www.wimjongman.nl
Persbericht 2022-12-06
Saxo's 2023 Schadende Voorspellingen: De oorlogseconomie
Saxo, de online handels- en beleggingsspecialist, heeft vandaag zijn 10 Schadende Voorspellingen voor 2023 bekendgemaakt. De voorspellingen richten zich op een reeks onwaarschijnlijke maar ondergewaardeerde gebeurtenissen die, als ze zouden plaatsvinden, schokgolven door de financiële markten en de politieke en populaire culturen zouden sturen.
Deze voorspellingen zijn een gedachte-experiment om de volledige omvang van de mogelijkheden - ook al zijn ze niet noodzakelijkerwijs waarschijnlijk - te overwegen en soms komen ze uit. Saxo publiceerde onlangs haar lijst met correcte Schadende Voorspellingen, waaronder het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie.
Hoewel deze voorspellingen niet Saxo's basisvoorspellingen zijn voor wat er in 2023 zal gebeuren, worden alle grote marktbewegingen veroorzaakt door iets ongehoords, omdat een grote marktbeweging een grote verrassing vereist. In een wereld waarin centrale banken en regeringen hun strijd met de inflatie zullen verliezen, bestaat het risico dat de markten in 2023 en daarna even buitensporig zullen blijken als altijd.
Steen Jakobsen, Chief Investment Officer bij Saxo, zei over de Schadende Voorspellingen van dit jaar: "De Schadende Voorspellingen van dit jaar stellen dat elk geloof in een terugkeer naar de desinflatoire dynamiek van voor de pandemie onmogelijk is, omdat we in een wereldwijde oorlogseconomie zijn beland, waarbij elke grote mogendheid in de wereld zich nu inspant om zijn nationale veiligheid op alle fronten te versterken; hetzij in feitelijke militaire zin, hetzij als gevolg van diepgaande onzekerheden op het gebied van toelevering, energie en zelfs financiën die door de pandemie en de Russische invasie in Oekraïne aan het licht zijn gekomen."
De wereld in oorlog
De Schadende Voorspellingen voor dit jaar zijn geïnspireerd op de overeenkomsten tussen het Europa van vandaag en de toestand van het continent in het begin van de twintigste eeuw. In 1910 schreef Norman Angell The Great Illusion, met het argument dat Europa nooit meer in een ernstige oorlog verwikkeld kon raken omdat de voor beide partijen voordelige handel in de voorafgaande decennia van voorspoedige vrede enorme proporties had aangenomen. Binnen tien jaar lag Europa in puin na een verschrikkelijke uitputtingsslag op stagnerende fronten.
Fast forward naar 2022 en de situatie rijmt zich, want velen waren tot hun kern geschokt door de Russische invasie in Oekraïne. Slechts weinigen konden begrijpen waarom de Russische leider Poetin oorlogsslachtoffers zou riskeren en zijn land zou veroordelen tot economische ontbering na twee decennia van bloeiende en zeer winstgevende exportgedreven handel, voornamelijk in de winningsindustrieën - voornamelijk met West-Europa en de rest van de wereld.
De Oekraïense invasie heeft Europa een mentaliteit van oorlogseconomie gebracht die sinds 1945 zijn weerga niet kent. En het gaat niet alleen om de jammerlijk ontoereikende militaire capaciteit in West-Europa, maar ook om een industrieel, op Duitsland gericht model dat existentieel op de helling is komen te staan doordat Europa zich heeft afgesneden van goedkope en overvloedige Russische olie en gas.
Drie van de Schadende Voorspellingen voor 2023 gaan over de manier waarop Europa op deze situatie kan reageren. Eén voorspelling gaat over de oprichting van een EU-legermacht en een andere over de politieke disfunctie die in Frankrijk aan het ontstaan is en ons mogelijk naar de volgende existentiële crisis voor de EU brengt. Tot slot zou het VK zich plotseling veel te klein kunnen voelen om te doen alsof het een onafhankelijke speler kan blijven in een wereld die abrupt veel groter wordt, aangezien Saxo schandelijk genoeg voorspelt dat er volgend jaar een 'UnBrexit'-referendum wordt gehouden.
Saxo voorspelt dat deze oorlogseconomieën zullen worden achtervolgd door wereldmachten. De VS en China nestelen zich in een mentaliteit van oorlogseconomie naarmate hun escalerende rivaliteit op het gebied van handel en technologie voortduurt. Voor satellietlanden kan het moeilijk worden om ongebonden te blijven in een 'koude handelsoorlog'. Uit de reactie op de inval van Rusland in Oekraïne blijkt duidelijk dat elk land dat geen langdurige militaire alliantie met de VS heeft, het onaanvaardbaar zal vinden kwetsbaar te blijven voor de bewapening van het wereldwijde USD-systeem. Saxo voorspelt dus dat deze mogendheden een conferentie houden en een nieuwe reservemunt overeenkomen om het USD-systeem volledig te vermijden.
