Coronavirus, God, en Wetenschap

Door Maj. Gen. (res.) Gershon Hacohen - 25 maart 2020

 

 

 

BESA Center Perspectieven Papier nr. 1.504, 25 maart 2020

SAMENVATTING: Toen Premier Benjamin Netanyahu in een TV-interview van 21 maart zei dat we "met Gods hulp het coronaviruscrisis zullen doorstaan", onderbrak de interviewer hem met deze woorden: "Met de hulp van het Weizmann Instituut... De moderne Tempel van het Zionisme is in het Weizmann Instituut." Deze gedachtenuitwisseling onthult de kloof tussen de belofte van de moderne staat om zelfs bij grote tegenslagen een efficiënt beheer te voeren en de elementen van willekeur en verrassing die de machtigste en meest geavanceerde staten hulpeloos kunnen maken.

Vanaf het begin is de moderne staat afhankelijk geweest van de wetenschap en de menselijke rationaliteit als middel voor een stabiele en zekere toekomst. Zoals de Franse socioloog Bruno Latour de moderne tijd beschreef: "De natuurwetten maakten het mogelijk dat de eerste Verlichting de ongegronde pretenties van de oude menselijke opvattingen afbrak... Alle gedachten uit het verleden werden dwaas of hypothetisch gemaakt..." Ook Theodor Herzl voorzag een moderne staat die zou slagen op basis van wetenschappelijke kennis. Zoals hij schreef in zijn boek De Joodse Staat: "De oprichting van een Joodse staat, zoals ik het opvat, veronderstelt de toepassing van wetenschappelijke methoden. We kunnen vandaag de dag Egypte niet verlaten op de primitieve manier van de oudheid."

Voor de toegewijden aan de wetenschap en de menselijke rationaliteit is dit de essentie van de belofte van stabiliteit, welvaart en veiligheid. Als iets volledig uit de hand loopt, is het niet, volgens de "godsdienst van de rationaliteit", omdat de belofte overtrokken was, maar omdat iemand nalatig was, zijn werk niet goed deed, of niet op tijd de juiste deskundige raadpleegde. Het is een "hachelijke toestand", een fenomeen dat in onze tijd een onderzoek vereist.

De Franse filosoof Paul Virilio beschreef uitvoerig hoe rationeel wetenschappelijk denken streeft naar controle over de wereld van de verschijnselen, waarbij hij probeert zelfs het oncontroleerbare te beheersen. Volgens hem zou deze slavernij aan de grote belofte van de technologie en de wetenschap echter wel eens kunnen leiden tot een "integraal ongeluk" dat niet alleen de menselijke perceptie van de technologie zal veranderen, maar zelfs het einde van het "moderne project" zou kunnen betekenen.

Virilio hoopte natuurlijk niet op zo'n "ongeluk", maar waarschuwde er wel voor: de crisis zou zo diep zijn als de belofte groot was. De verwachtingen van de moderne mensheid ten aanzien van de wetenschap en de staat botsen steeds weer op een uitdagende realiteit, en de coronaviruscrisis is een dramatisch voorbeeld van zo'n botsing.

In tijden van nood en extremiteit ligt de ultieme test voor een nationaal leiderschap op de eerste plaats in het vermogen om goed te functioneren in het oog van de storm, terwijl het nemen van vastberaden beslissingen en acties die zijn afgestemd op de noodtoestand als de volledige omvang van de ramp geleidelijk aan te voorschijn komt. En het is hier dat de fundamentele gedragsproblemen van de moderne staat zich openbaren: in een tijd waarin het "grote ongeluk" zich daadwerkelijk heeft voorgedaan, heeft het moeite om ermee om te gaan vanwege procedurele en wettelijke beperkingen, hardnekkige cognitieve bepalingen, het niet begrijpen van de ongekende gebeurtenis, en een impuls om te proberen een gecentraliseerde controle over de crisis te bereiken wanneer het helemaal niet duidelijk is of deze controleerbaar is.

De Egyptische hiërogliefen, die ooit aan het wetenschappelijke front stonden, waren goed in staat om de crisis van de afstamming van de plagen op Egypte te verklaren: "Het is de vinger van God. De nederigheid die nodig is in extreme crisisomstandigheden van deze omvang is niet alleen tussen de mens en God, maar ook tussen de mensheid en de krachten van de natuur. Hier begint de weg naar het omgaan met de crisis: in het besef dat niet alles door de mens beheersbaar is. De grote wetenschappers weten hoezeer zelfs het wetenschappelijke streven een diepe nederigheid en hoop op redding door de Schepper is vereist.

Dit is een bewerkte versie van een artikel dat in april 2020 in The Liberal zal worden gepubliceerd.

Maj. Gen. (res.) Gershon Hacohen is een senior research fellow bij het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies. Hij heeft 42 jaar bij de IDF gewerkt. Hij voerde het bevel over troepen in gevechten met Egypte en Syrië. Voorheen was hij korpscommandant en commandant van de IDF Militaire Hogescholen./p>

Bron: Coronavirus, God, and Science