Het Hooggerechtshof heeft al lang geleden de voorzichtige bevoegdheid van de uitvoerende macht overgenomen.

De vertrekkende Knesset Voorzitter Yuil Edelstein heeft veel te zeggen over de afgelopen maanden. Omdat hij onlangs de eerste voorzitter in de geschiedenis van de Knesset is geworden die ontslag neemt, zegt hij tegen Israel Hayom: Ik heb geleerd om voor mijn principes op te komen, ook al komt er een prijskaartje aan te pas.

 

 

door Ariel Kahana - 27 maart 2020

Op woensdagochtend wist de vertrekkende Knesset-voorzitter Yuil Edelstein dat hij op het punt stond iets ongehoords te doen. Niet alleen in Israëlische termen, maar ook internationaal zijn er niet veel gevallen waarin het hoofd van de wetgevende macht uit protest ontslag neemt vanwege de begeleiding die hij van het Hooggerechtshof heeft gekregen. Wat bracht de voormalige gevangene van Zion, een aangename man die altijd is geprezen voor zijn gematigdheid, ertoe om zo streng op te treden en ongehoorzaam te zijn aan een beslissing van het Hooggerechtshof?

Te midden van alle recente chaos is het ons gelukt te vergeten dat het een reeks gebeurtenissen was die tot het ontslag van Edelstein hebben geleid. Afgelopen woensdag hebben Yair Lapid en de linkse partijen hun campagne "Ze hebben de Knesset gesloten, de democratie is voorbij" gelanceerd. De volgende dag, afgelopen donderdag, dienden Blauw-Wit en de anderen een petitie in bij het Hooggerechtshof om Edelstein te dwingen de parlementaire commissies in te richten en te stemmen voor een nieuwe voorzitter. Maandag stelde het Hooggerechtshof Edelstein voor om de stemming deze week te laten plaatsvinden en gaf hem een uur de tijd om zijn standpunt te herzien. Na het verstrijken van dit uur en enkele minuten nadat hij een negatief antwoord had gegeven, publiceerden de rechters hun besluit dat hij de stemming voor een nieuwe voorzitter over twee dagen - de woensdag in deze week - moet laten plaatsvinden.

Daarop weigerde Edelstein. "De beslissing van het Hooggerechtshof is onverenigbaar met de regels van Knesset en vernietigt het werk van het parlement. De beslissing van het Hooggerechtshof is een grove en arrogante inmenging van de rechterlijke macht in het werk van een gekozen wetgever. Als democraat, als zionistische Jood, als iemand die tegen duistere regimes heeft gevochten en als voorzitter van het parlement heb ik vastgesteld dat de beslissing van het Hooggerechtshof verkeerd en ernstig is, een gevaarlijke morele achteruitgang. Als leider van dit Huis zal ik niet toestaan dat Israël zich in de richting van anarchie beweegt. Ik zal geen handje helpen bij een burgeroorlog. Voor de Staat Israël en om de geest van de Staat Israël te vernieuwen, neem ik hierbij ontslag als Knesset Voorzitter," zei Edelstein in zijn ontslagrede.

De stem van Edelstein en die van zijn aanhangers over zijn besluit werd bijna niet gehoord. In feite is het moeilijk om zich zo'n crisis te herinneren waarbij de kloof tussen wat er in de media werd gemeld en wat er daadwerkelijk gebeurde, zo groot is geweest. Zoals hij in dit exclusieve interview met Israel Hayom zal uitleggen, zijn de deuren van het parlement nooit op slot geweest. En in zijn ogen is Edelstein, die zelfs door zijn vijanden al jaren wordt geprezen als de belichaming van een staatsman, degene die de door het Hooggerechtshof gezaaide anarchie verhindert.

Vr: Anarchie. Dat is wat uw tegenstanders zeggen dat u hebt gecreëerd met uw weigering om de uitspraak van het Hooggerechtshof uit te voeren.

"We zitten midden in een trieste gebeurtenis waarvan we de gevolgen nog niet begrijpen. Het is waar, wat ik heb gedaan was ongekend, maar alles wat nu gebeurt is ook ongekend. We hebben drie bevoegdheden. Het Hooggerechtshof dat lang geleden de discretionaire bevoegdheid van de uitvoerende macht heeft overgenomen. Nu is er een overname, of in ieder geval een poging tot overname, van de wetgevende macht."

