Haazinu - God zien in de studie van de geschiedenis

21 sep 2023

זְכֹר֙ יְמ֣וֹת עוֹלָ֔ם בִּ֖ינוּ שְׁנ֣וֹת דֹּר-וָדֹ֑ר שְׁאַ֤ל אָבִ֙יךָ֙ וְיַגֵּ֔דְךָ זְקֵנֶ֖יךָ וְיֹ֥אמְרוּ לָֽךְ׃
Denk aan de dagen van weleer, Denk aan de jaren van voorbije eeuwen; Vraag het je vader, hij zal je informeren, Je ouderen, zij zullen het je vertellen:
z'-KHOR y'-MOT o-LAM BEE-nu sh'-NOT dor va-DOR, sh'-AL a-VEE-kha v'-ya-GAY-d'-kha z'-kay-NE-kha v'-YO-m'-ru LAKH
Deuteronomium 32:7

Bijna de hele Torah portie van deze week is een gedicht dat Mozes tot de Israëlische natie sprak in de laatste dagen van zijn leven. Hij opent met de woorden: "Luister, o hemelen, en ik zal spreken; en hoor, o aarde, de woorden van mijn mond" (Deut. 32:1), en Mozes beschrijft zijn doel bij het schrijven van dit gedicht:

Zoals ik de naam van de Heer verkondig: schrijf grootheid toe aan onze God. De Rots, zijn werk is volmaakt, want al zijn wegen zijn rechtvaardig, een God van waarheid en zonder onrecht; rechtvaardig en oprecht is Hij. - Deuteronomium 32:3-4

Mozes vertelt ons dat het doel van deze verzen is om te laten zien dat God perfect, rechtvaardig en rechtvaardig is in al Zijn wegen. Dit is geen kleine kwestie. Nadat de voorgaande hoofdstukken het lijden en de ballingschap die het volk Israël in de toekomst zouden overkomen tot in detail beschreven, is het onderwerp van goddelijke rechtvaardigheid zeker relevant in de context. Maar Mozes verklaart niet alleen dat God perfect is, rechtvaardig, enzovoort. In dit gedicht geeft hij ons een routekaart om Gods gerechtigheid te begrijpen en te ervaren.

Vanaf vers 8 vertellen de zesendertig verzen die volgen het verhaal van de geschiedenis. Samengevat:

• God verdeelde de wereld in naties en volken (v. 8)
• Hij koos de kinderen van Israël en zorgde voor hen met een speciale wonderbaarlijke voorzienigheid (verzen 9-14)
• Israël rebelleerde tegen God (v. 16-18)
• God reageert met woede, straf en ballingschap (v. 19-26)
• God wacht met het vernietigen van Israël omdat Israëls vijanden arrogant en ongelovig zijn (verzen 27-33)
• God zweert wraak te nemen op de vijanden van Israël vanwege hun buitensporige wreedheid en gebrek aan geloof (verzen 34-36)
• Valse overtuigingen zullen ongelijk krijgen (vers 37-39)
• God voert wraak en oordeel uit over de vijanden van Israël (v. 40-42)
• In Gods bestraffing van de volken wreekt Hij het kwaad dat Israël is aangedaan en doet Hij boete voor Zijn land en Zijn volk (v. 42)

Het is belangrijk om op te merken dat we nergens in dit gedicht vinden dat het volk Israël berouw heeft over hun zonden. God wreekt de wrede behandeling van de Joden niet omdat de Joden het verdiend hebben. In dit verhaal van de geschiedenis straft God de kwaadaardige vijanden van Israël om Zijn eigen eer te beschermen, niet omwille van Israël.

Gezien dit laatste punt, dat Gods verlossing van Israël en Zijn bestraffing van de naties niet afhankelijk zijn van enig berouw van het Joodse volk, moeten we een fundamentele vraag stellen over dit hele hoofdstuk. Wat is precies de les die Mozes probeerde te leren?

