Hamas is een jihadistische organisatie die streeft naar de totale vernietiging van Israël

Door Galit Truman Zinman op 19 oktober 2023

Perspectievennota BESA Center nr. 2.222, 19 oktober 2023

SAMENVATTING: Om de aard van de strategische verrassing te begrijpen die Hamas op 7 oktober aan Israël toebracht, is het essentieel om de jihadistische oriëntatie van Hamas te begrijpen, die bij de oprichting van de beweging werd geformuleerd en nooit is veranderd. Terwijl Israël een Westers militair concept hanteert dat oorlog vermijdt en de waarde van het leven heiligt, streeft het jihadistische concept naar zelfopoffering, dood en een kosmische religieuze strijd tegen "Joodse ongelovigen". Hamas heeft geen enkele zorg voor het welzijn van de lokale Gazaanse bevolking, wat betekent dat het niet de achilleshiel van de Israëlische kant heeft: de toewijding om de heiligheid van het leven te handhaven voor zowel haar burgers als ook de soldaten. Israël blijft een westerse democratische aanpak hanteren tegenover een eeuwige jihad. Het zal geen andere keuze hebben dan de jihadistische mentaliteit te bestrijden zonder enige inperking of terughoudendheid.

Vanaf 7 oktober 2023 voert de staat Israël de "Zwaarden van IJzer"-oorlog in het zuiden na een strategische verrassing door de islamitische verzetsbeweging Hamas. Honderden gewapende agenten doorbraken het veiligheidshek langs de grens met de Gazastrook in de vroege ochtenduren, wat resulteerde in de moord op meer dan 1300 Israëli's en de ontvoering van 199 Israëli's die nu gevangen zitten in Gaza. Het lijkt erop dat operatie "Storm Al-Aqsa" (Tufan al-Aqsa) van tevoren was gepland door de militaire vleugel van Hamas met als doel het Israëlische establishment uit te dagen, Israël te laten zien dat het een sterke vijand heeft die zich niet zal overgeven, terreur te zaaien, Israël af te schrikken en succes te laten zien voor de beschermheer van Hamas, Iran.

Om de diepte van de strategische verrassing te begrijpen die Israël op 7 oktober ervoer, is het belangrijk om de jihadistische ideologische oriëntatie van de islamitische verzetsbeweging te begrijpen. In de context van de confrontatie met Israël onderhoudt de soennitische Hamas-entiteit (de Palestijnse tak van de Moslimbroederschap) nauwe, langdurige strategische partnerschappen met het sjiitische Iraanse regime via de Quds-strijdkrachten van de Revolutionaire Garde en het Iraanse ministerie van Inlichtingen.

De naam "Hamas" is een acroniem voor Islamitische Verzetsbeweging (Harakat al-Muqawamah al-Islamiyah), en die naam staat voor ijver en fanatisme. Het motto van Hamas vat de kerngedachte samen: "Allah is het doelwit, de Profeet is het voorbeeld, de Koran is de grondwet, jihad is het pad en de dood ter wille van Allah is het hoogste streven."

Hamas werd opgericht in Gaza bij het uitbreken van de eerste intifada in december 1987 door sjeik Ahmed Ismail Yassin als de politieke en militaire tak van de Moslimbroederschap. De kern van de Hamasbeweging wordt gevormd door twee kenmerken: islamitisch en Palestijns nationalistisch. Het doel ten tijde van haar oprichting was om het traditionele leiderschap van de PLO onder leiding van Fatah uit te dagen en een compromisloze religieuze strijd te voeren tegen de staat Israël, met als uiteindelijk doel de totale vernietiging van Israël. Het Israëlisch-Palestijnse conflict wordt louter in religieuze termen gezien, waarbij de islam tegenover de "ongelovige" Joden wordt geplaatst en de "Palestijnse kwestie" als een religieus en islamitisch probleem wordt gezien, niet als een politiek probleem.

