Waarom de God van Jakob?

17 december 2023

וְֽהָלְכ֞וּ עַמִּ֣ים רַבִּ֗ים וְאָֽמְרוּ֙ לְכ֣וּ ׀ וְנַעֲלֶ֣ה אֶל-הַר-יְהֹוָ֗ה אֶל-בֵּית֙ אֱלֹהֵ֣י יַעֲקֹ֔ב וְיֹרֵ֙נוּ֙ מִדְּרָכָ֔יו וְנֵלְכָ֖ה בְּאֹרְחֹתָ֑יו כִּ֤י מִצִּיּוֹן֙ תֵּצֵ֣א תוֹרָ֔ה וּדְבַר-יְהֹוָ֖ה מִירוּשָׁלָֽ͏ִם׃
En de vele volkeren zullen gaan en zeggen: "Kom, laten we opgaan naar de berg van Hasjem, naar het huis van de God van Ja'akov, opdat Hij ons onderwijst in Zijn wegen, en opdat wij Zijn paden bewandelen." Want onderwijs zal voortkomen uit Tzion, het woord van Hashem uit Yerushalayim.
v'-ha-l'-KHU a-MEEM ra-BEEM v'-a-m'-RU l'-KHU v'-na-a-LEH el har a-do-NAI el BAYT e-lo-HAY ya-a-KOV v'-yo-RAY- nu mi-d'-ra-KHAV v'-nay-l'-KHAH b'-o-r'-kho-TAV KEE mi-tzi-YON tay-TZAY to-RAH ud-var a-do-NAI mee-ru-sha-LA-im
Jesaja 2:3

In deze profetie voorspelt Jesaja dat in de toekomst, wanneer Israël is hersteld in het Land Israël en in Jeruzalem, er een massale beweging onder de naties zal zijn om naar Jeruzalem te komen om de God van Israël te aanbidden op de plaats van de Heilige Tempel. Deze profetie is in onze dagen duidelijk in vervulling gegaan. Elk jaar stromen miljoenen Christenen, gelovigen in de Bijbel en in de God van Israël, naar Jeruzalem om dicht bij de God van de Bijbel te komen.

Christelijk toerisme als Bijbelse vervulde profetie

Het is maar al te gemakkelijk om uit het oog te verliezen hoe wonderbaarlijk dit is. Jesaja leefde vele eeuwen voor de komst van het Christendom. Hoewel dit vers duidelijk niet verwijst naar het Christendom, is het feit dat Jesaja zo lang voor het Christendom leefde cruciaal om te begrijpen hoe wonderbaarlijk deze profetie is. Simpel gezegd, toen Jesaja deze woorden schreef waren er geen andere mensen in de wereld die de God van Israël aanbaden dan de Israëlische natie. Toen Jesaja beschreef dat menigten uit de volken van de wereld naar Jeruzalem stroomden om de God van Israël te aanbidden, moeten degenen die deze profetie in die tijd hoorden zich hebben afgevraagd hoe onrealistisch het was wat Jesaja zei. Immers, waarom zouden de naties naar Jeruzalem komen om de God van Israël te aanbidden als ze geen deel uitmaken van de Israëlische natie? Niemand buiten Israël wist in die tijd zelfs maar van de God van Israël. Hoe en waarom zou dit gebeuren?

Natuurlijk weten we nu precies hoe het gebeurde. De stichting van het christendom leidde weliswaar tot eeuwenlang lijden van het Joodse volk door toedoen van degenen die het geloof beleden, maar leidde ook direct tot de verspreiding van de Bijbel en de God van Israël onder een groot deel van de wereldbevolking. Dit is de ironie van de historische relatie tussen het Christendom en het Jodendom. Aan de ene kant predikten eeuwenlang christelijke leiders antisemitische theologische ideeën die verwoestende gevolgen hadden. Aan de andere kant heeft de wereld alleen door het Christendom God en de Bijbel leren kennen. Zonder het christendom is het onmogelijk om je de miljoenen pelgrims voor te stellen die elk jaar de straten van Jeruzalem vullen; pelgrims die de Bijbel en het volk en land Israël kennen en liefhebben.

Waarom de God van Jakob?

Het is interessant dat God in dit vers wordt geïdentificeerd als de God van Jakob. Dit is een ongebruikelijke beschrijving van God in de Bijbel. Het wordt bijna uitsluitend gebruikt in het boek Psalmen. Wat wordt er bedoeld met deze beschrijving? Waarom verwijst het vers niet naar het huis van de God van Israël?

De naam Jakob wordt bij veel gelegenheden collectief gebruikt voor het volk Israël. Om ons vers te begrijpen, moeten we meer weten over de specifieke betekenis van deze naam en wat Jakob impliceert als hij verwijst naar de hele natie.

De betekenis van Jakobs naam wordt twee keer uitgelegd in Genesis. Ten eerste, toen Jakob geboren werd, wordt zijn naam uitgelegd als een verwijzing naar het feit dat hij de hiel van zijn broer Esau vastgreep (Genesis 25:26). Het Hebreeuwse woord voor "hiel" is akev. Het woord voor "volgen" is akav van dezelfde wortel. Jakob - Ya'akov - volgde zijn broer uit de baarmoeder terwijl hij zijn hiel greep.

