Geconfronteerd met een pandemie van crisissen, zijn er maar weinig leiders uit het Midden-Oosten die het voortouw nemen

Door Dr. James M. Dorsey - 3 juli 2020

 

 

BESA Center Perspectieven Papier nr. 1.624, 3 juli 2020

SAMENSTELLING: Het Midden-Oosten staat op een kruispunt. De coronaviruspandemie en de economische gevolgen ervan confronteren regionale leiders met een grimmige keuze: als de spanningen verminderen om de deur open te zetten voor samenwerking bij de aanpak van existentiële uitdagingen, of het risico nemen bestaat dat de politieke en economische dreigingen steeds groter worden, versterkt door een potentiële golf van sociaal protest.

Een tweede golf van de coronaviruspandemie steekt zijn lelijke kop op. De leiders in het Midden-Oosten staan op een tweesprong, terwijl zij worstelen om de ziekte in te dammen en de economische gevolgen ervan aan te pakken.

De vraag is of ze de boodschap meekrijgen: noch het in toom houden en beheersen van het virus, noch het economisch herstel is een direct schot in de roos. In beide gevallen gaat het waarschijnlijk om een proces van twee stappen vooruit, een stap terug, en geen enkele staat kan de vele crises in zijn eentje met succes aanpakken.

Het Midden-Oosten is een regio waar conflicten en problemen niet alleen complex zijn, maar ook inherent met elkaar verbonden. De pandemie geeft niet alleen politieke, economische en sociale uitdagingen. Zij stelt ook regionale veiligheidsregelingen ter discussie die de breuklijnen versterken in plaats van een omgeving te creëren die het mogelijk maakt dat concurrenten gezamenlijk geschillen en ziekten beheersen waarvan de verspreiding niet wordt tegengehouden door fysieke of andere grenzen.

Het gaat niet alleen om regionale, maar ook om mondiale veiligheid. Gefocust op hun eigen crises in de gezondheidszorg en de economie, negeren de westerse landen de instabiliteit in het Midden-Oosten en Noord-Afrika op hun eigen risico. Ze lopen het risico wakker te worden met bedreigingen die te voorzien waren.

De Russen worden er van verdacht dat ze hopen het aan een einde aan de Libische oorlog mogelijk zou zijn om een Russische militaire basis op te richten aan de zuidelijke oever van de Middellandse Zee, welke een aanvulling zou vormen op de faciliteiten in Syrië, wat een aankomende dreiging zou zijn.

"Rusland wil voet aan de grond krijgen in Libië; en dat is een feit," zei Pavel Felgenhauer, een Russische militaire analist bij de Jamestown Foundation. De functionarissen van de V.S. waarschuwen dat een permanente Russische aanwezigheid de inspanningen van Rusland zou verbeteren om de reeds gespannen transatlantische alliantie te verzwakken.

Het vooruitzicht op een grotere Russische invloed in het Middellandse-Zeegebied, gekoppeld aan de toenemende macht van China over de havens in het oostelijke deel van het Middellandse-Zeegebied, zou Turkije, dat zijn controle over energierijke wateren in het gebied in strijd met het internationale recht agressief probeert te vergroten, verder kunnen aanmoedigen.

"Om deze slechte resultaten te voorkomen voor een regio die toch al zo beladen is, is er eerlijk gezegd geen alternatief voor een of andere vorm van samenwerking tussen de regionale spelers. Wanneer het Midden-Oosten waarschijnlijk zwakker uit de COVID-19-crisis tevoorschijn zal komen, is een coöperatieve architectuur die regionale veerkracht kan opbouwen een absolute noodzaak," aldus strateeg Steven Kenney en internationale relatiegeleerde Ross Harrison in een recentelijk uitgebracht rapport van het Midden-Oosten-instituut in Washington.

Het economische deel van de boodschap is al duidelijk: het beëindigen van de pandemie en het bereiken van economisch herstel zal een lang en pijnlijk proces zijn.

Landen als Saoedi-Arabië, Iran, Libanon en Israël zijn getuige van de eerste tekenen van de tweede golf van de pandemie.

De kans op een annulering van de hajj (de moslimbedevaart naar de heilige stad Mekka) van dit jaar, die gepland is voor eind juli, is toegenomen. Saoedi-Arabië heeft opnieuw een lockdown ingesteld in de Rode Zeehaven Jeddah, de belangrijkste poort van de hajj, na een piek in de coronavirusinfecties. De lockdown omvat een twee weken durende, 15 uur durende avondklok van 15.00 uur 's middags tot 06.00 uur 's ochtends.

Een dramatische toename van infecties in Iran, met gemiddeld 3000 nieuwe gevallen per dag, heeft de grootste uitbraak in het Midden-Oosten weer doen oplaaien, weken nadat het land het virus leek te hebben getemd.

Israël sloot tientallen scholen en gaf opdracht om elke school die een virusgeval rapporteerde te sluiten na een golf van coronavirusgevallen die twee weken nadat ze opnieuw geopend mochten worden, weer door de klaslokalen ging.