Het handvest van Hamas, dat dateert van augustus 1988, beschrijft de inzet voor verzet tegen het bestaan van Israël zelf, wat elke vorm van erkenning of betrokkenheid met Israël uitsluit. In het eerste artikel van het handvest staat dat "het pad van de Islamitische Verzetsbeweging het pad van de Islam is waaruit zij haar ideeën, concepten en percepties van de wereld, het leven en de mensheid put. Het voornaamste doel is het voeren van een gewapende strijd tot de volledige verdwijning van Israël uit alle gebieden.

Hamas streeft naar de oprichting van een islamitische Palestijnse staat op alle grondgebieden van Israël. Volgens het handvest "beweert de Islamitische Verzetsbeweging dat het land Palestina een islamitische Waqf (schenking) is, gewijd aan toekomstige moslimgeneraties tot aan de Dag des Oordeels en dat het voor niemand juist is om het op te negeren of op te geven" (artikel 11). "De Islamitische Verzetsbeweging is een enkel bataljon van de ummah (moslimgemeenschap) die jihad voert op de weg van Allah" tegen de Zionistische "invasie" (Artikel 7), en de "jihad om Palestina te bevrijden is een individuele plicht" (Fard al-'Ayn) voor iedere moslim. "Er is geen ontkomen aan het verspreiden van de geest van jihad... en geen manier om de confrontatie met de vijanden te ontlopen" (Artikel 15).

In het Hamas Convenant worden de Joodse vijanden, in tegenstelling tot de zogenaamd heldhaftige jihadistische strijders, afgeschilderd als meedogenloze nazi's. Er staat: "De vijand gedraagt zich als een nazi". Het stelt: "De vijand gedraagt zich met wreedheid en misdaden, en toont nazisme tussen een man en een vrouw, of tussen een volwassene en een kind... De vijand vertrouwt op het breken van botten, schiet op vrouwen, ouderen en kinderen - met of zonder reden... In hun gruwelijke daden behandelen ze mensen op de meest brute manier, als oorlogsmisdadigers" (Artikel 20). Daarom "zal Israël bestaan en blijven bestaan totdat de Islam het zal uitroeien, net zoals het heeft uitgewist wat er voor was" (Opening van het Verbond).[1]

Ondanks het feit dat er meer dan twee decennia zijn verstreken sinds de formulering van het handvest van 1988, heeft Hamas op geen enkele manier getwijfeld of haar toewijding aan de ideologische principes die het bevat veranderd. Zelfs in haar nieuwere politieke document van mei 2017 worden deze boodschappen niet afgezwakt en wordt het centrale doel opnieuw bevestigd: de totale vernietiging van de staat Israël en de ontkenning van het recht op zelfbeschikking voor het Joodse volk. In het nieuwere document wordt nogmaals benadrukt dat de strijd voor de bevrijding van Palestina volledige legitimiteit verleent aan alle acties van de "verzetsorganisaties", waarmee de Palestijnse terroristische organisaties worden bedoeld. De gewelddadige "strijd" wordt gezien als de weg voorwaarts op het thuisland: "De strijd zal doorgaan tot het bereiken van de bevrijding, de uitvoering van de terugkeer en de vestiging van een staat met volledige soevereiniteit over Jeruzalem" (Opening van het document).

De voornaamste vijand van Hamas blijft het Joodse volk. "De Israëlische entiteit is een middel van het zionistische project en de gevaarlijkste agressieve basis ervoor. Het zionistische project beperkt zich niet tot de grenzen van Palestina. Het staat vijandig tegenover de Arabische natie en is er agressief tegen. Het vormt er een reëel gevaar voor... Het zionistische project is ook een bedreiging voor de internationale veiligheid en vrede, en voor de mensheid, haar belangen en haar stabiliteit" (Artikelen 14-15). Vandaar de plicht tot jihad, "de strijd tegen de bezetting in al haar vormen en middelen, is een legitiem recht dat wordt gegarandeerd door goddelijke wetten, de normen en wetten van het internationaal recht en in de diepte van de gestructureerde strijd" (Artikel 25)[2]. Deze tekst, evenals de eerdere tekst in het Verbond, laat geen twijfel bestaan over de intentie van Hamas om op alle mogelijke manieren geweld te gebruiken tegen Joden - met alle middelen die geldig worden geacht - zolang als nodig is om Israël van de aardbodem te verdrijven.