"Dat is nieuw. Ik begrijp de noodzaak van juridisch toezicht op de wetten die de Knesset passeren, om er zeker van te zijn dat ze niet in strijd zijn met de basiswetten. We zijn gewend geraakt aan wetten die worden aangenomen met een meerderheid van meer dan 60 Knessetleden en die door het Hooggerechtshof worden afgeslagen. Maar nu was er een interventie in de procedure. Het Hooggerechtshof zei mij, als voorzitter, dat ik op een bepaalde datum de plenaire vergadering moet bijeenroepen voor een bepaalde kwestie, omdat 61 Knessetleden erom vroegen. Nu [met de beslissing om Knessetlid Amir Peretz als tijdelijk voorzitter te benoemen] zijn we in de situatie gekomen dat het Hooggerechtshof de voorzitter van de Knesset benoemt. Waar heb je ooit zoiets gehoord?! Dat is de anarchie."

Vr: Wat is precies het probleem met het ingrijpen van het Hooggerechtshof in de besluiten van het parlement?

"Ik zit al 24 jaar in de politiek. Ik dacht en denk nog steeds dat parlementsleden worden betaald om het werk zelf te doen en niet naar het Hooggerechtshof te rennen. Het heet scheiding der machten. Als Knesset-leden verzoekschriften indienen bij het Hooggerechtshof, moeten ze rechten bestuderen en zich aansluiten bij een van de instanties die regelmatig verzoekschriften indienen bij het hof.

"Zoals ik het zie, beschaamt niets de Knesset meer dan wetgevers die op de stoel van het Hooggerechtshof zitten en wachten op wat de rechters zullen zeggen. Ik heb dit standpunt altijd verdedigd, zelfs toen ik een vervolgde minderheid was, bijvoorbeeld tijdens de uitwijzing uit Gaza in [2005]. Ik heb tientallen mensen die vroegen om me aan te sluiten bij hun verzoekschriften aan het Hooggerechtshof, en ik heb ze allemaal geweigerd. Zolang ik lid ben van de Knesset, ga ik niet naar het Hooggerechtshof. De scheiding der machten is een zeer belangrijke zaak. Met alle respect voor de verheven rol van de rechterlijke macht ben ik, dat wil zeggen het parlement, gelijk aan de andere machten [de uitvoerende en de rechterlijke macht]. Wat er deze week is gebeurd, laat zien dat als Knessetleden hun baan willen behouden, ze de Overneem Clausule serieus in de wetgeving moeten opnemen.

Vr: Maar een parlement werkt met een meerderheid en een minderheid. Waarom laten we de meerderheid van de Blauw-Wit-leden niet de zittingen houden die ze willen?

"Ten eerste is het zeer interessant dat het Hooggerechtshof ineens geïnteresseerd is in de houding van de meerderheid van de wetgevers. Belangrijke wetten - zoals de Natiestaat Wet - die met een meerderheid van 61 stemmen zijn goedgekeurd, staan op de agenda. Maar hier vraagt een technische meerderheid om een stemming en zij grijpen in. En meer nog, de Knesset heeft regels, er is een wet en er zijn regels. Het is niet genoeg om een meerderheid te hebben. Weet je hoe vaak ik de meerderheid van de laatste regeringen heb geblokkeerd toen ze over de minderheid heen wilden walsen?! De meerderheid vroeg me om de lengte van de toespraken van de minderheid te verkorten en de meerderheid vroeg me om de procedures voor de regering te verkorten. En ik zei hen: 'Alleen omdat je een meerderheid bent betekent dat niet dat er geen regels zijn. Het is mijn discretie om hen te laten spreken, zelfs als je dat niet wilt. Zo werkt de Knesset."

Vr: Wat is uw boodschap aan het Hooggerechtshof met uw ontslag?

"Ik kan niet gedwongen worden om gevaarlijke dingen voor de democratie te doen die tegen mijn geweten ingaan. Het hof kan dat respecteren. Ik werk voor de democratie en gezien mijn persoonlijke verhaal kan men niet vermoeden dat de democratie of de staat Israël niet belangrijk voor mij zou zijn. Ik heb het hof nooit in diskrediet gebracht of veronachtzaamd. Maar ze hebben de instelling van de voorzitter van de Knesset en zijn discretie niet gerespecteerd. Dit kwam overigens ook tot uiting in kleine dingen, zoals de boodschap aan mijn kantoor dat ik binnen een uur moest reageren op het hof.

