www.wimjongman.nl

Sinds wanneer zitten schapen aan tafel?

18 maart 2018

Vrouwelijke infanterie-instructeurs nemen pauze in het zuiden van Israël (Flickr.com)

תַּעֲרֹ֬ךְ לְפָנַ֨י ׀ שֻׁלְחָ֗ן נֶ֥גֶד צֹרְרָ֑י דִּשַּׁ֥נְתָּ בַשֶּׁ֥מֶן רֹ֝אשִׁ֗י כּוֹסִ֥י רְוָיָֽה׃
U spreidt voor mij een tafel in het volle zicht van mijn vijanden; U zalft mijn hoofd met olie; mijn drank is overvloedig.
ta-a-ROKH l'-fa-NAI shul-KHAN NE-ged tzo-r'-RAI, di-SHAN-ta va-SHE-men ro-SHEE, ko-SEE r'-va-YAH
Psalmen 23:5

Omdat de Bijbel oorspronkelijk in het Hebreeuws is geschreven, gaan veel nuances en subtiliteiten van de betekenis van de tekst verloren in de vertaling wanneer we de tekst in het Engels bestuderen. Een voorbeeld hiervan kan gevonden worden in Psalm 23.

De standaardvertaling van Psalm 23 vers 5 luidt:

U bereidt een tafel voor mijn aangezicht in de aanwezigheid van mijn vijanden; U zalft mijn hoofd met olie; mijn beker vloeit over.

Een blik op een van de vele websites met Bijbelvertalingen die een overzicht geven van alle vertalingen laat zien dat er maar weinig verschillen zijn met deze exacte versie. Maar een nauwkeurige en zorgvuldige lezing van het Hebreeuwse origineel van dit vers onthult niet alleen dat deze standaardvertaling onnauwkeurig is, maar ook dat de diepere betekenis van het vers verloren gaat in deze vertalingen.

U bereidt een tafel voor mijn aangezicht in de aanwezigheid van mijn vijanden.

Het Hebreeuwse woord neged dat in dit vers wordt gebruikt betekent in feite meestal "in de aanwezigheid van", maar het betekent ook "tegenover" of "tegen". Met andere woorden, neged impliceert vaak een confronterende houding. Dat deze nuance bedoeld is in ons vers blijkt duidelijk uit de zin ervoor:

U bereidt een tafel voor mijn aangezicht

Het Hebreeuwse woord voor "voor mij", lefanai, betekent ook "voor" - maar nooit op een confronterende manier. Als ons vers zou betekenen dat de Heer een tafel voor mij klaarmaakt, die ook voor mijn vijanden staat, dan had voor beide hetzelfde woord gebruikt moeten worden. De keuze om van het ene woord naar het andere te wisselen vertelt ons dat de implicatie en connotatie van de twee woorden verschillend zijn.

Ingewikkeld? Laat me dit samenvatten en het eenvoudig maken.

"U bereidt een tafel voor mijn aangezicht in de aanwezigheid van mijn vijanden" kan gemakkelijk worden begrepen als een soort vredesoffer. Er wordt een tafel gedekt voor mij en mijn vijanden, zodat we samen kunnen zitten en onze geschillen vreedzaam kunnen oplossen. Maar de verandering in het Hebreeuws van lefanai - voor mij - naar neged - tegenover / voor - vertelt ons wat er echt aan de hand is. Om het verder te begrijpen, moeten we uitleggen wat het voorbereiden van een tafel betekent in de Schrift.

Hier zijn een paar andere voorbeelden van tafel dekken in de Bijbel:

"Maar gij, die de Here verlaat, die Mijn heilige berg vergeet, die een tafel bereidt voor Gad, en die een drankoffer levert voor Meni." (Jesaja 65:11)
"Ja, zij spraken tegen God: Zij zeiden: Kan God een tafel bereiden in de woestijn?" (Psalmen 78:19)

Een tafel dekken betekent respect tonen en voorzien in wat nodig is. In het vers uit Jesaja is het dekken van een tafel een manier om respect te tonen aan heidense goden. In Psalm 78 verwijst het naar de Heer die voorziet in de behoeften van Israël in de woestijn.

Als we dit samenvoegen en ons vers stelt dat U een tafel voor mij bereidt in het bijzijn van mijn vijanden, dan zegt het: "Heer, U geeft mij alles wat ik nodig heb om gerespecteerd en zegevierend te zijn tegenover mijn vijanden."

