Coronavirus: Improvisatie is de sleutel tot een succesvol antwoord

Door Dr. Efraim Laor en Res. Maj. Gen. Gershon Hacohen - 5 mei 2020.

 

 

 

BESA Center Perspectieven Papier nr. 1.551, 5 mei 2020

SAMENVATTING: De coronaviruscrisis is het soort uiterst zeldzame en massale gebeurtenis, die alle lessen die we in het verleden hebben geleerd, overschaduwt. Het aanpakken ervan vereist een open, flexibel, multidimensionaal, gedecentraliseerd en multicentrisch denksysteem dat vrij is van vaste organisatieparadigma's.

Tolstoj's Anna Karenina opent met de bekende zin: "Alle gelukkige families zijn gelijk; elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen manier." Als men deze logica toepast op noodsituaties, kan men zeggen: "Alle routinesituaties zijn hetzelfde; maar elke noodsituatie is op zijn eigen manier een noodsituatie".

Ondanks het feit dat deze ongekende crisis veel verder gaat dan de meest bizarre voorspellingen, blijven deskundigen pleiten voor een gecentraliseerd beheer door een gezaghebbende staatsorganisatie die bereid is om noodsituaties aan te pakken. Deze deskundigen gaan ervan uit dat noodsituaties in wezen vergelijkbaar zijn, generieke componenten hebben en kunnen worden afgehandeld door aangewezen deskundigen, organisaties en structuren die vooraf zijn voorbereid op de taak - zelfs in het geval van een oorzaak van vernietiging waarvan geen van deze deskundigen zelfs maar gehoord had voor 7 december 2019.

Het coronavirus kan worden gedefinieerd als een Verrassend Massa Slachtoffer Incident (SMCI) - een uniek fenomeen dat verschilt van scenario's op het gebied van het "kalmte-naar-oorlogs"-spectrum omdat elke fase van het evenement "routine-brekend" is. Hoewel het virus geen geval is van een volledig willekeurig chaotisch fenomeen, is het een ongekende SMCI met kenmerken die de mensheid tot nu toe niet heeft onderzocht en ook niet heeft ervaren. Dit blijkt uit de veelheid aan uiteenlopende en zelfs tegenstrijdige benaderingen en methoden waarmee tientallen landen het virus proberen te bestrijden.

Waar het leven in periodes van zowel rust als oorlog op een relatief geordende en stabiele manier wordt gevoerd binnen de contouren van bekende en georganiseerde patronen, brengt een SMCI complexere situaties met zich mee die kenmerkend zijn voor dynamische, niet-lineaire systemen. Honderden variabelen kunnen tegelijkertijd betrokken zijn. SMCI-situaties moeten daarom niet worden vergeleken met oorlog, die diametraal verschilt in termen van operationele logica, regels, doctrines, werkwijzen, responsratio's en managementtools. Het beschouwen van een SMCI als een geval van oorlog is fundamenteel onjuist en zal waarschijnlijk veel meer slachtoffers eisen dan de slachtoffers van de ramp zelf. Helaas hebben veel veiligheidsbeambten het moeilijk om onderscheid te maken tussen de twee, en belemmeren ze zo aanzienlijk de strijd om het coronavirus te overwinnen.

Zoals opgemerkt is een SMCI van nature ongekend. Dit betekent dat de basisfeiten en basisaannames zijn aangescherpt, samen met de regels die de operaties regulariseren, kanaliseren en aansturen. Degenen die zich wenden tot bekende kaders en formats om de huidige crisis aan te pakken - dat wil zeggen, die hun toevlucht nemen tot instrumenten en middelen die in het verleden zijn voorbereid en gebruikt - negeren het unieke karakter van de gebeurtenis. Een wonder daargelaten, is dit een zeker recept voor mislukking.

Uzi Arad bijvoorbeeld, die een voormalig nationaal veiligheidsadviseur van premier Benjamin Netanyahu is, heeft de aanpak van de coronaviruscrisis door de regering scherp bekritiseerd, door deze te karakteriseren als het soort improvisatie waarvan hij beweert dat dit het gedrag van Israël altijd al heeft getypeerd. Naar zijn mening is het spel voorafgaande voorbereiding, voorbereiding in noodvoorraden en conceptuele voorbereiding.