"Er is geen plenum voor mij om te beheren?! Wat is dat?! Ik gaf hen een redelijk en respectabel antwoord waar mijn advocaten uren aan gewerkt hebben. Maar 25 minuten nadat dit werd ingediend, was er al een uitspraak van 19 pagina's. Dus wie creëert hier een crisis?! Daarom herhaal ik dat ik begrijp dat de situatie gecompliceerd is. Ik wilde het niet brengen naar een plaats waar het niet terugkomt. Ik ben niet een van degenen die zeggen: 'Naar de hel ermee'. Daarom heb ik ontslag genomen. Ik ga niet vechten tegen de rechterlijke macht, ik ga gewoon aan de kant.

"Sinds het Hooggerechtshof mij kent - sommigen van hen werkten hier als voorzitter van verkiezingscommissies, en we ontmoeten elkaar bij ceremonies en andere gelegenheden - hoop ik dat iemand daar wat zelfonderzoek zal doen. Ze zouden zich moeten afvragen wat een man als ik, die niemand verdenkt van het vernietigen van de rechtbanken, zo'n stap heeft gezet. Ik hoop dat ze zullen proberen na te denken welke rode lijn zij hebben overschreden toen een man als ik deed wat ik deed."

Vr: Dus elke keer als een gerechtelijke beslissing in tegenspraak is met het geweten van een man, hoeft hij het niet uit te voeren?

"Het is waar dat het een ongekende gebeurtenis is en het is waar dat het de eerste keer is dat iemand tegen hen 'nee' zegt. Maar ik zal het verduidelijken: het is niet zo dat elke burger 'nee' kan zeggen. Ik ondernam deze acties als Knesset-voorzitter en als Knesset-lid, niet als privépersoon. Dat is waar immuniteit voor is, dus een publieke vertegenwoordiger zal niet worden afgeschrikt door de overheid of de rechtbank. Maar ik heb geen verkeersovertreding of misdaad begaan, ik vocht tegen een kwestie in het parlement volgens de wet en haar regels. Ik handelde als een verantwoordelijke volwassene, zoals ik altijd al jaren heb gedaan, en ik nam ontslag."

Vr: U presenteert een serieuze en gewaardeerde redenering, maar de vraag is of dit geen politieke truc is om de benoeming van een nieuwe voorzitter namens Blauw-Wit uit te stellen en meer tijd voor Likud te kopen.

"Ik heb in geen enkel stadium verborgen dat ik voor een brede coalitie, een eenheidsregering of een noodregering was. Ons volk verdient zo'n regering, nog voor de coronacrisis, en zeker nu met het coronavirus. Vanaf de dag dat de Knesset werd beëdigd heb ik alles gedaan wat ik kon om zo'n eenheidsregering te vormen. En ja, deze daad [het ontslag - AK] werd ook gedaan om een stemming voor een permanente voorzitter voor de 23e Knesset te blokkeren."

Vr: Wat is het verband tussen voorzitter-zijn en een regering vormen?

"De benoeming van een permanente Knesset Voorzitter voordat de samenstelling van de regering bekend is, is als het planten van een mijn op de weg van de nieuwe regering. Een vijandige voorzitter kan het functioneren van een regering tegenhouden. Nadat hij is gekozen, is een 90-Knessetleden meerderheid nodig om hem te vervangen en daar is een belangrijke reden voor nodig. Dat betekent dat er in principe geen manier is om hem te vervangen. Als ik bijvoorbeeld werd gekozen als voorzitter van de nieuwe Knesset en er daarna een minderheidsregering werd gevormd, dan kan ik die in twee maanden omverwerpen. Ik zeg luid en duidelijk, ik wilde nog een paar dagen om te voorkomen dat ik een voorzitter zou kiezen die vijandig staat tegenover het begrip eenheidsregering," zei hij, waar hij Knessetlid Meir Cohen van Yesh Atid bedoelde, die zich verzet tegen een eenheidsregering met Netanyahu.

