Het zaad van plunderingen zaaien: Een verlies-verlies situatie in Oekraïne

Colin Todhunter - 10 mei 2023

Het is een verlies-verlies situatie voor de Oekraïners. Terwijl zij sterven om hun land te verdedigen, steunen financiële instellingen op slinkse wijze de consolidatie van landbouwgrond door oligarchen en westerse financiële belangen.

Dat zegt Frédéric Mousseau, beleidsdirecteur van het Oakland Institute, een onafhankelijke denktank.

Afhankelijk van welke bronnen je moet geloven, zijn er tussen de 100.000 en 300.000 Oekraïense soldaten (mogelijk meer) gesneuveld tijdens het conflict met Rusland. Dat cijfer omvat natuurlijk niet de burgerslachtoffers.

Het gangbare verhaal in het Westen is dat Rusland de Krim heeft ingenomen en vervolgens Oekraïne is binnengevallen. Rusland wordt afgeschilderd als de regelrechte agressor die zijn controle over grote delen van Europa wil herstellen.

Dit verhaal klopt echter niet en is ontkracht door diverse commentatoren die uitvoerig uitleggen hoe Oekraïne is gebruikt en gemanipuleerd als onderdeel van een geopolitieke campagne die door neoconservatieven in Washington is opgezet om Rusland te destabiliseren.

De uitbreiding van de NAVO naar het oosten, de door de VS gesteunde staatsgreep in 2014 - gevolgd door acht jaar beschieting van de etnisch Russische oostelijke delen van het land door het regime in Kiev met ongeveer 14.000 doden tot gevolg - leidde tot de militaire interventie door Rusland, dat het expansionisme en militarisme als een existentiële bedreiging beschouwt.

Het is niet het doel van dit artikel om op deze kwesties in te gaan. Daarover is elders al veel over geschreven. Maar de NAVO-landen hebben voor miljarden dollars aan militair materieel naar Oekraïne gestuurd en honderdduizenden jonge Oekraïners zijn gestorven.

Zij stierven in de overtuiging dat zij hun land beschermden. Een land dat tot de meest vruchtbare ter wereld behoort.

Professor Olena Borodina van de Nationale Academie van Wetenschappen van Oekraïne zegt:

"Vandaag vechten en sterven duizenden plattelandsjongens en -meisjes, boeren, in deze oorlog. Zij hebben alles verloren. De processen van vrije verkoop en aankoop van land worden steeds meer geliberaliseerd en geadverteerd. Dit bedreigt echt de rechten van de Oekraïners op hun land, waarvoor zij hun leven geven."

Borodina wordt geciteerd in het rapport van februari 2023 van het Oakland Institute War and Theft: The Takeover of Ukraine's Agricultural Land, waarin wordt onthuld hoe oligarchen en financiële belangen de controle over Oekraïnes landbouwgrond uitbreiden met hulp en financiering van westerse financiële instellingen.

De steun die de afgelopen jaren aan Oekraïne is verleend, is gekoppeld aan een drastisch structureel aanpassingsprogramma dat de oprichting van een grondmarkt vereist via een wet die leidt tot een grotere concentratie van grond in de handen van machtige belangen. Het programma omvat ook bezuinigingsmaatregelen, bezuinigingen op sociale vangnetten en de privatisering van belangrijke sectoren van de economie.

Frédéric Mousseau, co-auteur van het rapport, zegt:

"Ondanks het feit dat het land centraal staat in de nieuwscyclus en het internationale beleid, is er weinig aandacht besteed aan de kern van het conflict - wie controleert de landbouwgrond in het land dat bekend staat als de graanschuur van Europa. Het antwoord op deze vraag is van groot belang om te begrijpen wat er in deze oorlog op het spel staat.

Uit het rapport blijkt dat de totale hoeveelheid land die in handen is van oligarchen, corrupte personen en grote landbouwbedrijven meer dan negen miljoen hectare bedraagt - meer dan 28% van de Oekraïense landbouwgrond (de rest wordt gebruikt door meer dan acht miljoen Oekraïense boeren).

Te midden van de chaos van de oorlog onthult een nieuw rapport de heimelijke overname van Oekraïense landbouwgrond.

De grootste grondbezitters zijn een mix van Oekraïense oligarchen en buitenlandse belangen - vooral Europese en Noord-Amerikaanse en het soevereine fonds van Saoedi-Arabië. Een aantal grote Amerikaanse pensioenfondsen, stichtingen en donaties van universiteiten investeren ook in Oekraïense grond via NCH Capital - een in de VS gevestigd particulier aandelenfonds, dat de op vier na grootste grootgrondbezitter in het land is.

President Zelenskyy zette de landhervorming in 2020 in een wet tegen de wil van de overgrote meerderheid van de bevolking, die vreesde dat het de corruptie zou verergeren en de controle door machtige belangen in de landbouwsector zou versterken.

Het Oakland Institute merkt op dat, terwijl de grootgrondbezitters op grote schaal financiering krijgen van westerse financiële instellingen, de Oekraïense boeren - essentieel voor de binnenlandse voedselvoorziening - vrijwel geen steun ontvangen. Dit verschil in behandeling, te midden van grote economische spanningen en oorlog, zal leiden tot meer landconsolidatie door grote agro-ondernemingen.

