Regering-Biden stopt gaspijpleiding van Israël naar Europa

door Soeren Kern - 15 februari 2022

• Bidens beslissing - naar verluidt gecoördineerd met Turkije, maar bereikt zonder overleg met Israël, Griekenland of Cyprus, als de belangrijkste landen betrokken bij het project - ondermijnt drie van de sterkste Amerikaanse bondgenoten in het Middellandse Zeegebied.


• De afgelasting van EastMed - wat wordt omschreven als een "rampzalige beslissing", een "strategische fout" en een daad van "appeasement" van Erdoğan - betekent een belangrijke geopolitieke overwinning voor de Turkse sterke man.


• Aan de EastMed-pijpleiding wordt al meer dan tien jaar gewerkt. Het project Israël-Griekenland-Cyprus - samen met Bulgarije, Hongarije, Noord-Macedonië, Roemenië en Servië - wordt al lang beschouwd als een manier om de aardgasleveringen aan Europa te diversifiëren.


• De Turkse regering heeft er altijd op aangedrongen dat Israëlisch gas alleen via Turkije aan Europa kan worden verkocht.


• "De Amerikanen willen de pijpleiding niet omdat Ankara 'boos' zou kunnen worden." - Theofrastos Andreopoulos, defensie analist, defensenet.gr.


• "Als Erdogan de non-paper ziet als een vorm van tevreden-stellen door Washington, zal hij gewoon zijn kanonneerboot diplomatie in het oostelijke Middellandse Zeegebied verdubbelen en de rol van plunderaar in de regio spelen." - Richard Goldberg, een lid van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad tijdens de Trump-regering.


• Is de regering Biden echt bezorgd over klimaatverandering, of wil ze voorkomen dat Israël een strategisch belangrijke leverancier van aardgas aan Europa wordt?


• "De kentering over de EastMed-pijpleiding wordt alleen maar hypocrieter en beledigender gezien het feit dat president Biden de weg blijft vrijmaken voor de voltooiing van de Nord Stream 2-pijpleiding." - De Amerikaanse afgevaardigden Gus Bilirakis (R-FL) en Nicole Malliotakis (R-NY), in een brief aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken.


• "Dit is een rampzalig besluit dat de Europese veiligheid in gevaar brengt en de deur openzet voor verdere Russische energiehegemonie op de Europese gasmarkten. Het moet worden teruggedraaid." - Ariel Cohen, veteraan energie analist, The Hill.


• "Turkije wil niet deelnemen aan initiatieven voor het oostelijke Middellandse Zeegebied, het wil ze domineren. Ankara's doel is er niet een van samenwerking maar van regionale voorrang, zo niet hegemonie." - Endy Zemenides, uitvoerend directeur van de Hellenic American Leadership Council.

De regering-Biden heeft abrupt de Amerikaanse steun ingetrokken voor de Oostelijke Middellandse Zee (EastMed) pijplijn, een project om aardgas van Israël naar de Europese markten te verschepen. Volgens het Witte Huis was het project in strijd met hun "klimaatdoelstellingen".

Met deze beslissing, die EastMed in feite om zeep helpt, lijkt het Witte Huis te zijn gezwicht voor de druk van de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan, die zich fel heeft verzet tegen de onderzeese pijplijn omdat die langs Turkije zou lopen.

Het besluit van Biden - naar verluidt gecoördineerd met Turkije, maar genomen zonder overleg met Israël, Griekenland of Cyprus, als de belangrijkste landen die bij het project betrokken zijn - ondermijnt drie van de sterkste Amerikaanse bondgenoten in het Middellandse Zeegebied.

Het Witte Huis had geen minder geschikt moment kunnen kiezen om het besluit bekend te maken. Nu de spanningen tussen Rusland en Oekraïne toenemen, is Europa (dat voor ongeveer een derde van zijn aardgasvoorziening afhankelijk is van Rusland) op zoek naar alternatieve gasbronnen om zijn al te grote afhankelijkheid van Moskou te verminderen.

Het besluit van de regering-Biden riekt ook naar hypocrisie. Het Witte Huis beweert dat men wil dat het Middellandse Zeegebied overschakelt op "schone energie", maar het kondigde onlangs steun aan voor de door Rusland gesteunde Nord Stream 2 pijplijn, die de transporten van Russisch aardgas naar Duitsland zou verdubbelen.

