voor de doden (methim)? Staan de overledenen (repha'im) op om U te loven? Selah Is uw standvastige liefde verklaard in het graf (qeber), of uw trouw in Abaddon?' ...[D]e tweede contextuele betekenis van repha'im in de Hebreeuwse Bijbel [is] de reuzen die men tegenkwam in Kanaän tijdens de verovering en de tijd van David. De term repha'im is gekoppeld aan andere termen voor oudtestamentische reuzenclans in de Torah. De eerste tocht van de Israëlieten naar het beloofde land onder leiding van Mozes mislukte toen het volk het geloof verloor nadat de verspieders die naar het land waren gestuurd, de aanwezigheid van de ongewoon lange Anakim, ook wel Nephilim genoemd, hadden gemeld (Num. 13:28-33; vergelijk Gen. 6:4). De Anakim worden in verschillende passages in Deuteronomium genoemd als "grote en lange" vijanden (Deut. 1:28; 2:10,21; 9:2). Bij de beschrijving van de oude inwoners van Moab, de Emim, beschrijft Deut. 2:10-11 de Anakim specifiek als repha'im: "(De Emim woonden daar vroeger, een volk groot en talrijk, en groot als de Anakim. Zoals de Anakim worden ook zij tot de Rephaim gerekend, maar de Moabieten noemen hen Emim.").... De reus Og, de koning van Bashan (bijv. Deut. 1:4; 3:10; Joz. 9:10), wordt in de Schrift gekoppeld aan een andere koning, Sihon van Hesbon. Samen worden zij "koningen van de Amorieten" genoemd (Deut. 3:1-8; 4:46-47; 31:4; Joz. 2:10; 9:10). 'Amoriet' is een term die ruim kan verwijzen naar de inwoners van Kanaän (bv. Gen. 15:16; Deut. 1:7). De associatie met Sihon, Og en de Rephaim maakt Amos 2:9-10 bijzonder interessant, omdat het de bij de verovering van Kanaän onteigende Amorieten beschrijft als ongewoon groot ('Ik vernietigde de Amoriet voor hen ... wiens lengte was als die van de ceders en die zo sterk was als de eiken')." Zie Michael S. Heiser, "Rephaim," The Lexham Bible Dictionary (ed. John D. Barry et al.; Bellingham, WA: Lexham Press, 2016). Dit is een digitale bron, dus er zijn geen paginanummers.
[vi] Zie Heiser, The Unseen Realm, 183-218.
[vii] Brook W. R. Pearson, "Resurrection and the Judgment of the Titans: ἡ γῆ τῶν ἀσεβῶν in LXX Jesaja 26:19," in Resurrection (ed. Stanley E. Porter, Michael A. Hayes, and David Tombs; London; New York: T&T Clark, 1999), 5-51 (met name 36-37).