Dat argument weerspiegelt een fundamenteel misverstand over het ongekende karakter van een SMCI. Om het hoofd te bieden aan een massale ontwikkeling die nog nooit eerder heeft plaatsgevonden, moeten besluitvormers een open, flexibel, multidimensionaal, decentraal en multicentrisch denksysteem hanteren dat vrij is van vaste paradigma's. In een SMCI moet het denken dynamisch, intensief en resoluut zijn, in een tempo van uren en zelfs minuten, niet van weken. Dat vereist op zijn beurt een systeem dat zich direct een beeld kan vormen van de situatie en een diagnose kan stellen. Uiteindelijk zal er een dieper beeld ontstaan voor leiders en managers, maar dat zal jaren van onderzoek en analyse van de gebeurtenis vergen, die noodzakelijkerwijs achteraf zullen worden uitgevoerd. Op dit moment is een managementbenadering nodig.

Sommigen zien die verdediging als het lichaam dat het best geschikt is om het coronavirus te bestrijden, maar het zal waarschijnlijk falen, omdat een SMCI de fundamentele verdedigingsmechanismen die ten grondslag liggen aan het gevoel van veiligheid van de Israëlische burgers ondermijnt. De inlichtingendienst kan niet waarschuwen; de luchtmacht kan niet onderscheppen; de grondtroepen kunnen niet winnen; en het Home Front Command zou het heel moeilijk hebben om de rol van redder te spelen.

De defensie-instelling voerde een buitengewoon burgerlijk regeringsbeleid toen ze Gush Katif in de zomer van 2005 evacueerde. Dat was echter geen geval van een SMCI, maar een politieke beslissing die de IDF en het defensie-instituut grote veiligheidsmarges gaf: ze hadden een jaar om zich te organiseren en een half jaar om te trainen.

Omdat er vóór het coronavirus geen SMCI in Israël had plaatsgevonden, heeft de defensie-instelling geen ervaring in de omgang met het coronavirus. Het heeft moeten leren van de ervaring van anderen en tegelijkertijd blinde imitatie moeten vermijden. Die ervaring zal er onder andere op wijzen dat onder SMCI-omstandigheden het gebruik van vooraf voorbereide en vastgestelde normen onnodig is en zelfs beperkend en schadelijk kan zijn.

In een SMCI, wat wordt voorgesteld als een zogenaamd "serieuze" oplossing - d.w.z. een oplossing die niet on the fly is geïmproviseerd als reactie op de zich ontwikkelende situatie - zal waarschijnlijk niet alleen irrelevant, maar ook contraproductief blijken te zijn, terwijl wat minachtend wordt omschreven als improvisatie de juiste reactie zal blijken te zijn geweest. Dit is de kern van het basisdebat met degenen die kritiek hebben op de leidende rol van de Nationale Veiligheidsraad in de aanpak van het coronavirus. Zij karakteriseren de besluitvorming als een improvisatie die in geen enkel geavanceerd land met een georganiseerde nationale veiligheidsraad (zoals Groot-Brittannië of de VS) bestaat, terwijl ze opmerken dat in dergelijke landen de strijd om het virus te overwinnen niet aan dat orgaan is toevertrouwd.

Het concept van improvisatie vraagt om een kritische beschouwing. Het staat buiten kijf dat moderne systemen die gebaseerd zijn op technologie, zoals spoor- en luchtvaartsystemen, een georganiseerd en systematisch gecentraliseerd beheer vereisen. Wanneer zich in een van deze systemen een ongeval voordoet, kan een specifieke fout worden gediagnosticeerd - technisch, menselijk of bestuurlijk - die voortkomt uit een fout in de vereiste systematische voorbereiding. En juist hier is het verschil tussen het afhandelen van een systemisch ongeval en het omgaan met een multidimensionale verrassingsramp die van nature meer omvat dan technische aspecten en (in tegenstelling tot een trein- of vliegtuigongeval) een snelle holistische aanpassing aan een situatie die geen precedent kent, noodzakelijk maakt. De natuurlijke drang om te vertrouwen op vertrouwde organisatievormen die van tevoren zijn voorbereid, vormt een belemmering voor een goede afhandeling van een ernstige crisis.

Dr. Efraim Laor is medeoprichter en senior onderzoeker bij AFRAN, het Nationaal Onderzoeksinstituut voor Rampenbestrijding.

Maj. Gen. (res.) Gershon Hacohen is een senior onderzoeker bij het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies. Hij heeft 42 jaar bij de IDF gewerkt. Hij voerde het bevel over troepen in gevechten met Egypte en Syrië en was vroeger korpscommandant en commandant van de IDF Militaire Hogescholen.

Bron: Coronavirus: Improvisation Is the Key to a Successful Response