Ik zou willen suggereren dat de boodschap van dit hele gedicht door Mozes wordt verwoord in het vers vlak voor het verhaal dat in vers 8 begon:

Roep de dagen van weleer in herinnering, onderzoek de jaren van elke generatie. Vraag het je vader en hij zal het je vertellen, je ouderen en zij zullen tot je spreken. - Deuteronomium 32:7

Met andere woorden, Mozes gebiedt ons om de geschiedenis te bestuderen. Het Hebreeuwse woord olam wordt hier vertaald als "vroeger". Veel andere vertalingen hebben "Denk aan de dagen van weleer". Zowel "vroeger" als "oud" impliceren alleen terugkijken naar het verleden. Maar olam heeft geen enkele verleden tijd connotatie. Olam komt meer dan 400 keer voor in de Bijbel. Hoewel er een paar verzen zijn waarin olam naar het verleden verwijst, verwijzen de meeste keren dat olam wordt gebruikt naar de toekomst, het best vertaald als "eeuwigheid". Bijvoorbeeld:

De regenboog zal in de wolk zijn, en ik zal ernaar kijken om het eeuwige verbond te gedenken tussen God en elk levend schepsel van alle vlees dat op de aarde is. - Genesis 9:16, want al het land dat u ziet, geef Ik aan u en uw nageslacht tot in eeuwigheid. - Genesis 13:15

Olam betekent niet "het verleden". Het betekent ook niet "de toekomst". In plaats daarvan is olam de totaliteit van de tijd: eeuwigheid. Dus in dit vers in Deuteronomium vertelt Mozes ons om "de dagen van olam in herinnering te roepen." Met andere woorden, we moeten de gebeurtenissen in de wereld door de breedst mogelijke lens bekijken. We moeten kijken naar de totaliteit van de geschiedenis.

Zoals ik aan het begin van dit onderwijs aanhaalde, begon Mozes met te verklaren dat al Gods wegen perfect, rechtvaardig en rechtvaardig zijn. Daarna instrueerde hij ons om de volledige reikwijdte van de geschiedenis te bestuderen. Deze twee ideeën zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als we de geschiedenis door een beperkte lens bekijken, zullen we niet begrijpen wat er gebeurt. Onrecht zal duidelijker zijn als we niet naar de lange termijn kijken. Afzonderlijke gebeurtenissen, zelfs specifieke tijdperken, kunnen gemakkelijk de indruk wekken van vreselijke onrechtvaardigheden binnen Gods bestuur van de wereld. Alleen als we het volledige overzicht van de geschiedenis in ogenschouw nemen, kunnen we duidelijk zien wat God aan het doen is. Alleen dan kunnen we de rechtvaardigheid van Gods wegen zien.

In zijn gedicht vertelt Mozes ons dat de hele boog van de geschiedenis maar één doel heeft: God aan de wereld openbaren. Alle naties, alle gebeurtenissen, alle ups en downs in het verhaal van Israël, alles maakt deel uit van één enkel verhaal. Als menselijke wezens die in het heden leven, is dit perspectief niet natuurlijk voor ons.

Stel je voor dat je van kanaal wisselt en midden in een film zit. Je bekijkt een paar scènes. Er is een ruzie, een achtervolging, een vuistgevecht. Dan zap je weg naar een ander kanaal. Wat gebeurde er in de film? Wie was de goede? Wie was de slechterik? Werd er recht gedaan? Conclusies trekken uit een paar scènes in het midden is een recept voor misverstanden. Hetzelfde geldt hier op Gods aarde. Onze levens zijn vluchtige momenten in het grote verhaal van de geschiedenis. Het is onrealistisch en onmogelijk om te verwachten dat de goddelijke gerechtigheid zich tijdens ons korte leven zal voltrekken.

Hier, aan het einde van zijn leven, vertelt Mozes ons hoe we God kunnen beginnen te begrijpen:

"Roep de dagen van de eeuwigheid in herinnering, onderzoek de jaren van elke generatie. Vraag het je vader en hij zal het je vertellen, je oudsten en zij zullen tot je spreken. - Deuteronomium 32:7

Verbreed je lens. Bestudeer het hele verhaal, beginnend bij Adam, Abraham en Mozes en eindigend bij de toekomst zoals beschreven in de Bijbel. Onderzoek de generaties. Zoek de wijsheid en het perspectief van hen die vóór jou kwamen. Zo zien we God in de geschiedenis.

Rabbijn Pesach Wolicki is uitvoerend directeur van Ohr Torah Stone's Centrum voor Joods-Christelijk Begrip en Samenwerking en is medepresentator van de Shoulder to Shoulder podcast.

Bron: Haazinu – Seeing God in the Study of History - The Israel Bible