"Mensen, zelfs rechters, begrijpen niet hoe de Knesset werkt. De rechters van het Hooggerechtshof, die probeerden mij het besluit op te dringen om voor een nieuwe voorzitter te stemmen, toonden een misverstand te hebben over hoe de Knesset werkt en wat de instelling van de Knesset-voorzitter is. De rechters weten niet wat er in de Knesset gebeurt, net zoals ik geen idee heb van de processen van het hof. Het is niet hun taak. Het is echt belachelijk, en dat zou je kunnen begrijpen uit hun vragen tijdens de hoorzitting op zondag. Dit zijn de gevolgen die al te zien zijn aan hun entree in het politieke veld. Ze begrijpen gewoon niet dat hun beslissing ons dichter bij een vierde verkiezingsronde brengt."

Vr: Wist premier Netanyahu van tevoren van uw beslissing? Werd dit met hem gecoördineerd?

"Niemand in het politieke systeem wist dat ik ontslag zou nemen uit de Knesset. De enigen die het wisten waren mijn familie en naaste adviseurs. Ik heb wel met hem en met Gantz gesproken in de dagen vóór mijn ontslag en heb hen hetzelfde verteld over de noodzaak om met spoed een eenheidsregering te vormen. Ik waardeer de verklaring van Netanyahu aan zijn ministers om elke stap die ik nam te steunen, maar hij wist niet wat ik zou gaan doen, hij heeft geen invloed gehad of geprobeerd tussenbeide te komen. Ik ben zijn afgezant niet en heb niets met hem gecoördineerd."

Vr: Je tegenstanders zeggen dat je de Knesset hebt afgesloten.

"Dat is een leugen die helaas veel mensen in het land heeft bereikt. Vorige week woensdag heb ik niet alleen de Knesset niet gesloten, ik heb de plenaire vergadering kunstmatig verlengd tot later in de middag. De hele dag heb ik, net als de vorige dagen, en net als na de vorige verkiezingen, mijn best gedaan om de partijen tot compromissen te bewegen en een eenheidsregering te vormen. Zelfs op woensdagmiddag, toen ik de plenaire vergadering sloot, heb ik een wettelijke en bindende aankondiging gedaan dat de zitting maandag opnieuw zou worden geopend. Ik heb ook in een verklaring aan de pers verduidelijkt dat de stemming over de commissies op maandag zou plaatsvinden. Ik voel me er slecht bij over de burgers die thuis zaten en politieke bronnen, wetgevers, juristen en deskundigen hebben horen uitleggen dat de voorzitter de Knesset heeft gesloten. Dat is nooit gebeurd. Ze hebben tegen de burgers gelogen en dat is onverantwoordelijk.

"Begrijp nog één ding: De Knesset heeft tot vandaag dingen gedaan door middel van overeenkomsten. In 72 jaar, 22 zittingen van de Knesset, werden alle Knesset-commissies gevormd door middel van overeenkomsten. En met ons systeem [van regeren], waar een meerderheid en een minderheid is, is het belangrijk dat het werkt, omdat iedereen altijd al wist dat de oppositie ook af en toe dingen verdient. Deze keer voerde Blauw-Wit een volledige overname uit. Het was allemaal al verdeeld onder de vertegenwoordigers van de 61 Knessetleden. Dat is ook een afschuwelijk precedent. Het gaat in de richting van de Amerikaanse methode van 'the winner takes it all'. Ze begrijpen niet dat ze hier de methode van het regime veranderen. Dit is ook een resultaat van onervarenheid."

Vr: Tot slot moet ik vragen of, vanuit uw perspectief, uw strijd tegen het Sovjetregime in de jaren tachtig vergelijkbaar is met uw beslissing van deze week, die het systeem ongetwijfeld tot in de kern doet schudden.

"Ik maak nooit de vergelijking tussen de dictatuur van de Sovjet-Unie en onze democratie. Maar waar ik ben opgegroeid, heb ik geleerd dat men voor principes en opvattingen moet staan, ook al betaal je soms de prijs. Zo heb ik me in het verleden gedragen, en zo gedraag ik me vandaag de dag."

Bron: 'High Court has long ago taken over the discretion of the executive power' - www.israelhayom.com