Opportuniteit vanwege de crisis: Het geval Iran

Door Col (Res.) Dr. Raphael G. Bouchnik-Chen - 10 april 2020

 

 

BESA Centrum Perspectieven Papier nr. 1.525, 10 april 2020

SAMENVATTING: Het Coronavirus heeft in Iran duizenden mensen gedood en meer dan 60.000 mensen ziek gemaakt. Als het virus niet wordt ingedamd, lopen honderdduizenden Iraniërs meer kans op besmetting en dood. Als deze crisis vakkundig wordt aangepakt, kan de Trump-regering een unieke kans krijgen om de Iraanse nucleaire dreiging te verminderen.

Het is nog te vroeg om te zeggen dat de coronaviruspandemie uit de hand is gelopen, maar verschillende landen die kritisch door het virus zijn getroffen, roepen wanhopig om hulp. Terwijl in de VS en Europa volledige transparantie een onmisbaar instrument is in de strijd tegen de ziekte, houden de landen in het Midden-Oosten vast aan hun traditioneel ondoorzichtige aanpak van crises in een poging om de volledige omvang van de noodsituatie te bagatelliseren.

Iran is het uitstekende voorbeeld van dit syndroom. Een gestage stroom van nieuws uit dat land, dat voornamelijk bestaat uit lekken uit onofficiële bronnen, suggereert dat de ziekte welig tiert. Het aantal doden en zieken in Iran is nu al verschrikkelijk en als het virus niet wordt ingedamd, zal dit het leven van nog eens honderdduizenden Iraniërs bedreigen. Het land zou wel eens een punt van "no return" kunnen naderen.

De ernst van de situatie is een aanklacht tegen de incompetentie van het heersende regime. Het land is er niet in geslaagd om het land klaar te stomen voor een dergelijke crisis, waardoor het medisch personeel in de war is geraakt en niet het hoofd kan bieden aan extreme tekorten van zelfs de meest elementaire benodigdheden die nodig zijn om het virus te bestrijden en zichzelf te beschermen. Het door de staat gerunde dagblad Ressalat, dat het georkestreerde doofpotbeleid van het regime weerspiegelt, schreef begin maart dat "de statistieken [van besmet medisch personeel] volledig met de veiligheid verband houden en niet kunnen worden onthuld."

Dit beleid van vertroebeling is niet alleen een gevaar voor de Iraanse medische beroepsbeoefenaars. Zoals The New York Times schreef, "de [Iraanse] autoriteiten lijken zich evenveel zorgen te maken over het controleren van informatie als over het controleren van het virus," en The Washington Post waarschuwde dat "de reactie van Iran op het coronavirus een gevaar voor de wereld is geworden."

Onofficiële rapporten uit Iran suggereren dat de IRGC en het ministerie van Inlichtingenwerk de opdracht hebben gekregen om families van slachtoffers te bedreigen met hen te laten zwijgen in een poging het werkelijke aantal dodelijke slachtoffers te verdoezelen. Het IRGC-bevel heeft haar provinciale afdelingen opgedragen aanwezig te zijn in ziekenhuizen en medische centra om de rapportage over het aantal door het virus geïnfecteerde of gedode patiënten te controleren. Families van slachtoffers van het coronavirus worden onder druk gezet om de werkelijke doodsoorzaak niet bekend te maken, en er is een bijna hermetische censuur opgelegd aan sociale netwerken en online media.

Achteraf gezien is het nu duidelijk dat de uitbraak van het coronavirus in Iran in februari 2020 is begonnen in de heilige stad Qom. Oproepen om de stad in quarantaine te plaatsen werden sterk tegengewerkt door de mullahs en door de opperste leider Ali Khamenei, die niet alleen niet wilden toestaan dat het heiligdom van de stad werd gesloten, maar drong er ook bij de pelgrims op aan om het te blijven bezoeken. Een van de helpers van Khamenei werd op 22 februari als volgt geciteerd: "De vijand is van plan te laten zien dat Qom onveilig is om wraak te nemen, maar het zal nooit lukken". Een andere geestelijke zei vier dagen later: "Wij beschouwen het heiligdom als een 'huis van genezing' en het moet open blijven en de mensen moeten zeker het heiligdom bezoeken".

Op 29 maart publiceerde een groep van 100 Iraanse academici en politieke en sociale activisten een brief waarin Khamenei als hoofdverantwoordelijke werd aangewezen voor het feit dat de epidemie een nationale ramp wordt. Zij beweren dat Khamenei burgers verhindert Amerikaanse of andere humanitaire hulp te ontvangen en er tegelijkertijd voor zorgt dat hij en andere functionarissen van het regime toegang hebben tot medische behandeling.

