Ja, het is een staatsgreep

Terwijl ik dit schrijf, ondergaat Israël een zorgvuldig geplande, goed gefinancierde staatsgreep.

De leiders, leden van Israëls elite, waaronder twee voormalige premiers, militaire officieren, hightech ondernemers, media, rechters en advocaten, gesteund door een leger van nuttige idioten, zullen je vertellen dat het geen staatsgreep is. Ze zullen zeggen dat het de regering is die probeert een revolutie teweeg te brengen, om de democratie van Israël te vernietigen en een dictatuur of zelfs een theocratie te installeren.

Ze zijn ofwel dwaas of ze liegen. Om te beginnen is Israël vandaag de dag geen echte liberale democratie en is het dat ook nooit geweest, behalve misschien voor korte periodes. De eerste 29 jaar van haar bestaan werd ze geregeerd door één partij, Mapai, de Arbeiderspartij. Haar eerste premier, David Ben-Gurion, was bijna een dictator. Latere premiers werden gekozen uit de Labor apparatsjiks, en sommigen van hen waren incompetent genoeg om het bestaan van de staat in gevaar te brengen. De oppositie, geleid door Menachem Begin, werd volledig buitengesloten.

In 1977 kreeg Begin's Likud-partij, dankzij de publieke afkeer over het falen van de Labor-regering om zich voor te bereiden op het uitbreken van de Yom Kippur-oorlog en de demografische veranderingen in Israël als gevolg van de immigratie van bijna een miljoen Joden die gedwongen werden moslimlanden te ontvluchten, genoeg stemmen in een verkiezing om een regering te vormen en hem premier te maken.

Maar controle over de Knesset betekende niet controle over het land. De elites die de overheidsbedrijven, het leger, de media, het rechtssysteem, de vakbonden, het onderwijs en al het andere controleerden, lieten niet los. De "nieuwe Israëli's", meestal Mizrachi Joden, maar al snel ook immigranten uit de Sovjet-Unie, Ethiopië en andere plaatsen, werden geweerd. Ik herinner me een liedje dat populair was rond 1980 over een zanger die op de (door de staat gecontroleerde) radio wilde verschijnen, maar werd geweigerd vanwege zijn Mizrachi-accent.* Het was geen grap, zelfs niet op dat late tijdstip.

De elites zagen de demografische bus aankomen en ze wisten dat ze op de een of andere manier de "barbaren" onder controle moesten houden, die al snel de macht zouden overnemen door hun aantallen. Dus in het begin van de jaren 1990, onder leiding van Aharon Barak, rechter van het Hooggerechtshof, pleegden ze een echte gerechtelijke staatsgreep. Wat een "constitutionele revolutie" werd genoemd, vergrootte de macht en de reikwijdte van het Hooggerechtshof enorm, gaf een quasi-grondwettelijke status aan vage wetten die door een kleine minderheid van Knessetleden waren aangenomen en stelde het hof voor het eerst in staat om wetten die door de Knesset waren aangenomen, teniet te doen. Er werd een systeem van juridische "adviseurs" in het leven geroepen, die alleen verantwoording verschuldigd zijn aan de rechterlijke macht en wier "advies" aan elk ministerie en elk regeringsdepartement bindend is. Nu, hoewel de "nieuwe Israëli's" vaak een meerderheid van de Knesset kiezen, kunnen de gekozen functionarissen worden geblokkeerd om iets te doen wat de oude elites niet bevalt.

Het nieuwe systeem heeft goed voor hen gewerkt. De Knesset, de premier en zijn kabinet, die hun autoriteit ontlenen aan het electoraat, zijn ontdaan van hun macht. De Knesset heeft bijvoorbeeld minstens vier keer wetten aangenomen om de humane repatriëring of hervestiging mogelijk te maken van zo'n 50.000+ migranten die illegaal het land zijn binnengekomen via de Egyptische grens. In alle gevallen werden ze geblokkeerd door het Hooggerechtshof. Vandaag hebben de migranten kinderen wiens moedertaal Hebreeuws is en zij en hun nakomelingen zullen hier waarschijnlijk blijven.

De vraag wat te doen met de migranten hield in dat er een evenwicht moest worden gevonden tussen rechten - de rechten van de migranten versus de rechten van de inwoners van Zuid-Tel Aviv, wier buurten werden verwoest door hun toestroom, en het recht van de staat omhaar demografische samenstelling te controleren. Dit was het toonbeeld van een politieke beslissing, een beslissing die genomen had moeten worden volgens de wil van de burgers, uitgedrukt door hun democratisch gekozen vertegenwoordigers. In plaats daarvan besliste een niet-gekozen rechtbank op basis van de vooroordelen van de rechters - die hun elitestatus en liberale wereldbeeld weerspiegelden in plaats van de collectieve wens van de burgers van de staat.

