(Automatische vertaling, onbewerkt)

De lessen na tien dagen conflict tussen Iran en Israël - analyse

Belangrijke vragen blijven of de normalisatie van het Syrische regime en andere trends de instabiliteit als gevolg van de recente gevechtsronde zullen verminderen.

Door SETH J. FRANTZMAN Gepubliceerd: 11 APRIL 2023 23:20

Bijgewerkt: 11 APRIL 2023 23:35 Email Twitter Facebook fb-messenger

IDF Artilleriekorps en Iron dome antiraketsysteem bij de grens met Libanon, in het noorden van Israël, 6 april 2023 (photo credit: AYAL MARGOLIN/FLASH90)

Israël en Iran stonden deze maand tien dagen lang tegenover elkaar. Dit conflict werd aangewakkerd door groepen die door Iran worden gesteund, zoals Hamas, Hezbollah, de Palestijnse Islamitische Jihad en anderen in Gaza, Libanon en de Westelijke Jordaanoever. Deze tien dagen van botsingen volgden op berichten in de Syrische en Iraanse media over Israëlische luchtaanvallen in Syrië, en werden ook begeleid door Iraanse dreigementen aan het adres van de Amerikaanse strijdkrachten in Syrië.

Het is de moeite waard om op deze tien dagen terug te kijken om te zien welke lessen we kunnen leren. Het is ook mogelijk dat deze tien dagen slechts een voorbode waren van een nieuwe conflictronde. De tijd zal leren hoe belangrijk de spanningen van april 2023 waren.

Overeenkomsten met maart 2021

Een van de belangrijkste conclusies van de botsingen van begin april is dat ze opvallende gelijkenissen vertonen met de manier waarop Iran in mei 2021, tijdens een ander tiendaags conflict, vergelijkbare botsingen hielp creëren. Het conflict in mei 2021 vond plaats nadat Ramadan spanningen leidden tot botsingen in Jeruzalem en Hamas beweerde dat het het recht had om als antwoord raketten op Israël af te vuren.

Dit is de gebruikelijke Hamas-retoriek over "reageren", maar het algemene punt is dat Israël de ervaring van het conflict van mei 2021 had om naar te kijken bij het focussen op de spanningen van april 2023. Het is niet duidelijk of de lessen van 2021 werden geleerd en dit lijkt een nieuwe ronde dit jaar mogelijk te hebben gemaakt.

Gezien hoe het conflict van mei 2021 zich ontvouwde lijkt het er niet op dat Hamas, Hezbollah, PIJ of Iran zich afgeschrikt voelen. Dit probleem is opgemerkt in andere rapporten die we de afgelopen dagen bij de Post hebben gehad. Eén les is dus dat Iran probeert de groepen die het steunt te versterken en hun werkgebied uit te breiden.

Een iron dome antiraketsysteem gezien bij de Israëlische grens met Libanon, op 18 februari 2022 (credit: MICHAEL GILADI/FLASH90)

Zo heeft Israël het afgelopen jaar getracht de PIJ op de Westelijke Jordaanoever te verslaan in botsingen in Jenin. De schietaanvallen op de Westelijke Jordaanoever zijn het afgelopen jaar echter toegenomen, wat betekent dat de druk op de terreurgroepen hen niet volledig heeft onderworpen.

Een ander voorbeeld komt van hoe Iran probeerde de Palestijnse operaties in Libanon uit te breiden. De methoden van Iran waren in 2023 iets anders dan in 2021, maar de algemene houding is dezelfde. Het wil Israël bedreigen met een conflict op meerdere fronten, door te laten zien dat het zijn bondgenoten raketten kan laten afvuren vanuit Libanon, Syrië en Gaza. De aanwezigheid van deze raketvuurcommando's doet de vraag rijzen of Iran Hamas in Libanon heeft versterkt, waardoor in wezen een secundaire "eenheid" is ontstaan waarop Hezbollah kan steunen, wat betekent dat Hezbollah Palestijnse groepen kan operationaliseren wanneer het Israël wil bedreigen en aldus een rechtstreeks conflict kan vermijden.

Een andere vraag die het tiendaagse conflict oproept is of de verankering van Iran in Syrië eronder lijdt. Iraanse en Syrische media meldden vier rondes van Israëlische luchtaanvallen in de dagen voorafgaand aan 3 april. Iran leek aanvankelijk te reageren door met een drone het Israëlische luchtruim boven de Golan binnen te vliegen. Vervolgens vloog Hamas-leider Ismael Haniyeh naar Libanon en werden 34 raketten op Israël afgevuurd. Iran leek vervolgens in Zuid-Syrië bij de Golan een raketploeg te operationaliseren.

Dit zou zijn gebeurd in coördinatie met het Syrische regime, dat geacht wordt het gebied bij de Golan te controleren. Er blijven belangrijke vragen over hoe Iran bij de raketbeschietingen betrokken was en hoe nauw de coördinatie tussen de verschillende betrokken fronten was. Hoe dan ook, de tien dagen laten zien dat raketten vanaf meerdere fronten tegelijk kunnen worden afgevuurd.