Massale sociale en economische protesten in Libanon, een land dat op de rand van de financiële ineenstorting staat, hebben het risico op een tweede golf van de pandemie vergroot.

De vloedgolf voorspelt weinig goeds voor het economisch herstel.

Op basis van een onderzoek onder 1228 CEO's waarschuwde de Kamer van Koophandel van Dubai dat maar liefst 70% van de bedrijven in het emiraat verwacht dat ze de komende zes maanden hun deuren zullen sluiten.

De waarschuwing kwam toen de regering van de VAE een nachtelijke avondklok uitvaardigde na een verdubbeling van het aantal infecties nadat het de lockdown-beperkingen had versoepeld.

De door de overheid gesteunde VAE-luchtvaartmaatschappijen Emiraten en Etihad Airways hebben sindsdien een verlaagd loon voor het personeel tot september verlengd, omdat ze proberen om het geld te behouden.

De bezuinigingsmaatregelen dreigen de sociale onrust die het Midden-Oosten en Noord-Afrika in het afgelopen decennium dichter bij de Golf heeft gebracht, te doen oplaaien.

"Als het tijdelijk is, een of twee jaar, kan ik me aanpassen. Mijn zorg is dat meer belastingen permanent zullen zijn en dat zal een probleem zijn," zei Mohammed, een Saoedische overheidsmedewerker, nadat zijn $266 maandelijkse kosten van levensonderhoud toelage werd geannuleerd en de verkoopbelastingen die als deel van pijnlijke bezuinigingsmaatregelen verdrievoudigden, door Mohammed Jadaan van de FM worden aangekondigd.

De woorden van de overheidsmedewerker weergalmden in een zeldzame pushback tegen de regering door columnist Khalid Sulaiman, die dagelijks in de Okaz schrijft, een van de strak gecontroleerde media van het koninkrijk. "Ik hoopte dat [de minister] zou zeggen dat [de belastingverhoging] zou worden herzien nadat de coronaviruscrisis is verdwenen of ingedamd, of wanneer de olieprijzen verbeteren, maar dat zei hij niet. De "burgers voelen zich bezorgd dat de druk op hun levensstandaard langer zal duren dan de huidige crisis," zei de bovengenoemde Sulaiman.

De "uitdagingen die de Golfstaten onder ogen zien - een aan de gang zijnde gezondheidszorgcrisis én een pijnlijke, langdurige, en complexe weg naar economisch herstel - zijn gekoppeld aan slopende regionale conflicten die niet alleen doorwoekeren, maar naar het lijkt, zich ook uitbreiden, en bijna onoverkomelijke hindernissen zijn.

Koeweitse pogingen om de kloof in de Golf te dichten en de druk van de Amerikaanse president Donald Trump op Saoedi-Arabië, de VAE en Bahrein om hun driejarige luchtembargo op Qatar op te heffen, hebben de hoop gewekt dat er een einde komt aan dat conflict. Deze hoop kan voorbarig zijn, aangezien er geen publieke indicatie is dat de partijen bereid zijn zich serieus in te zetten.

De volmachtenoorlog in Libië, waarbij de door de VAE gesteunde troepen van rebellencommandant Khalifa Haftar in het defensief zijn, breidt zich uit naar het oostelijke deel van de Middellandse Zee, aangezien Turkije, in strijd met het internationale recht, het recht op energierijke territoriale wateren opeist.

Ondertussen leek de in Abu Dhabi gevestigde Engelse krant The National, ondanks de inspanningen van de VAE om de spanning met Iran te verminderen, te stoppen met het uitnodigen van Israël om het "Glass House" aan te vallen, een commando- en controlecentrum van de Islamitische Revolutionaire Garde aan de rand van de belangrijkste luchthaven van Damascus, de hoofdstad van Syrië. "Voorlopig blijft het Glazen Huis onveranderd," zei The National in een gedetailleerde uiteenzetting van het centrum.

Leiders uit het Midden-Oosten worden geconfronteerd met de ergste pandemie van crises sinds de onafhankelijkheid.

Het aanpakken van deze hachelijke situaties vereist regionaal en mondiaal leiderschap dat verder kijkt dan onmiddellijke overleving en ideologische en geopolitieke rivaliteit: een leiderschap dat erkent dat stabiliteit en oplossingen voor gedeelde dreigingen moeten worden gevestigd in het beheer en de samenwerking op langere termijn bij het aanpakken van gemeenschappelijke uitdagingen in plaats van het handhaven van een conflict.

Het probleem is dat maar weinig leiders bereid of in staat lijken te zijn om het voortouw te nemen.

Dr. James M. Dorsey, een niet-ingezetene Senior Associate van het BESA Center, is een senior fellow van de S. Rajaratnam School of International Studies van de Singaporese Nanyang Technological University en co-directeur van het Institute for Fan Culture van de Universiteit van Würzburg.

Bron: Facing a Pandemic of Crises, Few Middle Eastern Leaders Step Up