De afgelasting van EastMed - die wordt omschreven als een "rampzalige beslissing", een "strategische fout" en een daad van "appeasement" aan Erdoğan - betekent een grote geopolitieke overwinning voor de Turkse sterke man. Analisten vrezen dat hij zal worden aangemoedigd om de spanningen in de Egeïsche Zee en de oostelijke Middellandse Zee te blijven opvoeren in zijn streven om de Turkse controle over de energietoevoerroutes naar Europa uit te breiden.

EastMed-pijpleiding

Aan de EastMed-pijpleiding wordt al meer dan tien jaar gewerkt. Het project Israël-Griekenland-Cyprus - mede met Bulgarije, Hongarije, Noord-Macedonië, Roemenië en Servië - wordt al lang gezien als een manier om de aardgasvoorziening van Europa te diversifiëren.

Het project van 6 miljard euro (6,8 miljard dollar) voorziet in de aanleg van een onderzeese pijpleiding van 1900 kilometer die jaarlijks tot 20 miljard kubieke meter gas van de Israëlische en Cypriotische wateren naar Kreta en vervolgens naar het Griekse vasteland zou transporteren. Van daaruit zou het gas worden vervoerd naar Italië en andere landen in Zuidoost-Europa.

In januari 2020 ondertekenden de leiders van Israël, Griekenland en Cyprus - met sterke steun van de regering-Trump - de intergouvernementele EastMed-overeenkomst, die tot doel had tegen 2022 een definitief investeringsbesluit te nemen en de pijpleiding tegen 2025 te voltooien. Het EastMed-project had uiteindelijk tot 10% van Europa's aardgasbehoeften kunnen dekken.

De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken van de VS, Mike Pompeo, zei destijds:

"Wij zijn vrije landen, landen met een vrije markt, die samenwerken en energie-infrastructuren tot stand brengen. Dan volgt betere veiligheid. Als we het goed doen, zullen we investeringen aantrekken en deze hulpbronnen maximaliseren."

In november 2021 heeft de Europese Commissie (de administratieve arm van de Europese Unie) de EastMed-pijpleiding opgenomen in haar lijst van zogenaamde Projects of Common Interest (PCI), prioritaire grensoverschrijdende energieprojecten die de integratie van de energie-infrastructuur van de EU tot doel hebben.

Op 9 januari 2022, in een scherpe ommekeer ten opzichte van het vroegere Amerikaanse beleid, kondigde de regering Biden aan dat het EastMed niet langer steunt. In plaats van het nieuws persoonlijk te brengen, zoals het diplomatieke protocol voorschrijft bij een kwestie van zo'n groot regionaal belang, e-mailde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de Griekse regering in alle stilte een zogenaamd non-paper (onofficiële diplomatieke correspondentie zonder directe attributie) waarin het EastMed-project werd beschreven als een "primaire bron van spanning" die de regio "destabiliseerde" door Israël, Griekenland en Cyprus tegen Turkije op te zetten.

De regering-Biden lijkt de moed te hebben verloren nadat de Turkse marine onlangs het Italiaanse onderzoeksschip Nautical Geo heeft lastig gevallen terwijl het een potentiële route voor EastMed in kaart bracht in de Griekse wateren voor de kust van Kreta. Turkije beweerde dat de Nautical Geo zich bezighield met "onwettige, agressieve en provocerende" inbreuk op de wateren die door Turkije zijn geclaimd.

De Turkse regering heeft er altijd op aangedrongen dat Israëlisch gas alleen via Turkije aan Europa kan worden verkocht. In 2016 probeerden Turkse en Israëlische functionarissen een deal te tekenen om gas te leveren, maar Erdoğans eis dat Israël zijn blokkade van de door Hamas bestuurde Gazastrook zou opheffen, maakte het onmogelijk om tot een overeenkomst te komen.

De Griekse openbare omroep ERT meldde dat in het non-paper van de regering-Biden de bezwaren van Turkije tegen de pijpleiding werden gebagatelliseerd als reden voor het besluit van het Witte Huis. In plaats daarvan vermeldde het document milieuoverwegingen en een vermeend gebrek aan economische en commerciële levensvatbaarheid.