[viii] De vertaling is van R. Doran, "Pseudo-Eupolemus (Before to the First Century B.C.)," in James H. Charlesworth, The Old Testament Pseudepigrapha, vol. 2 (New Haven: Yale University Press, 1985) 880-882. De passages in Eusebius zijn Praeparatio Evangelica 9.187.2-9 (regels 2-3, 9 geciteerd); 9.18.2 (het grootste deel van de geciteerde passage). In de niet geciteerde regels traceert Abraham zijn afkomst tot de reuzen en leert hij astrologie. Waarom een tekst uit de tweede tempel Abraham in verband brengt met de reuzen en astrologie valt buiten het bestek van dit boek. Voor een bespreking van de retorische strategieën achter wat Pseudo-Eupolemus over Abraham zegt (hem contrasteren met Nimrod en hem op één lijn stellen met de bevoorrechte Henoch), zie K. van der Toorn en P. W. van der Horst, "Nimrod Before and After the Bible," Harvard Theological Review 83:1 (jan. 1990): 1-29 (met name 20-25). Het idee dat iemand (zelfs een reus) de zondvloed zou hebben overleefd, stoorde een aantal joodse lezers van het zondvloedverslag blijkbaar niet (noch de joodse schrijver van Pseudo-Eupolemus). Dit kan te wijten zijn aan het feit dat zinnen in het zondvloedverhaal die voor de meeste moderne lezers een wereldwijde vloed met uitputtend verlies van levens vereisen, elders geen uitputtende totaliteit aanduiden. Zoals ik schreef in een voetnoot in The Unseen Realm (p. 189): "De zinnen in het zondvloedverhaal die een wereldwijde gebeurtenis suggereren komen een aantal keren voor in de Hebreeuwse Bijbel waar hun context niet wereldwijd kan zijn of alle mensen op de planeet kan omvatten. Bijvoorbeeld, de uitdrukking 'de hele aarde' (kol ʾerets) komt voor in passages die duidelijk spreken van gelokaliseerde geografie (bijv. Gen. 13:9; 41:57; Lev. 25:9, 24; Judg. 6:37; 1 Sam 13:3; 2 Sam 24:8). In zulke gevallen is "het hele land" of "alle mensen in het gebied" een beter begrip. Deze opties leveren een regionale overstroming op indien gebruikt in Gen. 6-8 waar de zin.... Gen. 9:19 vertelt ons duidelijk dat 'de hele aarde' werd bevolkt door de zonen van Noach. Gen. 10 (zie 10:1) geeft ons de lijst van de naties die door de zonen van Noach werden voortgebracht - allemaal gelegen in de regio's van het oude Nabije Oosten, het Middellandse Zeegebied en de Egeïsche Zee. De bijbelschrijvers wisten niets van naties op een ander halfrond (Amerika) of plaatsen als India, China of Australië. De taal van Gen. 10 maakt het daarom mogelijk Gen. 7:21 te beperken tot slechts (of zelfs enkele) van de bevolkingsgroepen die in de Volkerenlijst worden genoemd. Die interpretatie komt overeen met een gelokaliseerde overstroming.... [D]e in Gen. 7:21 gebruikte uitdrukking "de gehele mensheid" (kol ʾadam) komt ook voor in contexten die niet kunnen spreken over alle mensen overal (bijv. Jer. 32:20; Ps. 64:9 kan alleen verwijzen naar mensen die hadden gezien wat God had gedaan, niet naar mensen aan de andere kant van de wereld). Ten slotte lijkt Ps. 104:9 een wereldwijde overstroming te verbieden, omdat God belooft de aarde nooit met water te bedekken, zoals bij de schepping het geval was geweest."
[ix] De Griekse fragmenten achter "zoon van Kronos" luidt ὃν εἶναι Κρόνον (letterlijk: "die Kronos is"). Dit kan niet juist zijn, want dan zouden Belos en Kronos dezelfde figuur moeten zijn, terwijl in het volgende vers Kronos Belos (en Kanaän) verwekt. Bijgevolg wijzigen de geleerden de laatste Griekse letter in de zin van een accusatief naar een genitief, zodat er staat ὃν εἶναι Κρόνου ("die van/uit Kronos is"). Zie Doran, 881.
[x] Van der Toorn en van der Horst, "Nimrod voor en na de Bijbel," 16, 18.
[xi] Ibid., 17.
[xii] De term gibbor betekent niet inherent "reus", hoewel het in de context wel kan. Jozua's mannen die vochten tegen de Anakim worden gibborim genoemd (Joz 8:3); David wordt een gibbor genoemd (1 Sam. 16:18), evenals Gideon (Richt. 6:12). Zelfs God wordt zo beschreven (Jes. 9:6).
[xiii] Etemenanki = Esagil (Soemerisch). Zie Andrew R. George, "The Tower of Babel: Archaeology, History, and Cuneiform Texts," Archiv für Orientforschung 51 (2005/2006): 75-95; John H. Walton, "The Mesopotamian Background of the Tower of Babel Account and Its Implications," Bulletin for Biblical Research 5 (1995) 155-75.