Als Saxo's these van de oorlogseconomie in 2023 juist blijkt, dan wordt een aanhoudende inflatie verwacht. Als de inflatie eind volgend jaar zelfs maar iets meer dan de helft van het piektarief van 2022 bedraagt, zijn buitensporige uitkomsten bijna een garantie.
In 2023 dreigen beleggers het positieve effect van de waarschijnlijke recessie op de inflatie te overschatten. Met of zonder een recessie op het gebied van huisvesting en kredieten zal de bijna onuitputtelijke behoefte van een land om te investeren in de nieuwe prioriteiten van de oorlogseconomie ervoor zorgen dat de inflatierisico's toenemen. Van het veiligstellen van de energievoorziening op lange termijn tot het verplaatsen van de productie om lokale toeleveringsketens op te bouwen voor vitale goederen en het uitbreiden van de militaire capaciteit, elke vertraging in de vraag van de particuliere sector zal worden gecompenseerd, en dan nog wat, door de uitgaven van de publieke sector.
En hoewel centrale banken beweren dat ze de inflatie proberen te bestrijden, willen ze daarbij niet echt 'te veel succes' boeken. Want op de lange termijn zal een land met een zware schuldenlast bijna altijd eerder naar het langzaam bloedende gebrek aan inflatie grijpen dan naar bezuinigingen of regelrechte wanbetalingen.
De publicatie Outrageous Predictions 2023 is hier beschikbaar met hieronder samenvattingen van de hoofdpunten:
In 2023 worden eigenaren van grote technologiebedrijven en andere technofiele miljardairs ongeduldig over het gebrek aan vooruitgang bij de ontwikkeling van de noodzakelijke energie-infrastructuur die hen in staat zou stellen zowel hun dromen na te jagen als de noodzakelijke energietransitie aan te pakken. Samen vormen zij een consortium met de codenaam Third Stone, met als doel meer dan een biljoen dollar bijeen te brengen om te investeren in energieoplossingen.
Het wordt de grootste onderzoeks- en ontwikkelingsinspanning sinds het oorspronkelijke Manhattan Project, waarbij de eerste atoombom werd ontwikkeld. Naast pure onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen om het potentieel van de huidige en baanbrekende nieuwe technologieën te realiseren, zal het fonds zich ook uitgebreid richten op integratie, of hoe nieuwe opwekkingsbronnen kunnen worden gecombineerd met de infrastructuur voor elektriciteitstransmissie en energieopslag die basislast levert, de achilleshiel van de huidige alternatieve energieoplossingen.
Marktimpact: de bedrijven die samenwerken met het Third Stone consortium en de visie van het consortium kunnen helpen realiseren, stijgen in waarde in een verder zwak investeringsklimaat.
Bij de parlementsverkiezingen van juni 2022 verloren de partij van president Emmanuel Macron en zijn bondgenoten hun absolute meerderheid in het parlement. Geconfronteerd met een sterke oppositie van de linkse alliantie NUPES en de extreemrechtse National Rally van Marine Le Pen, heeft de regering geen andere keuze dan belangrijke wetten en de begroting voor 2023 via een spoeddecreet goed te keuren - waardoor artikel 49.3 van de grondwet in werking treedt. In een democratie kan het echter niet zo zijn dat de wetgever wordt gepasseerd. Hij begrijpt dan ook dat hij de komende vier jaar een lamme eend zal zijn en dat hij de door hem ondertekende pensioenhervorming niet zal kunnen doorvoeren. Naar het voorbeeld van Charles de Gaulle in 1946 en 1969 besluit Macron onverwacht om begin 2023 af te treden.
Het aftreden van Macron opent de deur van het Élysée-paleis voor de extreem-rechtse kandidaat Le Pen, waardoor in heel Frankrijk en daarbuiten een golf van verbijstering ontstaat en de nieuwste existentiële uitdaging voor het EU-project en de wankele institutionele fundamenten ervan wordt opgezet.