Dit begrip van het vers komt nog duidelijker naar voren in de tweede vertaalkwestie. En deze keer hebben de vertalers het gewoon verkeerd.

U zalft mijn hoofd met olie

Het probleem met deze vertaling is dat het Hebreeuwse woord voor zalven, mashach, van de Hebreeuwse wortel M,SH,CH, niet voorkomt in dit vers. Dat is het woord dat overal in de Bijbel gebruikt wordt waar iemand gezalfd wordt. En ons vers zegt dat gewoon niet. Het woord in ons vers is dishanta, van de drieletterige wortel D-SH-N. En raad eens? D-SH-N betekent niet zalven. Nooit.

De wortel D-SH-N betekent eigenlijk "vetmesten", "gezond maken" of "fris maken". De vertalers hebben er allemaal voor gekozen om dit woord in ons vers te vertalen als gezalfd, want tja, wat doe je anders met olie op iemands hoofd? Maar als Koning David gezalfd in dit vers had willen schrijven, had hij precies dat gedaan! In plaats daarvan koos hij ervoor om het woord D-SH-N te gebruiken.

Dus wat betekent het vers als er staat "U hebt mijn hoofd met olie opgefrist/gemest?".

Ik zou willen suggereren dat de psalmist in ons vers de Heer prijst omdat Hij hem alles geeft wat hij nodig heeft om zijn vijanden te verslaan, inclusief het vertrouwen om te overwinnen.

In feite zegt hij tegen de Heer: "U hebt mij gezalfd met olie. En door deze zalving hebt U mij de kracht, de levendigheid en het vertrouwen gegeven die ik nodig heb om mijn vijanden te verslaan."

Op dit punt wil ik onze aandacht vestigen op een opmerkelijke overgang die plaatsvond in onze psalm en die we misschien nog niet hebben opgemerkt.

Herinner je je het begin van de psalm toen de Heer werd beschreven als een herder? Nou, als de Heer een herder is, dan zijn wij schapen. In vers 2 verwijst de psalmist zelfs naar zichzelf terwijl hij in groene weiden graast. Dit is niet bepaald iets wat de meeste mensen smakelijk zouden vinden. Het Hebreeuwse woord in vers 2 voor "Hij legt mij neer in groene weiden", yarbitzeini, is eigenlijk een woord dat in de hele Schrift alleen verwijst naar dieren die neerliggen. (Bijvoorbeeld Genesis 49:9,14; Exodus 23:5)

Met andere woorden, in de openingsverzen van Psalm 23 zijn wij schapen en is de Heer een herder.

En dan hier in vers 5 zitten we aan tafel. We drinken uit een beker. Wat is er gebeurd met de dierlijke beeldspraak? Sinds wanneer zitten schapen aan tafel en drinken ze uit bekers?

Maar het is deze overgang die ons de diepere les van Psalm 23 leert.

Soms zijn we net zo afhankelijk en onwetend als schapen. Dit is geen erg volwassen relatie met de Heer. We zijn schapen. We dwalen af. We zoeken troost. Onze doelen gaan niet veel verder dan eten en een comfortabele plek om te liggen of te drinken. Schapen zijn geen lastdieren. Ze dienen de herder niet en dragen niet de lasten van zijn werk. Het zijn egoïstische wezens voor wie de herder zorgt. De relatie van de Heer met ons is erop gericht om ons veilig en goed gevoed te houden.

Maar dit is niet de ideale relatie met God. Er is een hogere, meer betekenisvolle relatie met Hem. We zijn niet langer schapen. We zijn mensen die naar Zijn beeld zijn geschapen. We zijn bewust. We strijden tegen onze vijanden. We verslaan ze met behulp van de kracht en het vertrouwen die God ons geeft. Hij doet niet al het werk. Wij zijn zijn gezalfde agenten om het kwaad te verslaan.

Soms zijn we schapen. We dwalen gedachteloos af en God moet ons herder zijn om ons terug te brengen naar waar we horen te zijn. Maar als we volwassener worden in onze relatie met Hem, geeft Hij ons kracht en verantwoordelijkheid. Hij dekt de tafel. Hij vult de beker. Hij geeft ons kracht en vertrouwen. Maar het is onze taak om onze vijanden en de Zijne te verslaan.

Rabbijn Pesach Wolicki is uitvoerend directeur van Ohr Torah Stone's Center for Jewish-Christian Understanding and Cooperation en hij is medepresentator van de Shoulder to Shoulder podcast.

Bron: Since When do Sheep Sit at a Table? - The Israel Bible