Door de jaren heen en vooral de laatste tijd zijn we het diepe verband gaan begrijpen tussen de extremistische religieuze retoriek van Hamas en hun patronen van meedogenloze acties in de geest van de jihad. Israël heeft zich vaak geconfronteerd gezien met een tegenstander die aan de oppervlakte berekenend en pragmatisch lijkt, bereid om kosten-batenafwegingen te maken, maar alleen op territoriaal niveau. Een diepere analyse laat zien dat dit een speler is met een ander denkpatroon, een die helemaal niet geworteld is in Westerse rationaliteit, maar eerder in extreem religieus fundamentalisme en een onwrikbare toewijding aan de strijd tot de dood tegen de zionistische entiteit.

Hamas, de islamistische terroristische organisatie, begon aan de huidige oorlog in het volle bewustzijn van de bedreiging die haar acties zouden vormen voor de Gazastrook, haar inwoners en haar bezittingen, en dat haar acties de legitimiteit van de heersende autoriteit zowel intern als internationaal zouden kunnen beïnvloeden. Toch aarzelde het niet en behaalde het onmiddellijk een symbolische overwinning in de beginfase op 7 oktober. De goed geplande en goed getimede aanval vond plaats tijdens een belangrijke Joodse feestdag, de viering van Simchat Thora, en op een heilige Shabbat. Hamas schatte in dat Israël een staakt-het-vuren zou nastreven, besprekingen zou aangaan over een gevangenenruil, gedurfde stappen zou vermijden en zijn heerschappij in Gaza niet zou schaden.

Bij het trekken van deze conclusie baseerde Hamas zich op talrijke aanwijzingen van Israëlische zijde door de jaren heen dat in de ogen van Jeruzalem het schaden van Hamas en het verwijderen van Hamas uit de macht ertoe zou kunnen leiden dat nog meer sinistere en ongewenste elementen de macht zouden overnemen (en het is vandaag de dag een geldige vraag of zulke elementen bestaan). In de afgelopen decennia heeft het leiderschap van Hamas geleerd dat Israël geneigd is tot indamming, niet tot oplossing of overwinning. Met andere woorden, de prioriteit van Israël was om de huidige situatie te handhaven en uitbreiding van militaire operaties in een asymmetrisch conflict te vermijden. De focus lag op het behouden van de status quo, niet op het veranderen ervan.

Het is essentieel om het cruciale verschil in gevechtsdoctrine van de twee partijen te benadrukken. Terwijl de Israëlische kant een westerse benadering van oorlogvoering aanhangt, volgt Hamas, een terroristische organisatie, een duidelijk jihadistische benadering. De kern van het klassieke westerse begrip van oorlogvoering is het idee dat oorlog alleen als laatste redmiddel wordt ingezet en zo kort mogelijk moet duren, met een focus op het minimaliseren van de schade aan mensenlevens, zowel civiele als militaire, aan beide kanten. Het principe van het gebruik van geavanceerde technologische mogelijkheden en het minimaliseren van het aantal slachtoffers staat voorop. Dit zijn kenmerken van de Israëlische militaire benadering van oorlogsvoering, zelfs vandaag de dag.

Het jihadistische perspectief dat kenmerkend is voor Hamas en de andere islamistische terreurorganisaties, zoals de Palestijnse Islamitische Jihad, staat hiermee in schril contrast. Volgens hun perspectief heeft alleen gewelddadige en compromisloze strijd tegen de "ongelovigen" - jihad - echte waarde en is het een religieus verplicht gebod. Jihad heeft een duidelijke operationele betekenis: militaire actie met als doel de heerschappij van de islam uit te breiden en de "ongelovigen" te elimineren met alle middelen die nodig zijn en zo lang als nodig is.