Nadat de inhoud van het non-paper in Griekenland tot woede had geleid, ging het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over tot schadebeperking en noemde het de klimaatverandering als de basis voor zijn besluit. Het verklaarde dat het zich inzette voor "de bevordering van schone energietechnologieën" en dat prioriteit moest worden gegeven aan de onderlinge koppeling van de elektriciteitsnetten van de landen in de regio.

De Griekse defensie-analist Theofrastos Andreopoulos schreef dat het besluit van Biden een triomf was voor Turkije en een nederlaag voor Griekenland:

Erdoğan, de Turkse president, begroette de ommekeer van Biden als een overwinning. "Als Israëlisch gas naar Europa moet worden gebracht, kan dat alleen via Turkije," zei Erdoğan. "We kunnen rond de tafel gaan zitten en de voorwaarden bespreken."

Israël versus Turkije

De ondergang van het EastMed pijpleidingproject lijkt - in grote mate - het handwerk te zijn van Amos Hochstein, een politieke operator in de Amerikaanse Democratische Partij en een acoliet van Hillary Clinton, John Kerry en de voormalige Amerikaanse president Barack Obama. Hochstein, een vertrouweling van de Amerikaanse president Joe Biden, is momenteel werkzaam als senior adviseur voor energiezekerheid op het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

In januari 2022 zond de Turkse staatstelevisie TRT een documentaire uit - "The Pipe Dream" (deel 1 en deel 2) - waarin Hochstein herhaaldelijk kritiek uitte op de EastMed-pijplijn omdat die Turkije uitsluit. Ook hekelde hij de steun van de regering Trump aan het project:

De opmerkingen van Hochstein rieken naar hypocrisie: hij is al lang een voorstander van fossiele brandstoffen. In 2017, tijdens een toespraak voor de GE Oil and Gas Annual Meeting, prees Hochstein fossiele brandstoffen als het creëren van "zoveel banengroei en economische welvaart in de Verenigde Staten en over de hele wereld." Hij voegde eraan toe dat aardgas "de ruggengraat zal blijven vormen van een schonere energietoekomst." Datzelfde jaar trad Hochstein toe tot de raad van commissarissen van Naftogaz, het grootste gas- en oliebedrijf in Oekraïne dat in handen is van de staat.

In 2019 waarschuwde Hochstein voor een verbod op het boren naar olie en een verbod op de export van vloeibaar aardgas (LNG). In 2020 beschreef hij activisten voor klimaatverandering als "emotioneel". Hij voegde eraan toe: "Ik geloof echt dat aardgas een veel grotere rol gaat spelen in de [groene energie] overgang." Hochstein liet zich ook negatief uit over het idee om fossiele brandstoffen in de grond te houden:

"We zijn voorbij het gesprek van de laatste paar jaar waarin de overgang onmiddellijk zou zijn. 'We houden het gewoon allemaal in de grond en gaan over op alle hernieuwbare energiebronnen.' Dat gaat niet gebeuren. De olie- en gasindustrie zal hier nog enkele decennia blijven, en de hernieuwbare energie zal met sprongen groeien. Dat weten we allemaal."

In juli 2021 keurde de regering Biden de voltooiing goed van de Nord Stream 2 pijpleiding, die de transporten van Russisch aardgas naar Duitsland zou verdubbelen door het gas onder de Baltische Zee te transporteren.

Het besluit van Biden maakte een abrupte ommekeer in een reeds lang bestaande beleidsconsensus tussen beide partijen. Zowel de regering-Obama als de regering-Trump waren tegen Nord Stream 2 omdat het, na voltooiing, de economische en politieke invloed van de Russische president Vladimir Poetin op Europa zou versterken. Hochstein - in Europa bekend als "Biden's man" - was aanvankelijk tegen Nord Stream 2, maar veranderde vervolgens van koers en stemde ermee in dat de pijpleiding zou worden voltooid.

Biden's ommezwaai heeft de leiders van veel landen in Oost- en West-Europa boos gemaakt. Zij voerden aan dat Moskou hierdoor een wurggreep krijgt op de Europese gasvoorziening en het continent openstelt voor Russische chantage.

Ondertussen heeft de export van vloeibaar aardgas (LNG) uit de VS naar Europa recordhoogten bereikt. De regering-Biden heeft ook gesprekken gevoerd met verschillende internationale energiebedrijven over noodplannen voor de levering van aardgas aan Europa als het conflict tussen Rusland en Oekraïne de Russische leveringen zou verstoren. Het Witte Huis lijkt plotseling zijn bezorgdheid over "klimaatdoelstellingen" te hebben laten varen.