Op één na zijn alle tien grootste grootgrondbezitters in het buitenland geregistreerd, voornamelijk in belastingparadijzen zoals Cyprus of Luxemburg. In het rapport worden veel prominente investeerders genoemd, waaronder Vanguard Group, Kopernik Global Investors, BNP Asset Management Holding, NN Investment Partners Holdings, eigendom van Goldman Sachs, en Norges Bank Investment Management, dat het Noorse staatsfonds beheert.

De meeste agribusinessbedrijven hebben een aanzienlijke schuld bij westerse financiële instellingen, met name de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, de Europese Investeringsbank en de Internationale Financieringsmaatschappij - de particuliere tak van de Wereldbank.

Samen zijn deze instellingen belangrijke geldschieters van de Oekraïense agro-industrie: de afgelopen jaren is bijna 1,7 miljard dollar geleend aan slechts zes van de grootste grondbezitters in Oekraïne. Andere belangrijke kredietverleners zijn een mix van voornamelijk Europese en Noord-Amerikaanse financiële instellingen, zowel openbare als particuliere.

In het rapport wordt opgemerkt dat dit de schuldeisers financiële belangen geeft in de werking van de landbouwbedrijven en hen een aanzienlijke invloed geeft. Ondertussen hebben de Oekraïense boeren moeten werken met beperkte hoeveelheden land en financiering, en velen staan nu op de rand van armoede.

Internationale financiële instellingen subsidiëren in feite de concentratie van land en een destructief industrieel landbouwmodel dat gebaseerd is op het intensieve gebruik van synthetische inputs, fossiele brandstoffen en grootschalige monocultuur.

Veel van wat er in Oekraïne gebeurt, maakt deel uit van een bredere trend: private-equityfondsen worden overal ter wereld in de landbouw geïnjecteerd en gebruikt om boerderijen goedkoop te leasen of op te kopen en samen te voegen tot grootschalige, industriële graan- en sojabedrijven. Deze fondsen maken gebruik van pensioenfondsen, staatsfondsen, schenkingsfondsen en investeringen van regeringen, banken, verzekeringsmaatschappijen en vermogende particulieren (zie het rapport "Bron: Barbarians at the Barn" van Grain.org uit 2020).

Door de landbouw op deze manier te financieren verschuift de macht naar mensen die niets met de landbouw te maken hebben. In de woorden van Larry Fink van BlackRock: "Beheers de landbouw en het water en ga dan naar het strand."

Fondsen investeren doorgaans voor 10 tot 15 jaar, wat resulteert in goede rendementen voor beleggers, maar op lange termijn een spoor van ecologische en sociale verwoesting kan achterlaten en de lokale en regionale voedselonzekerheid kan ondermijnen.

Volgens het Oakland Institute daarentegen tonen kleinschalige boeren in Oekraïne veerkracht en een enorm potentieel om leiding te geven aan de uitbreiding van een ander productiemodel, gebaseerd op agro-ecologie en de productie van gezond voedsel. Terwijl grote landbouwbedrijven zich richten op exportmarkten, zijn het de kleine en middelgrote boeren in Oekraïne die de voedselzekerheid van het land garanderen.

Dit wordt onderstreept door de Staatsdienst voor de statistiek van Oekraïne in zijn verslag "Main agricultural characteristics of households in rural areas in 2011", waaruit blijkt dat kleine boeren in Oekraïne 16% van de landbouwgrond exploiteren, maar 55% van de landbouwproductie leveren, waaronder 97% van de aardappelen, 97% van de honing, 88% van de groenten, 83% van het fruit en de bessen en 80% van de melk.

In juni 2020 keurde het IMF een leningsprogramma van 5 miljard dollar voor 18 maanden met Oekraïne goed. Dat jaar nam de Wereldbank ook maatregelen met betrekking tot de verkoop van openbare landbouwgrond op als voorwaarden in een lening van 350 miljoen dollar voor ontwikkelingsbeleid (COVID "relief package") aan Oekraïne. Dit omvatte een vereiste "voorafgaande actie" om "de verkoop van landbouwgrond en het gebruik van grond als onderpand mogelijk te maken".

Volgens het Oakland Instituut:

"Oekraïne is nu de op twee na grootste schuldenaar ter wereld bij het Internationaal Monetair Fonds en haar verlammende schuldenlast zal waarschijnlijk leiden tot extra druk van de schuldeisers, obligatiehouders en internationale financiële instellingen over hoe de naoorlogse wederopbouw - die naar schatting 750 miljard dollar gaat kosten - moet gebeuren."

Financiële instellingen gebruiken de verlammende schuld van Oekraïne om verdere privatisering en liberalisering te stimuleren - door het land in een hoek te drijven en het een aanbod te doen dat het niet kan weigeren.

Sinds het begin van de oorlog is de Oekraïense vlag buiten de parlementsgebouwen in het Westen gehesen en zijn iconische monumenten in de kleuren ervan verlicht. Een beeld dat wordt gebruikt om gevoelens van solidariteit en steun voor dat land op te roepen en tegelijkertijd de aandacht af te leiden van de harde machinaties van geopolitiek en hedendaagse economische plundering die zich niets aantrekt van nationale grenzen en weinig oog heeft voor de benarde toestand van gewone burgers.

De gerenommeerde auteur Colin Todhunter is gespecialiseerd in ontwikkeling, voedsel en landbouw. Hij is onderzoeksmedewerker van het Centre for Research on Globalization (CRG) in Montreal.

Bron: Zaden van plundering zaaien: een verlies-verliessituatie in Oekraïne -- Puppet Masters -- Sott.net