Hamas'overname van Gaza stopte de tweestatenoplossing

De druk van de VS tegen het Atarot-woningbouwproject ten noorden van Jeruzalem was waarschijnlijk bedoeld om de tweestatenoplossing in leven te houden.

Door Hillel Frisch - 26 december 2021

Eerder deze maand heeft Israël een groot woningbouwproject uitgesteld in Atarot, ten noorden van Jeruzalem, waar ooit een Joodse nederzetting stond.

Het project was bedoeld om tot 9000 woningen voor de Haredi-gemeenschap te verschaffen. De stap tot uitstel kwam na een gesprek over het project tussen de Israëlische premier Naftali Bennett en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. De druk van de VS tegen het Atarot-project, dat dichter bij Ramallah dan bij Jeruzalem ligt, was waarschijnlijk bedoeld om de levensvatbaarheid van een tweestatenoplossing in stand te houden.

Deze mogelijkheid is echter een illusie. De regering-Biden weet heel goed dat de tweestatenoplossing in 2007 ophield te bestaan toen Hamas de Gazastrook overnam. Het was niet Israël of de kolonistenbeweging in Judea en Samaria die dit op sterven na dood maakte.

De Verenigde Staten hebben zelfs een grotere rol gespeeld in de ondergang van de tweestatenoplossing dan de Israëlische overheid of de kolonisten. De regering van George W. Bush, die verzot was op de neoconservatieve droom van democratisering van het Midden-Oosten, zette Israël en de Palestijnse Autoriteit onder druk om in 2006 verkiezingen te houden voor de Palestijnse Wetgevende Raad.

In Judea en Samaria en vooral in Gaza gaven Palestijnen die genoeg hadden van de gevechten tussen de veiligheidstroepen van de P.A. en leden van de Fatah Tanzim militie hun stem aan de Veranderings- en Hervormingspartij die door Hamas wordt gecontroleerd. De partij bagatelliseerde op slimme wijze het fundamentalisme van de beweging en stelde kandidaten voor met professionele en publieke geloofsbrieven, in tegenstelling tot de "spierbundels" die de twee rivaliserende Fatah-lijsten hadden opgesteld.

Eenmaal aan de macht besloot Hamas een militie op te richten, die door P.A.-leider Mahmoud Abbas ongedaan werd gemaakt, waarmee een reeks gevechten in Gaza tussen Hamas, P.A.-veiligheidstroepen en Fatah begonnen, die eindigden in de totale nederlaag van de P.A.-troepen. De innerlijke Palestijnse deling werd de meest beslissende en langdurige factor in het Palestijnse politieke leven. De vele mislukte rondes van "eenheidsbesprekingen" tussen de P.A. en Hamas versterkten de verdeeldheid alleen maar.

Weinigen beseffen in welke mate de Palestijnen verdeeld zijn in twee rivaliserende Palestijnse "statelets" (een term bedacht door een voormalige Washington Post-correspondent in Israël). Hamas en de P.A. hebben elk hun eigen leiderschap, wetgevende macht, veiligheidstroepen, en wetten. De Palestijnse samenleving is verder verdeeld door de stammenpolitiek van de familie en de clan.

Gaza wordt op leiderschapsniveau uitsluitend gedomineerd door de Hamas-leiders Ismail Haniyeh en Yahya Sinwar. Op bestuurlijk niveau heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Nationale Veiligheid, waarvan de minister een Hamas-kopstuk is, de touwtjes stevig in handen. Het ministerie leidt de binnenlandse veiligheidsdienst, de gendarmerie en de politie. Bij talrijke gelegenheden, wanneer de militaire tak - de Izz al-Din al-Qassam Brigades - het "martelaarschap" van zijn strijders afkondigt, worden zij tegelijkertijd geïdentificeerd als leden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Nationale Veiligheid.

Dezelfde relatie bestaat tussen Fatah en de veiligheidstroepen van de P.A. De gemeenschappelijke noemer tussen de door Hamas gedomineerde Gazastrook en de P.A. is dat het allebei eenpartijstrijders zijn die de ander zien als een existentiële bedreiging die moet worden gecontroleerd, gestraft en onderworpen.

De regionale en internationale dimensies die de Palestijnse verdeeldheid versterken, cementeren deze Palestijnse tweedeling die de vooruitzichten op een tweestatenoplossing tenietdoet. De P.A. dankt haar voortbestaan aan de monetaire en politieke steun van het Westen en aan de steun van de gematigde Arabische staten, namelijk Saoedi-Arabië en Egypte, en niet in de laatste plaats aan haar veiligheidscoördinatie met Israël. Het is Israël dat de meeste preventieve arrestaties verricht die Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad op afstand houden in gebieden die door de P.A. worden gecontroleerd. Voor Hamas zijn er andere regionale bondgenoten: Iran, Turkije en Qatar.

Kortom, de tweestatenoplossing kan nauwelijks worden bedreigd door bebouwing in Judea en Samaria of elders - het is in 2007 gestorven en moet in vrede kunnen rusten.

Bron: Hamas takeover of Gaza killed the two-state solution - JISS