De bewering van Hochstein dat EastMed commercieel niet levensvatbaar is, staat ook ter discussie. Een door de Europese Unie gefinancierde haalbaarheidsstudie uit 2019 bevestigde dat "het EastMed-project technisch haalbaar, economisch levensvatbaar en commercieel concurrerend is."

Endy Zemenides, uitvoerend directeur van de Hellenic American Leadership Council, merkte in een podcast met Kathimerini, een dagelijks in Athene uitgegeven politiek en financieel dagblad, op dat de bewering van de regering-Biden dat EastMed's niet commercieel levensvatbaar is, niet aan het Witte Huis is om te beslissen:

"Als je het non-paper zelf leest, zijn er zo veel tegenstrijdige en onnodige rationaliseringen. Gezien ons beleid inzake hernieuwbare energie, onze klimaatdoelstellingen, is dat prima, dit is het beleid dat we voeren. Maar toen gingen ze verder met commerciële levensvatbaarheid. Twee opmerkingen daarover: Het is niet hun beslissing. Als iemand opstaat en ervoor betaalt, maakt dat het commercieel levensvatbaar. Niemand vroeg het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken of de VS. Ten tweede. Ze werden verondersteld een rapport uit te brengen aan het Congres over commerciële levensvatbaarheid. Eerlijk gezegd klinkt het alsof zij [de regering Biden] verdere studies over commerciële levensvatbaarheid wilden tegenhouden. Dit was deels gericht aan de Europese Unie, die de haalbaarheidsstudies heeft gefinancierd. Dus, als je dit leest, is dit echt een geval van een doofpotaffaire die erger is dan de misdaad. Dit is helemaal niet goed afgehandeld."

Richard Goldberg, lid van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad tijdens de regering-Trump, uitte zijn verbijstering over het besluit van de regering-Biden om de steun aan EastMed in te trekken:

Intussen bestudeert de NAVO de mogelijkheid om een nieuwe pijpleiding door Spanje aan te leggen die aardgas van Algerije naar Frankrijk en Duitsland zou transporteren.

Is de regering Biden werkelijk bezorgd over klimaatverandering, of wil zij voorkomen dat Israël een strategisch belangrijke leverancier van aardgas aan Europa wordt?

Turkse oppositie

Turkije heeft het EastMed-project uitgedaagd door te proberen haar aanspraken op gasrijke gebieden in de Middellandse Zee uit te breiden.

In november 2019 bereikten Turkije en Libië een bilateraal akkoord over de maritieme grenzen in het zuidoosten van de Middellandse Zee. De overeenkomst, ondertekend door Erdoğan en de door de VN gesteunde leider van Libië, Fayez al-Sarraj, probeerde de bestaande zeegrenzen te hertekenen, zodat Libië ogenschijnlijk exclusieve rechten kan claimen over 39.000 vierkante kilometer maritieme wateren die aan Griekenland toebehoren.

De bilaterale overeenkomst - die een nieuwe Turks-Libische economische zone instelde die de EastMed-pijplijn nu zou moeten doorkruisen - leek bedoeld om Turkije meer invloed te geven op het project. Verwijzend naar de overeenkomst tussen Turkije en Libië, zei Erdoğan:

"Andere internationale spelers kunnen geen exploratieactiviteiten uitvoeren in de gebieden die in het Turks-Libische memorandum zijn aangegeven. De Grieks-Cyprioten, Egypte, Griekenland en Israël kunnen geen aardgastransportleiding aanleggen zonder de toestemming van Turkije."

In december 2019 ontbood het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken Israëls topdiplomaat in Ankara om hem te laten weten dat voor Israëls plan om een aardgaspijpleiding naar Europa aan te leggen de goedkeuring van Turkije nodig zou zijn.

Woordvoerder Hami Aksoy van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat het niet nodig was om de EastMed-pijpleiding aan te leggen omdat de Trans-Anatolische aardgaspijpleiding al bestaat. "De meest economische en veilige route om de natuurlijke hulpbronnen in het oostelijke Middellandse-Zeegebied te benutten en ze te leveren aan de consumptiemarkten in Europa, inclusief ons land, is Turkije," zei hij in een verklaring.