In 2023 krijgt goud eindelijk vaste voet aan de grond na een uitdagend 2022, waarin veel beleggers gefrustreerd achterbleven door het onvermogen om te stijgen, zelfs toen de inflatie naar een hoogtepunt in 40 jaar steeg. 2023 is het jaar waarin de markt eindelijk ontdekt dat de inflatie in de nabije toekomst in vuur en vlam zal blijven staan. De verstrakking van het Fed-beleid en de kwantitatieve verkrapping leiden tot een nieuw probleem op de Amerikaanse schatkistmarkten, waardoor nieuwe stiekeme "maatregelen" moeten worden genomen om de volatiliteit op de schatkistmarkten te beperken, wat in feite neerkomt op een nieuwe de facto kwantitatieve versoepeling. En met de komst van de lente besluit China zijn nul-COVID-beleid volledig los te laten en een effectieve behandeling en misschien zelfs een nieuw vaccin aan te prijzen. De opnieuw ontketende Chinese vraag leidt tot een sterke nieuwe stijging van de grondstoffenprijzen, waardoor de inflatie de hoogte in gaat, vooral in steeds zwakkere USD's nu de nieuwe versoepeling van de Fed de greenback afstraft. Goud in onderbezit schiet omhoog door de ingrijpende herziening van de implicaties van deze nieuwe achtergrond voor de reële rente op termijn.
In 2023 krijgt de hardste munt nog meer steun uit drie richtingen. Ten eerste, de geopolitieke achtergrond van een toenemende oorlogseconomische mentaliteit van zelfredzaamheid en het minimaliseren van het aanhouden van buitenlandse FX-reserves, met een voorkeur voor goud. Ten tweede de massale investeringen in nieuwe nationale veiligheidsprioriteiten, waaronder energiebronnen, de energietransitie en toeleveringsketens. Ten derde, een stijgende wereldwijde liquiditeit nu beleidsmakers een debacle op de schuldmarkten willen vermijden terwijl een milde recessie van reële groei zich aandient. Goud snijdt door de dubbele top bij USD 2.075 alsof die er niet was en dendert volgend jaar naar minstens USD 3.000.
De inval van Rusland in Oekraïne bracht de grootste 'hete oorlog' in Europa sinds 1945, en de Amerikaanse tussentijdse verkiezingen van 2022 zagen een sterke stijging van de rechts-populistische Republikeinse vertegenwoordiging in het Congres, waarbij oud-president Trump zich kandidaat stelde voor het presidentschap in 2024. In 2023 wordt het duidelijker dan ooit dat Europa de defensieve houding van de Unie op orde moet krijgen, omdat het minder kan vertrouwen op de steeds wispelturiger wordende Amerikaanse politieke cyclus en het risico loopt dat de VS hun oude verbintenis met Europa volledig intrekken, misschien na een Oekraïens-Russische wapenstilstand. In een dramatische zet zetten alle EU-leden zich in om vóór 2028 de strijdkrachten van de EU op te richten, met als doel een volledig bemande en inzetbare operationele strijdmacht te land, ter zee, in de lucht en in de ruimte, te financieren met 10 biljoen euro aan uitgaven, gespreid over 20 jaar. Om de nieuwe EU-legermacht te financieren, worden EU-obligaties uitgegeven, te financieren op basis van sleutels van het bbp van elke lidstaat. Dit zorgt voor een drastische verdieping van de EU-markt voor staatsobligaties, waardoor de euro dankzij de enorme investeringsimpuls sterk aantrekt.
Om de doelstelling van netto nuluitstoot tegen 2050 te halen, moet volgens een rapport de vleesconsumptie worden teruggebracht tot 24 kg per persoon per jaar, tegenover het huidige OESO-gemiddelde van ongeveer 70 kg. De landen die het meest geneigd zijn de voedselaspecten van de klimaatverandering in overweging te nemen, zijn die welke wettelijk bindende doelstellingen inzake netto nul-emissies hebben. Zweden heeft zich ertoe verbonden tegen 2045 koolstofneutraliteit te bereiken, terwijl andere landen zoals het VK, Frankrijk en Denemarken streven naar 2050. Maar een aanpak met wortel en stok werkt zelden, en in 2023 zal ten minste één land dat een voorsprong wil nemen in de race om het meest agressieve klimaatbeleid, vanaf 2025 vlees zwaar belasten. Bovendien is het van plan om tegen 2030 alle binnenlands geproduceerd vlees van dierlijke oorsprong volledig te verbieden, ervan uitgaande dat verbeterde, van planten afgeleid kunstvlees en nog humanere, minder emissie-intensieve technologieën voor in laboratoria gekweekt vlees de eetlust moeten stillen om het milieu en het klimaat te helpen redden.