Een van de belangrijkste principes van dit extremistische standpunt is de waarde van het martelaarschap, dat sterk verschilt van het westerse concept van het leven. De dood heeft de hoogste waarde en zelfopoffering (de zelfmoordoperatie) wordt gezien als glorieus en wenselijk. In dit extreme perspectief is een langdurige strijd zonder vaste tijdslimiet een doelbewust proces dat ontworpen is om de vijand uit te putten.

Het conflict is gebaseerd op een totaal gebrek aan aandacht voor de waarde van de eigen menselijke hulpbronnen van de jihadi's[3]. Bijgevolg wordt elke aanval van de Israël Defense Forces (IDF) in de Gazastrook door Hamas niet gezien als een bedreiging die moet worden vermeden. Integendeel. Er is geen enkele aandacht voor het welzijn van de lokale bevolking. Dit betekent dat er geen achilleshiel is, zoals aan Israëlische kant, waar de onschendbaarheid van het leven voor zowel burgers als soldaten wordt gehandhaafd. Israël blijft opereren volgens een Westerse democratische benadering tegenover een eeuwige, eindeloze en kosmische jihad.

De sleutel tot het definiëren van Israëls missie in het huidige conflict met de wrede terroristische organisatie in het zuiden, Hamas, is het vaststellen van een duidelijk, ondubbelzinnig doel. Is het om de Hamas-regering te verdrijven? Het terrorisme van Hamas terugdringen? De inwoners van het zuiden verlichting brengen? Om rust te brengen in het zuiden? Israël heeft nu een unieke kans om haar militaire macht in te zetten om Hamas onder druk te zetten en het strategische evenwicht in de regio fundamenteel te veranderen. Israël geniet een ongekende internationale legitimiteit, met sterke steun van de Verenigde Staten en president Joe Biden. De Israel Defense Forces (IDF) mobiliseren in groten getale en de ongeveer 300.000 reservisten die zijn opgeroepen zijn zeer gemotiveerd. De inwoners van het zuiden tonen veerkracht en een sterk gevoel van nationale eenheid. Er is een gevoel dat de natie samenkomt, zelfs als het gaat om het vooruitzicht van een grote confrontatie met Hamas en zijn medestanders, die een zware prijs zou kunnen eisen als de oorlog zich tot diep in de Gazastrook uitstrekt.

Tot nu toe richt de IDF zich voornamelijk op de bezittingen van Hamas vanuit de lucht en vermijdt een grondoperatie. Het belangrijkste bolwerk van Hamas, het netwerk van tunnels onder de Gazastrook - het "jihadistische brein" - blijft onaangeroerd. De militaire terughoudendheid van de IDF, die opereert vanuit een westers-humanitair perspectief, zal door de andere partij waarschijnlijk als een zwakte worden gezien. De strijders van Hamas beschouwen zichzelf als overwinnaars, omdat ze in staat waren terug te keren naar hun land (de versterkte Gazastrook) nadat ze op hun eigen grond gruweldaden hadden begaan tegen Israëlische burgers.

Dr. Galit Truman-Zinman doceert aan de School of Political Science en de Academic Excellence Unit van de Universiteit van Haifa. Haar interessegebieden omvatten de studie van gewelddadige conflicten, etnisch en religieus nationalisme en islamitische terroristische organisaties.

[1]  מרכז המידע למודיעין ולטרור, אמנת החמאס, המרכז למורשת המודיעין (2006)

[2]  דחוח-הלוי, יהונתן, המסמך המדיני של חמאס – תרגום הגרסה הרשמית הסופית, המרכז הירושלמי לענייני ציבור ומדינה (2017).

[3] אורטל, ערן, האתגר האסימטרי של ג’יהאד, מערכות, 417, עמ’ 4-11 (2008).

Bron: Hamas Is a Jihadist Organization Committed to Israel’s Total Destruction