De Europese Unie heeft de overeenkomst tussen Turkije en Libië afgewezen als strijdig met het internationaal recht. De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, zei het volgende:

"Het recente Memorandum van Overeenstemming tussen Turkije en Libië over de afbakening van de maritieme jurisdictie in de Middellandse Zee maakt inbreuk op de soevereine rechten van derde staten, is niet in overeenstemming met het zeerecht en kan geen juridische gevolgen hebben voor derde staten."

Egypte veroordeelde de overeenkomst tussen Turkije en Libië als "onwettig en niet bindend en niet van invloed op de belangen en rechten van derde partijen".

De Griekse minister van Buitenlandse Zaken Nikos Dendias merkte op:

"Elk maritiem akkoord tussen Libië en Turkije gaat voorbij aan iets dat overduidelijk is, namelijk dat tussen deze twee landen de grote geografische landmassa van Kreta ligt. Bijgevolg grenst een dergelijke poging aan het absurde.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu liet doorschemeren dat Ankara zijn leger zou kunnen inzetten om gasboringen te verhinderen in de wateren voor Cyprus die het als zijn eigen wateren opeist. "Niemand kan dit soort werk doen zonder onze toestemming," zei hij in een interview met de krant Habertürk. "We zullen natuurlijk alle ongeoorloofde werkzaamheden voorkomen."

Cyprus is verdeeld sinds 1974, toen Turkije het noordelijke derde deel van het eiland binnenviel en bezette. Turkije, dat geen diplomatieke betrekkingen onderhoudt met de zuidelijke Republiek Cyprus, een EU-lid, beweert dat meer dan 40% van Cyprus's offshore maritieme zone, bekend als de Exclusieve Economische Zone (EEZ), zich op het continentaal plat van Turkije bevindt en daarom aan Ankara of aan de Turks-Cyprioten toebehoort.

De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis zei dat de pijpleiding van "geostrategisch belang" was en zou bijdragen aan de vrede in de regio. De Griekse minister van Energie, Kostis Hatzidakis, noemde het "een project van vrede en samenwerking" ondanks "Turkse bedreigingen". De Cypriotische president Nicos Anastasiades zei dat hij streeft naar "samenwerking en niet naar rivaliteit in het Midden-Oosten."

Constantinos Filis, directeur van het Institute of Global Affairs aan het American College of Greece waarschuwde dat het besluit van de regering-Biden om de steun aan EastMed in te trekken de Turkse strijdlust zou aanmoedigen:

"Vanuit het perspectief van Turkije is het heel redelijk om te geloven dat dit een diplomatieke overwinning is, behaald door het gebruik van methoden die alle regionale en andere spelers hebben veroordeeld. Wat het meest verontrustend is, is dat Turkije zou kunnen begrijpen dat wat de VS in feite zeggen, is dat jullie het gebied kunnen destabiliseren en daarvoor de schuld krijgen, maar aan het eind van de dag houden we er rekening mee en nemen we een beslissing die jullie tevredenstelt."

Selectief commentaar

In een brief aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, schreven de Amerikaanse afgevaardigden Gus Bilirakis (R-FL) en Nicole Malliotakis (R-NY):

Energieanalist Ariel Cohen schreef in een essay - "America's Strategic Mistake in the Mediterranean" -:

In een opinieartikel - "US Pipeline Retrawn Marks New Chapter in Eastern Mediterranean" - schreef Henri J. Barkey, professor Internationale Betrekkingen aan de in de VS gevestigde Lehigh University, dat de timing van de aankondiging van de regering-Biden slecht getimed was:

In een essay - "It's Not the Pipeline, Stupid" - betoogt Endy Zemenides, uitvoerend directeur van de Hellenic American Leadership Council, dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken moet ophouden Turkije te paaien:

"Er is een verontrustende tendens dat bepaalde functionarissen van Buitenlandse Zaken voortdurend zoeken naar openingen voor Turkse deelname aan diplomatieke initiatieven voor het oostelijke Middellandse-Zeegebied.

Soeren Kern is Senior Fellow bij het in New York gevestigde Gatestone Institute.

Vertaling door W.J. Jongman en H. Sleijster

© 2022 Gatestone Institute. Alle rechten voorbehouden. De artikelen hier afgedrukt geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de vertalers of van Gatestone Institute.

Bron: Biden Administration Kills Israel-to-Europe Gas Pipeline :: Gatestone Institute