In 2023 slagen Rishi Sunak en Jeremy Hunt erin om de populariteit van de Tory's naar een ongehoord dieptepunt te brengen wanneer hun brute begrotingsprogramma het VK in een verpletterende recessie stort, met een torenhoge werkloosheid en, ironisch genoeg, ook torenhoge tekorten omdat de belastinginkomsten opdrogen. Openbare demonstraties breken uit en eisen dat Sunak vervroegde verkiezingen uitschrijft wegens het ontbreken van een volksmandaat. Te midden van de economische ondergang geven peilingen zelfs in Engeland en Wales aan dat men zich afvraagt of Brexit wel verstandig is. Sunak geeft uiteindelijk toe en schrijft verkiezingen uit, waarbij hij aftreedt zodat een nieuw Tory-profiel de gehavende partij kan leiden. Labour-leider Keir Starmer, die de steun van de bevolking voor een tweede Brexit-referendum opmerkt en de Lib Dems in de peilingen omhoog zien gaan terwijl ze aandringen op een nieuw referendum, kiest voor een platform van ongebondenheid over de Brexit-kwestie, maar steunt een tweede referendum om opnieuw tot de EU toe te treden volgens de lijnen van de deal die David Cameron voor het oorspronkelijke referendum van 2016 sloot. Een Labourregering komt in het derde kwartaal aan de macht en belooft een UnBrexit-referendum voor 1 november 2023. De ReJoin-stem wint.
Marktimpact: na een zwakke prestatie begin 2023 herstelt het GBP met 10 procent ten opzichte van de EUR en 15 procent ten opzichte van de CHF door de verwachte stimulans voor de Londense financiële dienstensector.
De inflatie zal moeilijk te beheersen blijven zolang de mondialisering op haar retour blijft en de energiebehoeften op lange termijn niet worden aangepakt.
Bijna alle oorlogen hebben geleid tot prijscontroles en rantsoenering, schijnbaar even onvermijdelijk als oorlogsslachtoffers. In 2022 zijn er ook vroege en lukrake initiatieven genomen om de inflatie te beheersen. Belastingen op windfall profits voor energiebedrijven zijn een rage, terwijl regeringen het klassieke instrument van rantsoenering niet gebruiken. In plaats daarvan subsidiëren zij actief een te grote vraag door de verwarmings- en elektriciteitsprijzen voor consumenten te plafonneren. In Frankrijk betekent dit simpelweg dat nutsbedrijven failliet gaan en genationaliseerd moeten worden. De rekening wordt doorgeschoven naar de regering, dan naar de munt via inflatie, en dan hebben we de waarschijnlijk tot mislukken gedoemde poging van westerse functionarissen om de Russische energieprijzen vanaf 5 december te plafonneren. De bedoeling is Rusland van inkomsten te beroven en hopelijk overal de exportprijzen van ruwe olie te verlagen, maar dat zal waarschijnlijk geen van beide gebeuren.
In een oorlogseconomie zal de overheid genadeloos haar handen uit de mouwen steken zolang de prijsdruk de stabiliteit bedreigt. De gedachte onder beleidsmakers is dat stijgende prijzen op de een of andere manier wijzen op marktfalen en dat meer ingrijpen nodig is om te voorkomen dat de inflatie de economie en zelfs de samenleving destabiliseert. Verwacht in 2023 bredere prijs- en zelfs looncontroles, misschien zelfs zoiets als een nieuwe National Board for Prices and Incomes die in het VK en de VS wordt opgericht.
Maar het resultaat zal hetzelfde zijn als bij bijna elk overheidsbeleid: de wet van de onbedoelde gevolgen. Prijsbeheersing zonder het onderliggende probleem op te lossen zal niet alleen tot meer inflatie leiden, maar ook het risico inhouden dat het sociale weefsel wordt aangetast door een dalende levensstandaard als gevolg van negatieve prikkels om te produceren en een verkeerde allocatie van middelen en investeringen. Alleen marktgestuurde prijzen kunnen zorgen voor een verbeterde productiviteit en efficiëntie door investeringen.
Marktimpact: zie de ongehoorde voorspelling dat het goud naar 3.000 dollar zal schieten.
De niet met de VS geallieerde landen erkennen de voortdurende bewapening van de USD door de regering van de VS en nemen afstand van de USD en het IMF om een internationale verrekeningsunie (ICU) en een nieuw reservemiddel, de Bancor (valutacode KEY), op te richten. Zij maken daarbij gebruik van het oorspronkelijke idee van Keynes uit de tijd vóór Bretton Woods om hun neus op te halen voor de praktijken van de VS bij het uitoefenen van hun macht over het internationale monetaire stelsel.
