Europa is de zieke man

Geconfronteerd met tekorten en groeiende populistische bewegingen - de Europese Unie zoals wij die kennen kan gedoemd zijn te verdwijnen

David Rundell en Michael Gfoeller - 27 juli 2022

Europa stevent af op zijn grootste economische crisis sinds de jaren dertig. Tijdens de Covid-pandemie hebben de Europese regeringen de vraag opgedreven met massale monetaire stimuleringspakketten, terwijl ze tegelijkertijd het aanbod verminderden door bedrijven te sluiten en werknemers aan te sporen thuis te blijven. Dit ontketende een van de hoogste inflatiecijfers in een generatie. Daarna kwam de Russische invasie in Oekraïne, gevolgd door de pogingen van Europa om Vladimir Poetin te verzwakken met uitgebreide economische sancties. Die sancties hebben averechts gewerkt. Terwijl de waarde van de roebel is gestegen, wordt Europa geconfronteerd met energietekorten, inflatie en tragere economische groei. Deze problemen veroorzaken verdeeldheid en onenigheid binnen de Europese Unie, geven aanleiding tot sterkere populistische bewegingen, en creëren grotere uitdagingen voor de Verenigde Staten, zowel nu als in de zeer nabije toekomst.

Regeringsleiders in Groot-Brittannië en Italië zijn al afgetreden. In Nederland, Duitsland, Polen en Spanje hebben boeren en vrachtwagenchauffeurs al meerdere weken geprotesteerd. Een golf van stakingen heeft de cruciale luchtvaartsector geteisterd. Terwijl deze omstandigheden zich in Europa ontvouwen, zullen waarschijnlijk miljoenen vluchtelingen die voor soortgelijke problemen in Afrika en het Midden-Oosten op de vlucht zijn, aan de grenzen van Europa aankomen. Nu de voedsel-, brandstof- en migratieproblemen toenemen, zullen alle Europese regeringen te maken krijgen met toenemende onrust. In de komende zes tot acht maanden zullen er waarschijnlijk nog veel meer sectoren vallen.

Gevoed door goedkope Russische energie is Duitsland de motor van de Europese economische groei geweest. Nu niet meer. De Duitsers hebben zelf heel weinig olie of gas. Ze zijn lange tijd afhankelijk geweest van Rusland voor ongeveer een derde van hun invoer, maar vorige maand is de uitvoer van Gazprom-aardgas naar Europa gedaald tot het laagste niveau in decennia. De essentiële Nordstream-pijpleiding werkt op 40% van haar capaciteit en president Poetin heeft gedreigd de stromen nog verder te beperken. Ondertussen heeft Gazprom voor sommige Europese klanten overmacht afgekondigd en dreigen enkele van Duitslands grootste energiebedrijven failliet te gaan.

De stijgende energiekosten hebben de Duitse export veel minder concurrerend gemaakt, terwijl de groei op hun grootste markt, China, daalt. Duitse automobilisten betalen bijna tien dollar per gallon [2,60 p/ltr] voor benzine. De Duitse federale regelgevende instantie voor netwerken heeft de consumenten gewaarschuwd dat de energiekosten voor huishoudens volgend jaar kunnen verdrievoudigen. Zelfs Duitse staalproducenten, die nog steeds steenkool nodig hebben en die veel van die steenkool uit Rusland halen, voelen de pijn van de sancties. Het nettoresultaat is een Duitse inflatie die nu hoger ligt dan alles wat sinds 1960 is gezien, in combinatie met een Duits BBP dat daalt en naar verwachting nog verder zal dalen.

De politieke leiders van Europa voelen duidelijk aan wat er gaat komen. De Hongaarse president Victor Orban, die in april gemakkelijk zijn herverkiezing won, voelt zich nu bedreigd door de economische onrust. Hij veroordeelde onlangs het Rusland-sanctiebeleid van de EU met de woorden: "Ik dacht dat we alleen onszelf in de voet hadden geschoten, maar nu is het duidelijk dat de Europese economie zichzelf in de longen heeft geschoten en naar lucht hapt." Opmerkelijk genoeg is Frans Timmermans, de vicevoorzitter van de Europese Commissie, het met Orban eens. Hij heeft gewaarschuwd dat Europa door energietekorten deze winter "zeer, zeer sterke conflicten en strijd" zal zien.

Europa probeert zeker de economische pijn te verzachten die het deze winter zal voelen. Er zijn afgezanten op hoog niveau gezonden naar olie- en gasexporteurs als Azerbeidzjan, Qatar en de VAE, maar dit zal waarschijnlijk te weinig en te laat blijken. Europa heeft te weinig geïnvesteerd in de infrastructuur die nodig is voor een snelle diversificatie van de energievoorziening. Rusland heeft nog steeds grote invloed op energie-exporteurs als Kazachstan, Azerbeidzjan en Libië. Het enige land met de reserves en de technologie die nodig zijn voor een massale toename van de westerse energievoorraden zijn de Verenigde Staten, maar die proberen de productie van fossiele brandstoffen te verminderen.

In het verleden heeft economische tegenspoed vaak populistische politieke partijen versterkt die vijandig staan tegenover Europese eenheid. De recessie van 2008 versterkte bijvoorbeeld het Front National in Frankrijk. In 2010 werd de rechtse leider van de partij, Marine Le Pen, een serieuze politieke speler toen het Front van 4,3 procent van de stemmen bij de presidentsverkiezingen van 2007 naar 12 procent van de stemmen ging bij de regionale verkiezingen van het land drie jaar later. De partij van Le Pen, die nu de naam "Rally National" draagt, heeft haar zetel in het Franse parlement zien stijgen van 8 naar 89 zetels. Vorige week werd het vrijwillige gasrantsoeneringsplan van de EU sterk tegengewerkt door Spanje en Portugal. Verwacht meer verdeeldheid in de toekomst naarmate de nationale belangen uiteenlopen.

Dit alles belooft weinig goeds voor de Verenigde Staten, die een economisch sterk en politiek verenigd Europa nodig hebben om een op regels gebaseerde economische orde in stand te houden en de wereldwijde politieke uitdagingen aan te gaan. Naarmate de euro in waarde daalt ten opzichte van de dollar en de begrotingstekorten in het hele continent toenemen, zal de bereidheid van Europa om militaire, economische of milieulasten te delen steeds twijfelachtiger worden.

Ambassadeur Michael Gfoeller is een voormalig politiek adviseur van het U.S. Central Command. David H. Rundell is de auteur van Vision or Mirage, Saudi Arabia at the Crossroads en voormalig Chef van de Missie op de Amerikaanse Ambassade in Saudi-Arabië.

Bron: Europe is the Sick Man – ISRAPUNDIT