Niets wijst erop dat het Syrische regime zal worden aangemoedigd dit fenomeen te stoppen, ook al werkt het aan normalisatie met verschillende Arabische staten. Dit betekent dat geen van de staten die met Syrië normaliseren bereid lijken de normalisatie te koppelen aan het feit dat Syrië de verschansing van Iran voorkomt en gebruikt om anderen te bedreigen.

Niet elke botsing leidt tot een groot conflict

Een andere les die is geleerd is dat niet elke botsing in het noorden noodzakelijkerwijs leidt tot een groter conflict met Hezbollah. Sinds 2006 bestaat er een soort begrip dat botsingen in Libanon kunnen leiden tot een vuurzee met Hezbollah. Tegelijkertijd kan Hezbollah dreigementen uiten, maar het wil ook geen grootschalig conflict. Daarom geeft Hezbollah er de voorkeur aan dat andere groepen raketten afvuren en zo de cirkel van het vermijden van een conflict min of meer sluiten door toe te kijken hoe Israël vergeldt.

Zolang de vergelding klein is, zal er geen groter conflict ontstaan. De vraag is of Israël nu meer aanvallen uit het noorden moet tolereren, een gebied dat sinds het conflict van 2006 over het algemeen rustig was. Ontstaat er een nieuwe "status quo" in het noorden aan de grens met Libanon en Syrië?

Een ander probleem dat de tien dagen van botsingen aan het licht brengen, is dat de hoop op stabiliteit in de regio misplaatst kan zijn. Terwijl veel landen op hoog niveau aan diplomatie doen, zoals Iran en Saoedi-Arabië die zich verzoenen, lijken de grenzen van Israël niet stabieler te worden. Terwijl in Libië, Jemen en op andere plaatsen het conflict wellicht snel zal afnemen, is het niet duidelijk of Israël hier enig vredesdividend zal krijgen. Dit wordt nog duidelijker in het licht van het feit dat de maritieme overeenkomst van 2022 met Libanon niet heeft voorkomen dat er 34 raketten werden afgevuurd.

Het is niet duidelijk of de VS of anderen druk kunnen uitoefenen om te voorkomen dat mensen als Haniyeh Libanon binnenvliegen en samenzweren tegen Israël.

In de nasleep van deze tien dagen van gevechten is het ook de moeite waard zich af te vragen of Israëls voorkeur voor proportionele reacties, met name het aanvallen van plaatsen die worden gebruikt voor raketlanceringen, Iran en de proxies en partners van Iran afschrikt. Dit soort beheersing van het conflict en niet willen dat het erger wordt, kan in ieders belang zijn, maar het kan ook Iran aanmoedigen. Deze vraag houdt ook verband met de campagne tussen de oorlogen, de poging van Israël om te voorkomen dat Iran zich in Syrië verschanst. In de tien dagen van gevechten lijkt het er niet op dat de verschansing van Iran is verminderd. In feite blijkt dat ondanks jarenlange pogingen om de verschansing te voorkomen, om Hezbollah af te schrikken, om de dreiging van Hamas te stoppen en ook om de dreiging op de Westelijke Jordaanoever te stoppen, dat Israël op al deze fronten voor uitdagingen staat. Dit in tegenstelling tot de pogingen van Israël om de dreiging van de "derde cirkel", belichaamd door Iran, te voorkomen.

De derde cirkel heeft de botsingen nu naar de grenzen van Israël gebracht, na vele jaren waarin de dreiging afgenomen leek.

De tekenen zouden kunnen wijzen op een erosie van de afschrikking en een uitholling van de status quo. Op de Westelijke Jordaanoever voeden illegale wapens de schietaanvallen en ondermijnen zij de Palestijnse Autoriteit en de veiligheid van de Israëlische burgers. In Libanon vindt Hezbollah dat het Hamas kan herbergen en andere groepen raketten kan laten afvuren. In Syrië ziet het regime geen probleem om groepen naar gebieden bij de Golan te laten komen om Israël te bedreigen. Hamas in Gaza meent bijna straffeloos raketten te kunnen afvuren. Dit zijn de belangrijkste problemen die de eerste tien dagen van april lijken te hebben opgeleverd.

Iran gelooft ook dat het, wanneer het Israël niet bedreigt, groepen kan machtigen om Amerikaanse troepen in Syrië aan te vallen, zoals gebeurde op 23 maart en 11 april. Iran gelooft in feite dat het kan doorgaan met het verplaatsen van dreigende pionnen rond Syrië om de VS en Israël te treiteren op een moment van zijn keuze. Dat zal in de toekomst ernstige gevolgen hebben als Iran zich niet afgeschrikt blijft voelen en de regio elk jaar ongestraft kan "opwarmen"; zelfs als Iran en Syrië nieuwe diplomatieke wegen inslaan in de regio.