Marktimpact: Niet-gebonden centrale banken verlagen massaal hun USD-reserves, de rente op Amerikaanse schatkistpapier stijgt en de USD daalt met 25% ten opzichte van een mandje valuta's dat met de nieuwe KEY-activa handelt.
Terwijl 2022 overgaat in 2023, neemt de druk op de JPY en het Japanse financiële systeem weer toe door de wereldwijde liquiditeitscrisis die in gang is gezet door de venijnige verkrapping van het Fed-beleid en de hogere rente op Amerikaanse schatkistpapier. Aanvankelijk pakken de BoJ en het ministerie van Financiën de situatie aan door valuta-interventies te vertragen en vervolgens stop te zetten nadat ze de existentiële bedreiging voor de financiën van het land hebben ingezien nadat ze meer dan de helft van de reserves van de centrale bank hebben opgebrand. Maar nu de USDJPY door de 160 en 170 heengaat en de publieke verontwaardiging over de stijgende inflatie koortsachtig wordt, weten ze dat de crisis nieuwe moedige maatregelen vereist. Als de USDJPY de 180 passeert, komen de regering en de centrale bank in beweging. Eerst leggen ze een bodem voor de JPY op 200 in USDJPY, waarbij ze aankondigen dat dit slechts een tijdelijke actie van onbekende duur zal zijn om een reset van het Japanse financiële systeem mogelijk te maken. Die reset houdt in dat de BoJ al haar schuldbezit expliciet monetiseert en uitwist. QE met monetisatie wordt uitgebreid om de last van de Japanse overheidsschuld verder te verlichten, maar met een vooraf vastgesteld afbouwplan in de komende 18 maanden.
De overheidsschuld zal hierdoor dalen tot 100 procent van het BBP aan het einde van de BoJ-operaties, minder dan de helft van het uitgangspunt. De beleidsrente van de BoJ wordt dan verhoogd tot 1,00% en alle controle over de rendementscurve wordt opgeheven, waardoor de 10-jaars rente naar 2,00% kan stijgen. De banken worden zo nodig geherkapitaliseerd om insolventie te voorkomen en dankzij fiscale stimuleringsmaatregelen voor de repatriëring van de enorme Japanse spaartegoeden in het buitenland keren biljoenen yen terug naar de Japanse kusten, ook omdat de Japanse export blijft groeien.
Bijgevolg daalt het reële bbp van Japan met 8% door de verminderde koopkracht, terwijl het nominale bbp met 5% stijgt door de stijging van de kosten van levensonderhoud, maar de reset brengt Japan terug op een stabiel pad en creëert een verleidelijk crisisresponsmodel voor een soortgelijke crisis die Europa en zelfs de VS op termijn onvermijdelijk zal treffen.
Marktimpact: USDJPY handelt naar 200 maar is goed op weg naar lager tegen het einde van het jaar.
In 2016 introduceerde de EU een zwarte lijst van belastingparadijzen, waarop landen of rechtsgebieden staan die als 'niet-coöperatief' worden beschouwd omdat ze agressieve belastingontwijking en -planning stimuleren. Dit was een reactie op de uitgelekte Panama Papers, een verzameling van miljoenen documenten die belastingfraude door rijke personen, waaronder politici en sportsterren, aan het licht brachten. Naarmate de mentaliteit van de oorlogseconomie in 2023 verder verdiept, richten de nationale veiligheidsperspectieven zich steeds meer naar binnen toe op het industriebeleid en de bescherming van binnenlandse industrieën. Aangezien defensie-uitgaven, reshoring en investeringen in de energietransitie duur zijn, gaan regeringen op zoek naar alle beschikbare potentiële bronnen van belastinginkomsten en vinden zij een aantal laaghangende vruchten in belastingparadijzen. Geschat wordt dat belastingparadijzen regeringen jaarlijks tussen 500 en 600 miljard dollar kosten aan gederfde vennootschapsbelastinginkomsten.
In 2023 lanceert de OESO een volledig verbod op de grootste belastingparadijzen ter wereld. In de VS wordt ook de carried interest die als vermogenswinst wordt belast, verschoven naar het gewone inkomen. Het verbod op belastingparadijzen in de EU en de wijziging van de belastingregel voor carried interest in de VS, schokken de hele private equity- en durfkapitaalsector, waardoor een groot deel van het ecosysteem wordt stilgelegd en beursgenoteerde private equity-bedrijven een haircut van 50% krijgen.
Marktimpact: iShares Listed Private Equity UCITS ETF daalt met 50 procent.
Bron: Saxo’s 2023 Outrageous Predictions: The War Economy | Saxo Bank