Europese Joodse Gemeenschappen en de crisis van het Coronavirus

Door Prof. Shlomo Shpiro - 26 mei 2020

 

 

 

BESA Centrum Perspectieven Papier nr. 1.583, 26 mei 2020

SAMENVATTING: De coronaviruscrisis heeft veel Europese Joodse gemeenschappen tot in de kern geschud. Terwijl de lidstaten van de EU proberen terug te keren naar een normale situatie in de nasleep van de ernstigste bedreiging voor het leven van hun burgers sinds de Tweede Wereldoorlog, hebben de Joodse gemeenschappen op het continent moeite om in het reine te komen met de verwoestende gebeurtenissen van de afgelopen maanden.

De coronaviruscrisis heeft grote gevolgen gehad voor de economische, sociale en veiligheidsaspecten van het Joodse leven in heel Europa. Het Europees Joods Congres heeft via haar Veiligheids- en Crisiscentrum (SACC) training en onderwijs gegeven in crisismanagement en crisiscommunicatie voor tal van Joodse gemeenschappen op het continent. Dit stelde vele gemeenschappen in staat om hun eigen crisismanagementteams te ontwikkelen, die in een vroeg stadium werden ingezet, wat de leiders van de gemeenschap hielp om tijdig en effectief te reageren op de vele uitdagingen die de uitbraak met zich meebracht.

De gemeenschappen richtten snel voedseldistributie op voor de behoeftigen en degenen die in quarantaine waren, evenals traumabegeleiding en -advies voor de meest getroffenen. De groei van antisemitische propaganda, die de traditionele antisemitische figuren mengde met nieuwe samenzweringstheorieën over de verspreiding van het virus, verhoogde de dreiging van eenzame-wolf-aanvallen tegen Joodse voorzieningen. Joodse gemeenschappen in heel Europa zijn nu het kwetsbaarst in zowel economisch als veiligheidsopzicht en hebben aanzienlijke hulp nodig van de EU, hun nationale regeringen en regionale overheden - niet alleen voor een terugkeer naar de normale gang van zaken, maar ook om economische ontberingen te verzachten en dodelijke terreuraanslagen te voorkomen.

Het Coronavirus heeft een zware menselijke tol geëist van de Joodse gemeenschappen in heel Europa, waarvan velen al leden, leiders en activisten aan de ziekte hebben verloren. Hoewel het uiteindelijke dodental nog niet bekend is, is het duidelijk dat gemeenschappen in Frankrijk en Groot-Brittannië, en in mindere mate in Italië, België en Spanje, onder veel doden hebben geleden. De effecten van het coronavirus worden echter niet alleen gemeten in het verlies aan mensenlevens. Het heeft ook een diepgaande invloed gehad op de economische, sociale en veiligheidsaspecten van bijna elke Europese Joodse gemeenschap.

De institutionele structuur en de activiteiten van georganiseerde Joodse gemeenschappen zijn een belangrijke kracht en een brandpunt van het Joodse leven gedurende twee millennia van de diaspora. Joden wendden zich traditioneel tot de gemeenschap voor hulp in tijden van nood, economische ontberingen of oorlog. Toen steeds meer Europese landen hun economie begin maart afsloten en het sociale leven in heel Europa tot stilstand kwam, wendden de Joden zich overal op het continent tot hun gemeenschap voor hulp en steun.

Gelukkig zijn veel Joodse gemeenschappen niet onvoorbereid de crisis ingegaan. In de nasleep van de terreuraanslag in Toulouse in 2012 op een Joodse school in Frankrijk richtte het Europees Joods Congres een Veiligheids- en Crisiscentrum (SACC) op om de veiligheid en de crisiscapaciteiten van de Joodse gemeenschappen in heel Europa te verbeteren. Het SACC, dat aanvankelijk in Wenen was gevestigd en onlangs naar Brussel is verhuisd, heeft programma's en initiatieven opgezet om de Joodse gemeenschappen te helpen, te instrueren en uit te rusten voor crisismanagement. In de afgelopen jaren heeft de SACC een reeks workshops, seminars en realistische crisissimulaties gehouden in een aantal grote steden in de EU. De SACC is ook begonnen met een gezamenlijke opleiding voor ambtenaren van de Joodse gemeenschap en lokale wetshandhavingsinstanties samen.

Als gevolg hiervan hebben veel Joodse gemeenschappen hun eigen crisismanagementteams (CMT) ontwikkeld, bestaande uit een kern van gemeenschapsleiding die wordt bijgestaan door lokale deskundigen, variërend van veiligheidsambtenaren en medische deskundigen tot maatschappelijk werkers en psychologen. De crisismanagementteams van de gemeenschap werden getraind om het hoofd te bieden aan een reeks potentiële crises en rampen, waaronder terroristische aanslagen, natuurrampen en grootschalige rampen. Hoewel ze niet specifiek zijn opgeleid voor een pandemie, werden er bij het begin van de uitbraak van het coronavirus gemeenschaps-CMT's gemobiliseerd en zorgden ze voor een doeltreffend crisisbeheer en een doeltreffende communicatie tussen veel gemeenschappen. Deze vroege reactie redde vele levens en verspreidde snel een advies binnen de gemeenschappen over sociale afstand, toegang tot medische faciliteiten en psychologische manieren om met de lockdown om te gaan.