Dit is de "democratie" die de demonstranten, die wegen blokkeren, banden verbranden voor de huizen van ministers en vliegvelden platleggen, willen "behouden". Dit is wat de reservisten die weigeren zich te melden met het in gevaar brengen van onze veiligheid te beschermen. Dit is de reden waarom deskundigen proberen om de Israëlische economie te beschadigen met de zichzelf vervullende voorspellingen van een ramp. En dit is wat de beweging - onethisch, zo niet verraderlijk - heeft gelobbyd bij buitenlandse leiders om Israël onder druk te zetten.

Het is belangrijk om te begrijpen dat de specifieke voorstellen voor gerechtelijke hervormingen niet fundamenteel zijn voor het conflict. Hoe weten we dit? Ten eerste, zelfs als alle hervormingen in hun oorspronkelijke vorm zouden worden doorgevoerd, zouden ze niet meer doen dan het evenwicht tussen de Knesset en het Hooggerechtshof herstellen tot wat het was vóór de "constitutionele revolutie" van 1994. Bovendien is het argument dat de heerschappij van een niet-gekozen, zichzelf selecterende, elitaire juridische instelling op de een of andere manier democratischer is dan die van een gekozen parlement, gewoon absurd.

Wat zit er dan achter? Het moet worden begrepen in de context van de poging tot vervolging van Binyamin Netanyahu voor enkele zeer amorfe "misdaden", van jarenlange anti-Netanyahu demonstraties, en vooral als een gevolg van de demografische verschuiving in Israël, dat steeds religieuzer en diverser wordt. De seculiere Asjkenazische nakomelingen van immigranten van voor de Tweede Wereldoorlog voelen "hun" land wegglippen; seculiere mensen in het algemeen zijn bang dat de balans tussen religie en staat zal doorslaan naar een grotere inmenging van religie in hun leven; en iedereen onder de hoogste economische klassen vindt het steeds moeilijker om zich de eerste levensbehoeften te veroorloven in een van de duurste landen ter wereld.

De leiders van de protestbeweging presenteren het als een laatste wanhopige poging (vóór een open burgeroorlog, die ze graag lijken te voorspellen) om Netanyahu ervan te weerhouden de democratie af te schaffen en een religieuze dictatuur te vestigen "zoals in Turkije". Ze stellen dat alleen een almachtig gerechtelijk apparaat de rechten van minderheden kan beschermen - en daarmee bedoelen ze de rechten van minderheden die de voorkeur genieten van links, zoals de LGBT-gemeenschap, in plaats van die van rechts, zoals religieuze mensen en inwoners van de periferie of Judea en Samaria. Ze spelen in op seculiere angsten voor religieuze dwang en wrok tegen Haredim, die ze beschuldigen van parasitisme.

Ze beweren - onverantwoordelijk - dat hun zorgen niet kunnen worden weggenomen door normale politieke processen. De regering, zeggen ze, is "ontspoord" en daarom zijn ze zelf gerechtvaardigd om alle middelen te gebruiken die nodig zijn om het afglijden van de natie naar een dictatuur en theocratie te stoppen. Normaal gesproken zou het niet gerechtvaardigd zijn om opzettelijk de economie te schaden, om bij buitenlandse naties te lobbyen tegen onze regering of om onze veiligheid in gevaar te brengen door militaire dienst te weigeren. Maar vandaag de dag, zeggen ze, is de situatie niet normaal. Stel dat je in de jaren 1930 in Duitsland woonde, vragen ze, zou je dan hebben toegestaan dat het nazisme zonder slag of stoot voet aan de grond kreeg?

De protesten worden steeds harder voor gewone mensen die proberen te werken, een bedrijf te runnen of medische zorg te krijgen. Ze zoeken steeds meer de grenzen van de vrije meningsuiting op en vervallen vaak in intimidatie en sabotage. De politie gebruikt op haar beurt agressievere middelen om de demonstraties onder controle te houden. Meer demonstranten raken gewond bij confrontaties met de politie. Maar waarschijnlijk het belangrijkste is een groeiende beweging onder IDF-reservisten om zich aan de reservetaak te onttrekken. Deze trend, die momenteel beperkt is tot eenheden uit de hogere klassen van de Israëlische samenleving zoals de luchtmacht en de cyber- en inlichtingendiensten, is uiterst zorgwekkend voor de commandanten van de IDF. Terwijl ik dit schrijf (23 juli) beweren organisatoren van het protest dat 10.000 luchtmachtreservisten bereid zijn om zich bij het protest aan te sluiten door zich niet als vrijwilliger aan te melden of zelfs orders te weigeren om zich voor de dienst te melden. Het zou zeker gevolgen hebben voor de paraatheid van de IDF als ze zo'n dreigement zouden doorzetten.

