Zijn we getuige van het einde van de Palestijnse Autoriteit?

Door Res. Luitenant Kolonel Dr. Shaul Bartal - 23 mei 2023

BESA Center Perspectives Paper No. 2.198, 23 mei 2023

SAMENVATTING: In het afgelopen jaar hebben we een afbrokkeling gezien van het niveau van controle van de Palestijnse Autoriteit over de Westelijke Jordaanoever. De PA wordt door veel Palestijnen gezien als een corrupte organisatie die niet langer hun belangen behartigt. De recente gebeurtenissen in Nablus en Jenin wijzen op de mogelijkheid van een verandering van de status quo en het einde van de PA-Israëlische orde.

---

De maand april stond in het teken van de Ramadan en Eid al-Fitr, een periode waarin de Palestijnse eenheid vaak wordt getoond, of althans de schijn daarvan. De vlaggen van Hamas en Fatah hingen op de Tempelberg, en beide organisaties verklaarden hun verlangen naar nationale eenheid. Maar onder de oppervlakte was de situatie veel minder vriendschappelijk. Hoewel Fatah probeert een vijfde eenheidsakkoord met Hamas te bereiken (na de akkoorden van 2006, 2011, 2014 en 2017), lijkt Hamas niet geïnteresseerd te zijn.

Ondertussen geeft een op 23 maart gepubliceerde enquête van het Palestinian Center for Policy and Survey Research (PCPSR) alarmerende gegevens weer die wijzen op een trend waarop Israël voorbereid moet zijn. Voor het eerst gelooft een duidelijke meerderheid van het Palestijnse publiek (52%) dat de ineenstorting van de Palestijnse Autoriteit (PA) in het Palestijnse belang zou zijn. Een meerderheid van 57% denkt dat het voortbestaan van de PA, dat wil zeggen het behoud van de status quo, in het belang van Israël is en dat de val van de PA het Palestijnse belang en dat van de gewapende groepen, met name Hamas, zou dienen.

Een van de grootste prestaties van Fatah was de oprichting van de Palestijnse Nationale Autoriteit, die bedoeld was als een Palestijnse regeringsuiting van zelfbeschikking. Het is een soort staat die de basis moest vormen voor een toekomstige Palestijnse regering die de gehele Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en Oost-Jeruzalem zou omvatten. De visie van een tweestatenoplossing is de afgelopen jaren uitgehold, en de Palestijnen geloven tegenwoordig dat de verwezenlijking ervan meer zou lijken op het vredesplan van Donald Trump uit 2016 dan op het Camp David-plan van Bill Clinton uit 2000.

De Palestijnse samenleving is nu verdeeld tussen twee afzonderlijke regeringsautoriteiten. De Gazastrook wordt bestuurd door Hamas, dat schijnbaar onafhankelijk is en wordt gezien als een afschrikmiddel tegenover Israël. De tweede is de PA, die wordt gecontroleerd door Fatah (in delen van de Westelijke Jordaanoever). De PA wordt gezien als een entiteit die samenwerkt met Israël om haar heerschappij en materiële voordelen te behouden.

Uit activiteiten op Palestijnse sociale netwerken door de jaren heen blijkt dat Hamas populairder is dan enige andere Palestijnse organisatie. In bijna elke verkiezingspeiling die vanaf 2014 tot vandaag is gehouden, heeft Hamasleider Ismail Haniya de meerderheid van de kiezers gewonnen boven Mahmoud Abbas. (In de meest recente peiling won Haniya 52% tegen 36% van Abbas.) Fatah en Hamas zijn bijna even sterk, hoewel Fatah een licht voordeel heeft. Maar op de vraag "Wie vertegenwoordigt volgens u het beste het Palestijnse belang?" zegt 26% van de respondenten Hamas en 24% Fatah.

Het meest opvallende is dat 44% vindt dat geen van beide partijen het Palestijnse belang het best vertegenwoordigt. De grootste partij in de Palestijnse politiek is een verzameling van nieuwe lokale organisaties zoals de Lion's Den en lokale bataljons in Nablus, Jenin en elders op de Westelijke Jordaanoever. Deze lokale organisaties zien zichzelf niet als gebonden aan een specifieke organisatie. Wat hen verenigt is de oorlog tegen Israël.

De PA wordt in de ogen van een groot deel van het Palestijnse publiek gezien als een corrupte overheidsinstantie die samenspant met Israël. De manier om bij het publiek legitimiteit te verwerven is door strijd en verzet. Maar liefst 58% van de bevolking is voorstander van een terugkeer naar een gewapende intifada. Nog eens 50% gelooft dat de huidige rechtse Israëlische regering zal vallen over de demonstraties tegen de justitiële hervorming.