Later, nadat Jakob en zijn moeder Rebekka zijn vader Izaäk hadden bedrogen zodat Jakob de zegeningen van zijn vader zou ontvangen, beschuldigde Ezau Jakob er ten onrechte van dat hij hem bedroog, ook al had Jakob eerder het geboorterecht van Ezau gekocht. Ezau's schreeuw toen hij ontdekte wat Jakob had gedaan, gaf een nieuwe betekenis aan Jakobs naam.

Ezau zei: "Heet hij niet terecht Jakob? Want hij heeft mij deze twee keer bedrogen. Hij heeft mijn eerstgeboorterecht weggenomen, en zie, nu heeft hij mijn zegen weggenomen." (Genesis 27:36)

Esau's woordspeling is gebaseerd op het feit dat een Hebreeuws woord voor "bedrogen" akav is, dezelfde stam als Jakobs naam. Akav - "bedrogen" - impliceert op de loer liggen, in een hinderlaag lopen of bedrieglijk handelen.

Jakob - Israëls naam in de ballingschap

Eenvoudig gezegd heeft de naam Jakob geen positieve connotaties. Het impliceert op verschillende manieren volgen, op de hielen zitten, misleiding en bedrog. Als we naar Jakobs eigen leven kijken, zien we dat hij vaak gedwongen was om te leven met zijn verstand en anderen te slim af te zijn - of het nu Laban, Esau of zelfs zijn eigen vader was.

Dat geldt niet voor Israël. Jakobs tweede, verhevener naam werd hem gegeven toen hij worstelde met de engel die hem aanviel en deze versloeg. (Genesis 32:29) Dat was een strijd die hij won zonder bedrog, maar met kracht. Voor deze overwinning werd hem verteld dat hij nu in staat was om echt te triomferen.

En toch behield hij beide namen. Soms moest hij Jakob zijn, levend door zijn sluwheid en zorgvuldige tactieken in een vijandige en antisemitische omgeving. Op andere momenten kon hij zich gedragen als Israël - triomfantelijk, dominant en sterk.

Wat waar is voor Jakob als individu geldt ook voor zijn nageslacht - het Volk Israël. Daarom wordt er soms naar hen verwezen als Jakob. Het Volk Israël wordt, net als hun voorvader en naamgenoot, soms gedwongen om in ballingschap te leven als ondergeschikten en tweederangsburgers - de meeloper, de hak - in een vijandige antisemitische omgeving. Net als Jakob, hun vader, zijn Joden herhaaldelijk gedwongen om te vluchten nadat ze ten onrechte werden beschuldigd en tot doelwit werden gemaakt. Wanneer de Schrift verwijst naar het Volk van Israël als Jakob, dan is het deze verzwakte, ballingschap-identiteit die wordt beschreven.

"Want de Heer zal Jakob bevrijden en hen verlossen uit de hand van hen die sterker zijn dan zij." (Jeremia 31:11)

God van Jakob = God die Israël in ballingschap beschermt

In het licht van dit diepere begrip van de naam kunnen we zeggen dat de "God van Jakob" verwijst naar God als Hij zorgt voor, beschermt en verlost van Zijn verbannen en onderworpen uitverkoren volk uit de handen van vijandige vijanden die fysiek dominanter en machtiger zijn dan zijzelf.

Als we kijken naar de andere verzen waar "God van Jakob" wordt gebruikt, dan zien we precies dat. Bijvoorbeeld,

"Moge de Heer u antwoorden op de dag van moeilijkheden! Moge de naam van de God van Jakob u beschermen!" (Psalmen 20:2)

Of

"De volken woeden, de koninkrijken wankelen; hij spreekt zijn stem uit, de aarde smelt. De Here der heerscharen is met ons, de God van Jakob is onze vesting." (Psalm 46:6-7)

Dag van moeilijkheden? Woede? Hij is de vesting, de bescherming. Dit is de God van Jakob (zie ook Psalmen 76:7, 84:9, 94:7, 75:10, 81:2,5).

Kortom, God wordt God van Jakob genoemd wanneer de Bijbel beschrijft hoe Hij zijn uitverkoren volk beschermt wanneer zij in ballingschap zijn. Waarom zou deze term dan gebruikt worden als we de volken beschrijven die naar Jeruzalem komen om Hem aan het einde der dagen te aanbidden?

Ik zou willen suggereren dat dit precies het punt is van het gebruik van deze term voor God. Jesaja vertelt ons niet alleen dat volken naar Jeruzalem zullen komen om de God van Israël te aanbidden. Jesaja voegt eraan toe dat deze volken de unieke relatie zullen erkennen die God door de eeuwen heen van hun ballingschap met het Joodse volk heeft gehad. Ze zullen leren om de wonderbaarlijke aard van Gods bescherming van Zijn volk te respecteren terwijl het tweeduizend jaar lang werd verstrooid en vervolgd. Ze zullen de God van de Joodse geschiedenis waarderen; een geschiedenis die culmineert in de terugkeer naar Sion aan het einde der dagen.

Iedereen die in de Bijbel en in de God van Israël gelooft, moet uiteindelijk ook de unieke band erkennen die God met Zijn uitverkoren volk heeft gehad gedurende hun hele geschiedenis.

Rabbi Pesach Wolicki is uitvoerend directeur van Ohr Torah Stone's Centrum voor Joods-Christelijk Begrip en Samenwerking, en hij is medepresentator van de Shoulder to Shoulder podcast.

Bron: Why the God of Jacob? - The Israel Bible