Wat betekent een Bennett-Lapid regering?

Door David Isaac - 2 juni 2021

Yesh Atid partijhoofd Yair Lapid en Yamina partijhoofd Naftali Bennett kondigden woensdag aan dat zij een akkoord hebben bereikt om de volgende regering van Israël te vormen, waardoor waarschijnlijk een einde komt aan de 12-jarige opeenvolgende termijn van Benjamin Netanyahu als premier van het land.

De nieuwe regering zal een nooit geziene samenstelling hebben, bestaande uit zeven partijen die het volledige Israëlische politieke spectrum bestrijken, plus voor het eerst de steun van een Arabische partij. Als zodanig blijven er vragen over het vermogen om zo'n ongelijksoortige groep partijen succesvol te regeren op een moment dat het land wordt geconfronteerd met ernstige bedreigingen van de veiligheid die voortkomen uit Iran en zijn terreur-proxies, evenals interne sociale onenigheid tussen Joden en Arabieren.

Toch waren de meeste analisten met wie JNS sprak hoopvol, vooral als het gaat om het verbeteren van de banden tussen de VS en Israël.

"Het zou de stemming zeker kunnen helpen, in het begin," vertelde Daniel Pipes, voorzitter van het Midden-Oosten Forum, aan JNS, zeggende dat de Verenigde Staten blij zullen zijn met een regering die linkse leden bevat. Hoewel hij waarschuwt: "Ik zou de regering Biden wel eens teleurgesteld kunnen zien als de rechtse partijen, die in feite rechtser zijn dan Netanyahu, hun zin krijgen."

Pipes verwacht dat de rechtse coalitiepartners zullen domineren, waarbij hij opmerkt dat in de onderhandelingen over het vormen van de coalitie, de drie rechtse partijen-Yamina, New Hope en Yisrael Beiteinu-"op de stoel van de bestuurder hebben gezeten," en Yamina, met slechts zeven zetels, het premierschap heeft gekregen.

Andere analisten zijn nog optimistischer over een opleving in de betrekkingen tussen de V.S. en Israël, onder wie Shmuel Sandler, professor emeritus van de Bar-Ilan Universiteit en huidig voorzitter van het Emunah-Efrata College; Eyal Zisser, vice-rector van de Universiteit van Tel Aviv en professor in Midden-Oosten Studies; en IDF Res. Col. Elad Shavit, senior-onderzoeker inzake de betrekkingen tussen de V.S. en Israël aan het in Tel Aviv gevestigde Instituut voor Nationale Veiligheidsstudies.

Alle drie geloven zij dat de recente spanningen tussen de V.S. en Israël, die zij toeschrijven aan Netanyahu's nauwe Republikeinse banden en een meer confronterende aanpak, zullen afnemen.

Shavit keurt Netanyahu's agressievere aanpak af, en noemt als voorbeeld de opmerkingen van de premier op dinsdag, toen hij zei dat als de keuze was tussen wrijving met de Verenigde Staten en de confrontatie met Iran, Israël zou kiezen voor de confrontatie met zijn trouwste bondgenoot. "Israël moet discrete strategische gesprekken voeren met de Amerikaanse regering om haar resultaten te bereiken en niet om de meningsverschillen om te zetten in een publieke confrontatie," zei hij.

Niemand ziet grote beleidsveranderingen in het verschiet. Pipes merkt op dat niet alleen rechtse coalitieleden als Bennett, New Hope's Gideon Saar en Yisrael Beiteinu's Avigdor Liberman dezelfde kijk op het Iraanse regime hebben als Netanyahu, maar dat ook centristen als Lapid en Israëls minister van Defensie Benny Gantz van Blauw-Wit dat hebben. "Ik kan me niet voorstellen dat er grote verschillen zullen zijn, misschien een nieuwe start," zei Pipes. "Het is vrij duidelijk dat Meretz en Labor op een zijspoor worden gezet."

Sandler is het ermee eens dat "Iran een voortzetting zal zijn, meer van hetzelfde. Iedereen in de regering begrijpt dat Iran de grote vijand is, een strategische bedreiging voor het bestaan van Israël."

Hij merkt op dat de ideologische verschillen van de coalitie als een rem werken op grote beleidsstappen. "Je gaat hier geen Oslo zien of een annexatie," zei hij, verwijzend naar de Oslo-akkoorden van 1992, die delen van Judea en Samaria overdroegen aan de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, en recente politiek tegengestelde pogingen om soevereiniteit toe te passen op delen van die gebieden.

"Het basisbeleid van Israël zal niet veranderen," beaamt Zisser, die ook opmerkt dat een groot deel van Israëls veiligheidsbeleid wordt geformuleerd door het ministerie van Defensie en de Israël Defense Forces. Zelfs als Bennett of Lapid dramatische beleidsveranderingen zouden willen doorvoeren, zouden ze niet de politieke invloed hebben om deze instellingen te overrulen, zegt hij.

Alle deskundigen zijn het erover eens dat er niets zal veranderen aan de grote problemen waar Israël mee te maken heeft, of het nu gaat om het Palestijnse conflict, Hamas, Hezbollah of de economie.

Naftali Bennett, leider van de Yamina-partij, komt aan bij het huis van de president in Jeruzalem voor gesprekken over een mogelijk mandaat om de nieuwe regering te vormen, 5 mei 2021. Foto door Olivier Fitoussi/Flash90.

'Hij is degene die de lijm is'

Toch is niet iedereen hoopvol over deze nieuwe regering-in-afwachting.

"Dit lijkt voor mij op een auto met vier verschillende wielen, en elk wiel gaat in een andere richting," zei Lt. Col. (res.) Dr. Mordechai Kedar, senior research associate bij het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies. "Het enige waar ze het vandaag over eens zijn, is de noodzaak om zich te ontdoen van Netanyahu. Dit doel zal worden bereikt in de eerste minuut van deze regering. Dus wat zal hen bij elkaar houden in de tweede minuut?"

Aan de andere kant zien Sandler en Pipes de regering juist aanhouden vanwege Netanyahu, ervan uitgaande dat hij de leider blijft van de Likoedpartij in de oppositie. "Zolang Netanyahu in de politiek blijft, denk ik dat ze bij elkaar zullen blijven. Hij is degene die hun lijm is," zegt Sandler.

Kedar erkent de logica van dit argument, maar voegt eraan toe: "De vraag is wat krachtiger is: de strijd binnen de regering of de angst voor Netanyahu?"

Hij vervolgt met te zeggen dat er te veel ideologisch gebaseerde kwesties zijn en dat die zullen leiden tot een "scheiding in dit onnatuurlijke huwelijk." Hij stelt ook dat er geen ontsnappen aan ideologie is omdat de kiezers kijken, en iedereen die afstand doet van zijn agenda zal worden gezien "als een soort ruggengraatloze".

Kedar voorziet dat de coalitiepartners zich in een onmogelijke situatie zullen bevinden.

Gevoelige kwesties zijn ingebed in de begroting, merkt hij op, zoals de aanleg van wegen in Judea en Samaria. "Als Meretz met zoiets zou instemmen, zouden ze eigenlijk de tak afsnijden waarop ze zitten, want volgens hun ideologie zou Israël zich helemaal uit die gebieden moeten terugtrekken."

Aan de andere kant van de coalitie zitten Bennett en Saar, die hun rechtse sterke punten juist moeten bewijzen door in die gebieden te bouwen.

"Daarom denk ik dat deze regering het niet langer dan een paar weken zal volhouden," zegt Kedar.

Bron: What does a Bennett-Lapid government mean?