[xiv] Michael S. Heiser, The Unseen Realm, 198-199. Zie Martti Nissinen, "Akkadian Rituals and Poetry of Divine Love," in Mythology and Mythologies: Methodological Approaches to Intercultural Influences; Proceedings of the Second Annual Symposium of the Assyrian and Babylonian Intellectual Heritage Project Held in Paris, France, October 4-7, 1999, Melammu Symposia 2 (ed. R. M. Whiting; Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project, 2001) 93-136; Beate Pongratz-Leisten, "Sacred Marriage and the Transfer of Divine Knowledge: Alliances between the Gods and the King in Ancient Mesopotamia," in Sacred Marriages: The Divine-Human Sexual Metaphor from Sumer to Early Christianity (red. Martti Nissinen en Risto Uro; Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 2008) 43-72.
[xv] Delen van dit hoofdstuk zijn grotendeels ontleend aan mijn boek, The Unseen Realm, hoofdstukken 40 en 41.
[xvi] Onze bespreking van de onderwerpen in dit hoofdstuk zal noodzakelijkerwijs kort zijn. Er zou veel meer gezegd kunnen worden ter verdediging van bepaalde ideeën. Hoewel dezelfde spijt zou kunnen worden uitgesproken over bijna alles in dit boek, vereisen de onderwerpen in dit hoofdstuk aanzienlijke details in tekstuele en literaire analyse in de oorspronkelijke talen om ze volledig te onderbouwen. Aangezien dat hier niet mogelijk is, wordt de lezer aangemoedigd de geciteerde bronnen te bestuderen voor meer details.
[xvii] De vertaling is van Nickelsburg. Zie ook 1 Henoch 13:1; 14:5; Jubilea 5:6,10; 10:7-11). Ik verwijs hier naar hoofdstuk 2 van deze studie.
[xviii] Er is veel discussie over de vraag of deze "ster", over wie iedereen het eens is dat het een goddelijk wezen is, goed of slecht is. Thompson pleit voor het eerste: "De meeste commentatoren, waaronder Charles en Aune, nemen aan dat de sleutel werd gegeven aan de ster, die, zo redeneren zij, in feite een gevallen engel was. Maar dit levert een probleem op wanneer de ster-engel van 9:l wordt geïdentificeerd met de engel van 20:1... De aggelos in Openb. 9:1 en de aggelos in 20:1 hebben dezelfde hemelse oorsprong en dezelfde verantwoordelijkheid - de sleutel tot de afgrond.... Hoewel de engel die de sleutel van Sheol bewaart niet wordt genoemd in Openbaring, wordt hij elders wel genoemd. De Griekse versie van 1 Henoch 20:2 schrijft de controle over Sheol toe aan "Uriel, een van de heilige engelen, die over de wereld en over Tartarus waakt".... Elders krijgt de engel die Sheol bewaakt een titel. In Sibylline Oracles boek 8 komt het zeldzame Griekse kleidophylax voor, "sleutelbewaarder". Hoewel de zin onvolledig is, laat de context toe dat het verwijst naar een verder niet geïdentificeerde sleuteldrager die verantwoordelijk is voor de omheining waar personen worden vastgehouden voordat zij voor Gods rechterstoel komen in het laatste oordeel. Het concept van de engelbewaarder(s) van Sheol vloeit in het vroeg-christelijke denken voort uit het gebruik van de Griekse term tartarouchoi aggeloi, "engelen die Tartarus bewaren", in Apocalyps of Paul 18; Evangelie van Bartholomeus 4:12; en Hippolytus, Commentary on Daniël 2.29.11. De synonieme uitdrukking temelouchos aggelos, "engel die Tartarus bewaart," wordt gevonden in Clement van Alexandrië, Profetische Ecloog 41.1." Zie Steven Thompson, "The End of Satan," Andrews University Seminary Studies 37:2 (1999) 260-262. Beale stelt dat de Wachter kwaadaardig is: "Het belangrijkste debat is of dit een goed of