De directe aanleiding is een wet die de regering probeert door te voeren om het "redelijkheidscriterium" te beperken, één van de middelen die het Hooggerechtshof kan gebruiken om acties of benoemingen door de regering te blokkeren. In feite zou deze wet weinig of geen effect hebben op de macht van het Hof, omdat het andere, even vage criteria heeft (zoals "proportionaliteit") die het op een vergelijkbare manier kan gebruiken. Maar het is het middelpunt van conflicten geworden. Vanuit het oogpunt van de regering, als deze wet kan worden verslagen met buitenwettelijke middelen, dan zijn de democratische verkiezingen die hen aan de macht brachten ondermijnd. De macht is dan overgeheveld van de gekozen regering naar de rebellen, die soortgelijke tactieken kunnen gebruiken om elke actie van de regering te doen ontsporen. Vanuit het oogpunt van het protest, als de regering wordt toegestaan om "weg te komen" met het aannemen van deze wet, dan zal er niets zijn om haar te stoppen met het voortzetten van haar programma om "een einde te maken aan de democratie en een dictatuur in te stellen".

Er zijn verschillende groepen en individuen die de protesten aanmoedigen, controleren en financieren. De parlementaire oppositie, geleid door Yair Lapid en Benny Gantz, is natuurlijk blij om Netanyahu's coalitie in de problemen te zien, maar ze zijn nerveus over de steeds oorlogszuchtiger houding van de demonstranten, en vooral over alles wat het vermogen van de IDF om te reageren op bedreigingen in gevaar kan brengen. Er zijn verschillende niet-gouvernementele organisaties die organisatorische en financiële hulp bieden aan de protesten. Er zijn ad hoc groepen van voormalige veiligheidsfunctionarissen, enz. En er is Ehud Barak.

Barak, een voormalige stafchef en premier die in 2000 het debacle van de Camp David top tussen Israël, de PLO en de VS leidde, is ideologisch en financieel een van de drijvende krachten achter de protestbeweging. Hij diende als minister van Defensie onder Netanyahu in 2011-12, en samen met hem pleitte hij voor een aanval op het Iraanse nucleaire programma voordat de Iraniërs een "zone van onschendbaarheid" binnengingen, waarna een aanval niet effectief zou zijn. Het plan werd niet uitgevoerd vanwege de tegenstand van elementen in het leger en de veiligheidstroepen, en de regering-Obama. Sindsdien is Barak van koers veranderd en sluit hij zich aan bij de anti-Netanyahu kant. In 2020 betoogde hij dat premier Netanyahu dictatoriale macht probeerde te verwerven door de Covid pandemie als excuus te gebruiken, en riep hij op om hem uit de macht te zetten, waarbij hij precies aangaf welke tactieken vandaag de dag worden gebruikt. Hij zei ook dat hij zichzelf als de beste keuze zag om hem te vervangen.

De regering Biden heeft druk uitgeoefend op de Israëlische regering om de wetgeving over de hervorming van het gerechtelijk apparaat tegen te houden, ondanks het interne politieke karakter van het debat. De regering heeft ook premier Netanyahu in een kwaad daglicht gesteld, in navolging van de regering-Obama, waarvan veel alumni nu voor Biden werken. Hoewel het moeilijk is om aan rokende wapens te komen, zou het me verbazen als de protestbeweging niet zou worden bijgestaan door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en de inlichtingendiensten.

Op dit moment, drie dagen voor de viering van Tisha b'Av, de verjaardag van de verwoesting van de twee Tempels, ligt premier Netanyahu in het ziekenhuis om een pacemaker te laten implanteren na episodes van voorbijgaande hartblokkeringen die tot bewustzijnsverlies leidden. Om tien uur vandaag zal de Knesset beginnen met het debat over het wetsvoorstel om het redelijkheidscriterium te beperken, en de stemming zal naar verwachting 24 juli plaatsvinden. Tegelijkertijd zijn er waarschuwingen dat de proxy van Iran, Hezbollah, zich opmaakt voor een oorlog. Het is mogelijk dat de Iraniërs denken dat Israël op het punt staat te imploderen en dat ze daarvan willen profiteren.

Ik denk niet dat er sinds de Jom Kippoer-oorlog zoveel spanning is geweest in Israël. Zal de staatsgreep slagen? Zal Netanyahu erin slagen om de controle te heroveren? Staan we aan de vooravond van een meervoudige oorlog die alle politieke machinaties overbodig zal maken? Er wordt gezegd dat het bestaan van een Joodse staat vandaag de dag een wonder is, maar wonderen vereisen tegenwoordig zowel goddelijke als menselijke actie. Nu hebben we zo'n wonder nodig; moge het gebeuren, snel in onze tijd.

_______________________

*Moti Giladi, Korim oti Beber

Bron: Yes, it is a Coup | Abu Yehuda