De geestelijken in Iran houden vast aan hun beleid van ontkenning of ten minste minimalisering van de coronavirus-ramp, terwijl ze de IRGC aanmoedigen om door te gaan met haar regionale activiteiten ter ondersteuning van de aspiraties van Iran in Irak, Syrië en Jemen. Op 1 april waarschuwde president Trump Iran tegen het gebruik van haar volmachten om Amerikaanse troepen in Irak aan te vallen en liet hij doorschemeren dat het Amerikaanse leger een directe aanval op de Iraanse strijdkrachten overweegt. Hij zei dat zijn regering "zeer goede informatie" heeft dat door Iran gesteunde milities meer aanvalsplannen hebben. Tegelijkertijd lijkt het erop dat de door Iran gesteunde Houthi-militie in Jemen haar lanceringen van ballistische raketten tegen Saudische strategische activa en de regeringsdoelen van Jemen tijdens de crisis heeft vergroot. De laatste aanval, die gericht was tegen het Jemenitische district Saada, vond plaats op 5 april.

Een extra zorgwekkende dimensie heeft te maken met de activiteiten van Iran op nucleair gebied. Onofficiële Israëlische bronnen hebben hun bezorgdheid geuit over het feit dat Iran de coronaviruscrisis aangrijpt om de uraniumverrijking onder de radar te versnellen. Dit is heel goed mogelijk, aangezien de IAEA-inspecteurs geen Iraanse nucleaire sites bezoeken en verschillende Iraniërs zijn gevlucht vanwege het hoge besmettingsgevaar. De voortdurende schendingen door Iran van zijn verplichtingen volgens de JCPOA hebben potentieel gevaarlijke consequenties, zoals de VS zich natuurlijk terdege bewust is.

Iran vormt een drievoudige bedreiging, wat door de internationale gemeenschap moet worden erkend en beoordeeld: een catastrofale en mogelijk uit de hand gelopen uitbraak van het coronavirus, voortdurende agressieve inspanningen onder leiding van IRGC-gerelateerde volmachten om in te grijpen en de regio te ontwrichten, en een verboden versnelling van het nationale kernprogramma.

De wereld staat dus voor een dilemma: een morele verplichting om Iran op humanitaire wijze aan te pakken tegenover een beleid om het Iraanse regime economisch en psychologisch onder druk te zetten om strategische winst te behalen. Is de extremiteit van de crisis in Teheran een kans voor Washington?

Op 12 april 1959 zei John F. Kennedy: "De Chinezen gebruiken twee penseelstreken om het woord 'crisis' te schrijven. De ene penseelstreek staat voor gevaar, de andere voor kans. In een crisis, wees je bewust van het gevaar, maar herken de kans." Een soortgelijk gezegde dat wordt toegeschreven aan de Italiaanse renaissanceschrijver Niccolo Machiavelli raadt ons aan om "nooit de kans te laten liggen die een goede crisis ons biedt."

Crisis en kansen zijn twee kanten van één medaille. Moeten we ons richten op de crisis of moeten we op zoek gaan naar de kans? Gezien de langdurige en potentieel explosieve aard van de Iraanse nucleaire kwestie lijkt het verstandig om de strategische dimensie onder de huidige buitengewone omstandigheden in overweging te nemen.

Op voorwaarde dat het door de Trump-regering vakkundig wordt aanpakt, zou de coronaviruscrisis een unieke kans kunnen bieden om de Iraanse nucleaire dreiging te verminderen. Het plan moet tweeledig zijn: een internationale campagne onder leiding van de VS om Iran maximale humanitaire en medische hulp te bieden om de epidemie in te dammen, en het verkrijgen van de toezegging van Iran om een nieuw nucleair akkoord te sluiten dat de door de JCPOA achtergelaten leemten opvult.

Hoewel de VS zelf midden in de strijd tegen het virus zit, kan het een dergelijk initiatief aan, omdat het de winnende kaarten in handen heeft. Het resultaat van zo'n vergaande aanpak van Iran kan de moeite waard zijn, zowel op de korte als op de lange termijn.

Timing is de naam van het spel, gezien de omvang van de ramp in Iran en de sudderende binnenlandse woede tegen het klerikale regime. De muren om Khamenei en zijn entourage sluiten zich.

Dr. Raphael G. Bouchnik-Chen is een gepensioneerde kolonel die gediend heeft als senior analist bij de IDF Militaire Inlichtingendienst.

Bron: Opportunity Out of Crisis: The Case of Iran