kwaadaardig wezen is. Het zou ofwel de aartsengel Uriel kunnen zijn, die opperhoofd was 'over Tartarus,' of de aartsengel Saraqael, die 'over...de geesten, die in de geest zondigen' was (1 Henoch 19:1; 20:1-6; 21:1-10; Testament van Salomon 2). Maar 1 Henoch noemt die figuren nooit "gevallen sterren". In plaats daarvan is deze beschrijving uitsluitend voorbehouden aan gevallen engelen onder de gevangenschap van de aartsengelen.... Naast de overeenkomsten met vallende sterren elders (hierboven vermeld), wordt de conclusie dat het hier niet om een goede maar om een gevallen engel gaat ook gesuggereerd door v 11. Daar wordt de "engel van de afgrond" "koning over" de demonische sprinkhanen genoemd en "Abaddon" ("Vernietiger") en "Apollyon" ("Vernietiger") genoemd. Het hemelse wezen dat soeverein is over de afgrond en de sprinkhanen in vv 1-3 is waarschijnlijk degene die in v 11.... hun 'koning' wordt genoemd. Daarom is de engel in v 1 ofwel Satan ofwel een van zijn volgelingen (dit laatste zou parallel lopen met 2 Hen. 42:1, waarin "degenen die de sleutels ... van de poorten van de hel in handen hebben" worden afgeschilderd als "als grote slangen, en hun gezichten als gedoofde lampen, en hun ogen van vuur, hun scherpe tanden"). Zie G. K. Beale, The Book of Revelation: A Commentary on the Greek Text (New International Greek Testament Commentary; Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1999) 491, 493.
[xix] Thompson, "The End of Satan," 260.
[xx] Beale, The Book of Revelation, 493. Aune vult de gegevens aan: "De "ster" is duidelijk een soort bovennatuurlijk wezen, zoals dit vers en het volgende duidelijk maken..... Hoewel de sleutel van de afgrond opnieuw wordt genoemd in 20:1, is de notie van een schacht die kan worden afgesloten en ontgrendeld eerder geïmpliceerd dan expliciet vermeld. In de andere twee verwijzingen, in Openb. 11:7 en 17:8, is de afgrond de plaats van waaruit het beest zou opstijgen. Papyri Graecae Magicae XIII.169-70, 481-83 wijst op een geloof in een bovennatuurlijk wezen dat over de afgrond regeert: "een god verscheen, hij kreeg de leiding over de afgrond" .... Het is soms synoniem met de onderwereld, de verblijfplaats van de doden (Jos. As. 15:12; Ps. 71:20; Rom. 10:7; Diogenes Laertes 4.27 noemt "de afgrond van Pluto" = Hades) en de plaats waar demonen gevangen zitten (Lucas 8:31; 1 Henoch 18-21; Jub. 10:7 [het Griekse fragment luidt "om hen in de afgrond te werpen tot de dag des oordeels"; zie Denis, Fragmenta, 86])." Zie David E. Aune, Openbaring 6-16 (vol. 52B; Word Biblical Commentary; Dallas: Word, Incorporated, 1998) 525-526.
[xxi] Zie Alexander Kulik, "How the Devil Got His Hooves and Horns: The Origin of the Motif and the Implied Demonology of 3 Baruch," Numen 60 (2013): 195-229 (esp. 215-216).
[xxii] Met andere woorden, het opleggen van moderne oorlogsmachines aan de passage schendt de gecontextualiseerde bedoeling van de schrijver. Hieronder betoog ik dat Gog het best kan worden geïdentificeerd als een kwaadaardig bovennatuurlijk wezen, misschien zelfs Satan. Als zodanig is hij niet de menselijke antichrist, maar het wezen dat de antichrist personifieert of macht geeft. Aangezien de eindstrijd in Openbaring en de Tweede-Tempel Joodse bronnen (b.v. 1QM, de Qumran Oorlogsrol) zowel goddelijke als menselijke strijders aan weerszijden heeft, beschouw ik de vrijgelaten Wachters als deel van de vijanden die beschreven worden als "Gog en Magog" in competitie met Satan.