Er is een duidelijk verband tussen de demonstraties en de ondermijning van de veiligheid van de Israëli's op de Westelijke Jordaanoever. De enorme druk van terroristische aanslagen in combinatie met de wanorde binnen Israël (ongeacht de deugdelijkheid of niet van de stappen van de regering met betrekking tot de justitiële hervorming) wekken de indruk dat Israël uiteenvalt. De zinnen "Israël valt" of "Israël stort in" winnen aan kracht op de sociale netwerken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de steun voor een vredesproces tussen Israël en de Palestijnen een ongekend dieptepunt bereikt: 74% van het Palestijnse publiek is van mening dat de tweestatenoplossing niet langer een relevante optie is.

Wat is wel relevant? Gewelddadig verzet. Hamas voert de druk op de Westelijke Jordaanoever en in Jeruzalem op. De terroristen die Rebbetzin Lucy Dee en haar twee dochters vermoordden, waren een Hamas-ploeg uit Nablus. Hassam Badran, woordvoerder van Hamas en lid van het politieke bureau van Hamas, maakte duidelijk dat het beleid van Hamas erop gericht is de Westelijke Jordaanoever in brand te steken. De aanval waarbij de drie vrouwen werden vermoord, werd beschreven als een heroïsche aanval "die de schaamte van de [islamitische] natie volledig wegnam, als wraak voor wat de Murabitat al-Aqsa werd aangedaan, die door de bezetting werd meegesleurd tijdens hun inbraak in de gezegende moskee in de maand Ramadan."

De Murabitat is een illegale organisatie van vrouwen die Hamas en haar operaties op de Tempelberg tegen Joods bezoek steunen. Beelden van deze vrouwen die de toegang tot de Tempelberg wordt ontzegd of beledigingen en verwensingen naar passerende Joden of politieagenten slingeren, zijn gebruikelijk op Palestijnse sociale netwerken. Op 10 april 2023 werd Raida Said Jolani, een van de vrouwen van de groep, vervolgd nadat zij haar steun had uitgesproken voor Hamas en terroristische activiteiten tegen Israël. De Murabitat is in feite een arm van de Hamas-organisatie die in Jeruzalem opereert.

De onlangs in Nablus gedode terroristen sluiten zich aan bij terrorist Abdel Fattah Harusha, de moordenaar van de broers Hillel en Yigal Yaniv. Harusha was een Hamas-operator die na de aanslag terugkeerde naar Jenin, de infrastructuur van de organisatie gebruikte om zich te verbergen, en op 7 maart door IDF-troepen werd gedood.

Dit waren geen geïsoleerde aanvallen. Zij weerspiegelen veeleer het bewuste voornemen van Hamas om op de Westelijke Jordaanoever agenten op te zetten en zoveel mogelijk aanslagen te plegen.

De realiteit op de Westelijke Jordaanoever is dat de PA, die algemeen als corrupt wordt beschouwd, zijn macht aan het verliezen is. Abu Mazen wordt gezien als een onwettig heerser gezien zijn herhaaldelijke uitstel van presidents- en parlementsverkiezingen. Dit komt bovenop de stagnatie in het vredesproces en de voortzetting van de bestaande status quo tussen de PA en Israël.

Hamas wil intussen laten zien dat het weliswaar de relatieve rust in de Gazastrook handhaaft, maar de weg van het verzet niet heeft verlaten en terroristische acties blijft ondernemen tegen Israëlische burgers en nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in de Jordaanvallei. De terroristen die op 6 mei in Tulkarem werden gedood, waren volgens de publicaties van Hamas een groep die schietaanvallen uitvoerde op Joodse nederzettingen in het gebied en verschillende voertuigen aanviel.

In dit stadium lijkt het spelplan van Hamas erop gericht te zijn de Westelijke Jordaanoever te destabiliseren door meer geweld, zijn populariteit in dat gebied te vergroten en vervolgens de machtscentra van de PA in handen te krijgen. De voortzetting van deze explosieve situatie zou wel eens kunnen leiden tot het uiteenvallen van de PA en een andere regeringssituatie waarmee Israël op de Westelijke Jordaanoever te maken krijgt.

Dr. Luitenant Kolonel (res.) Shaul Bartal is senior onderzoeker bij het BESA Center en research fellow bij het Instituto do Oriente van de Universiteit van Lissabon. Tijdens zijn militaire dienst vervulde hij verschillende functies op de Westelijke Jordaanoever. Hij heeft gedoceerd aan de afdeling Midden-Oosterse Geschiedenis en de afdeling Politieke Wetenschappen van de Bar-Ilan Universiteit.

Bron: Are We Witnessing the End of the Palestinian Authority?