Een van de sociale gevolgen van de coronaviruscrisis was een snelle toename van het aantal mensen waarvoor elke gemeenschap moest zorgen, omdat veel Joden die van oudsher buiten de formele gemeenschapsstructuren waren gebleven, de weg naar hen terug vonden voor zowel economische als morele steun. De crisismanagementteams van de gemeenschap waren in staat om niet alleen voedsel, persoonlijke beschermingsmiddelen en andere noodzakelijke benodigdheden te verstrekken, maar ook om de meest getroffenen te adviseren, te begeleiden en andere vormen van sociale en psychologische hulp te bieden.

De economische gevolgen van de crisis zijn in veel gemeenschappen enorm geweest, aangezien veel leden hun baan hebben verloren en hebben moeten leven van minimale werkloosheidssteun. De gemeenschappen reageerden snel door het verstrekken van voedselpakketten voor de ouderen en de thuisblijvers, koosjere voedselleveringen aan ziekenhuispersoneel en patiënten, cateringdiensten en thuisbezorging voor mensen in quarantaine, en in veel gevallen door te helpen bij het regelen van kortetermijnkredieten voor de lokale bedrijven die het meest te lijden hadden onder de crisis. Deze activiteiten vroegen om meer begrotingsmiddelen dan normaal gesproken beschikbaar zijn in een tijd waarin een groot deel van het traditionele inkomen van de gemeenschappen, dat gebaseerd is op donaties van rijkere leden, aanzienlijk afnam.

Naast de economische impact had de coronaviruscrisis ook een groot effect op de veiligheid van veel Joodse gemeenschappen in heel Europa. De crisis bracht een aanzienlijke toename van radicaal antisemitisme met zich mee, zowel online als persoonlijk. Rabide antisemieten vonden de crisis een effectief middel om hun boodschap van haat tegen de Joden te verspreiden, door de traditionele antisemitische voorstelling te vermengen met nieuwe samenzweringstheorieën die draaien om de verspreiding van het virus.

De crisis heeft geleid tot een verdere radicalisering van bepaalde sectoren van Europese landen die al vijandig stonden tegenover Joden, en deze radicalisering vergroot de dreiging voor Joodse gemeenschappen op het hele continent. Veel Joodse gemeenschappen hebben dringend behoefte aan een betere veiligheid, wat onvermijdelijk duur is, juist op het moment dat hun inkomsten en budgetten zwaar onder druk staan. Dit betekent een grotere afhankelijkheid van de hulp van nationale regeringen en regionale autoriteiten, evenals van de EU, om een effectieve veiligheidshouding te kunnen handhaven om de toenemende dreigingen tegen te gaan.

De resultaten van effectief en goed beheerd crisisbeheer en crisiscommunicatie door de gemeenschap, grotendeels gebaseerd op CMT-procedures en realistische scenariosimulaties, hebben een belangrijke rol gespeeld bij het redden van levens en het handhaven van een effectieve continuïteit van de werking van de gemeenschapsinstellingen en -diensten, zelfs tijdens de ergste dagen van de crisis. Hoewel in twee landen - Frankrijk en Groot-Brittannië - het aantal Joden dat aan het coronavirus is gestorven vrij hoog is, kwamen andere gemeenschappen, zoals die van Italië, Spanje en Hongarije, met relatief weinig doden uit de piek van de crisis.

De onmiddellijke vooruitzichten voor de joodse gemeenschappen in Europa laten drie belangrijke uitdagingen zien:

• Het verlichten van de economische problemen van de leden van de gemeenschap


• Het tegengaan van radicalisering en antisemitische trends in hun regio's


• Verbetering van de fysieke veiligheid om een einde te maken aan eenzame-wolf-aanvallen zoals die van de terreuraanslag in de Synagoge van Halle in oktober 2019.

Het Europees Joods Congres heeft een centrale rol te spelen in het bijstaan van de Joodse gemeenschappen, met name de kleinere, bij het aanpakken van deze bijna onoverkomelijke uitdagingen. De EU moet het Europees Joods Congres steunen, maar ook rechtstreeks de zwaarst getroffen Joodse gemeenschappen, om de grootste bedreiging voor de institutionele continuïteit van het Joodse leven in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog af te zwakken.

Prof. Shlomo Shpiro is directeur van het Europa Instituut en Senior Research Fellow van het BESA Centrum voor Strategische Studies aan de Bar-Ilan Universiteit. Hij is een vooraanstaand expert op het gebied van crisismanagement en crisiscommunicatie en heeft het SACC geholpen bij de crisisvoorbereidingen van de gemeenschap op CMT. Hij is te bereiken op sshpiro@yahoo.com.

Bron: European Jewish Communities and the Coronavirus Crisis