www.wimjongman.nl
Boekbespreking: Na ISIS - door Seth Frantzman
Door Lela Gilbert - 18 december 2019
BESA Center Perspectives Paper No. 1.375, 18 december 2019.
Samenvatting: 27 oktober 2019 markeerde de dood van de beruchte "Kalief" Abu Bakr al-Baghdadi. Nadat zijn overlijden was bevestigd, beweerden optimistische media dat het laatste hoofdstuk van de 'Islamitische Staat van Irak en Syrië' (ISIS) was geschreven. De westerse wereld wil graag geloven dat we in een nieuw, post-ISIS tijdperk leven. Maar zijn we daar wel?
Enkele maanden voor de dood van de islamitische gek Abu Bakr al-Baghdadi publiceerde de Israëlische journalist en geleerde Seth Frantzman een krachttoer, zijn boek 'Na ISIS: Amerika, Iran en de strijd om het Midden-Oosten' - een gedachten prikkelend en soms hartverscheurend verhaal over een oorlog en de nasleep ervan.
Gelooft Frantzman dat we in een "Na ISIS"-wereld leven? Niet echt.
Zijn boek geeft een nauwgezet onderzocht en zorgvuldig gedocumenteerd overzicht van een moderne oorlog. Het bevat de persoonlijke verhalen van de auteur over explosieve gevechtsscènes, halfbegraven massagraven en hongerige dakloze kinderen - scènes waarvan hij getuige was toen hij met Koerdische Peshmerga-strijders werd ingezet.
Hier beschrijft hij bijvoorbeeld wat hij zag in de nasleep van de Jazidi-slachting:
Hier in de 'killingfields' van Sinjar liggen de beenderen van degenen die in 2014 zijn gedood aan de oppervlakte. Menselijk haar steekt door het gras heen dat op de lichamen is gegroeid. Schedelfragmenten. Kogelhulzen... Een voetbalshirt waarop "Emirates" staat. De kleren die mensen droegen toen ze werden vermoord zijn daar. De blinddoeken die ze droegen, kun je zien.
Het verhaal van de auteur weerspiegelt zijn persoonlijke reactie - woede - en niet alleen bij de barbaarse moord op ontelbare duizenden Jazidi's, christenen, Koerden en Arabieren. Hij is ook boos over het gebrek aan internationaal onderzoek, of over de hulp van NGO's aan de wanhopige overlevenden. Hoe kunnen de westerse mogendheden, vraagt hij, "met al hun technologie, al hun drones, met hun EU-parlement en raden voor mensenrechten en internationale strafhoven, niets doen?".
Frantzman geeft een schets van de militaire capaciteiten van Irak (of het gebrek daaraan) en bevat perspectieven van Amerikaanse militaire officieren, van wie sommigen in 2003-2004 in Irak tegen Saddam Hoessein vochten.
Na de veronderstelde ondergang van Al Qaida en de Islamitische Staat van Irak in 2006 door de moord op de leider Abu Musab Zarqawi, hebben geradicaliseerde buitenlandse strijders hun eerste belangrijke rol gespeeld in Irak. Als reactie daarop heeft de VS meer soldaten ingezet en de aanvallen opgevoerd.
De Amerikanen leverden enorm veel militair materieel. Op het hoogtepunt van november 2007 telde het Amerikaanse leger in Irak 170.300 soldaten.
President Barack Obama beval in december 2007 dat de Amerikaanse troepen uit Irak zouden vertrekken. Hun terugtrekking werd in december 2011 voltooid en zou een einde maken aan de oorlog in Irak.
Helaas viel een groot deel van de Amerikaanse militaire uitrusting die aan het Iraakse leger was verstrekt, in de handen van ISIS na hun verbluffende verklaring van het "Kalifaat" in 2014 en de daaropvolgende ruïneuze opmars door het Iraakse binnenland.
In de tussentijd, toen de VS en haar bondgenoten serieus begonnen te vechten tegen ISIS, breidde de terroristische groepering zich snel uit tot buiten het Midden-Oosten. Frantzman schrijft,
De oorlog in Irak en Syrië en zijn langzame vooruitgang spreidde het probleem ook uit naar Jemen, Somalië, Afrika en Azië. Een groot deel hiervan was in oorlog tegen het terrorisme... ISIS maakte een opmars in Azië en had wereldwijd zijn tentakels, van Bangladesh tot Indonesië tot het Caribisch gebied.
Het snel groeiende "Kalifaat" in het Midden-Oosten wordt in detail beschreven, waarna ISIS zich richt op andere aandachtsgebieden zoals Turkije, Senegal en Europa, omdat de rimpelingen van zowel vluchtelingen als terreurdreigingen over de zeeën en grensovergangen heen een hoog niveau van toevloed verschijnselen bereikten.
Op het moment van dit schrijven wordt het Midden-Oosten vervuild door wekenlange woedende straatdemonstraties. Demonstranten in Iran dagen de despotische heerschappij van de ayatollahs uit en ageren verontwaardigd tegen de agressieve en dure machtsspelletjes van het regime in Irak, Syrië, Libanon, Jemen en de door de Palestijnen gecontroleerde gebieden.
Turkije gaat door met de brute invasie in het noorden van Syrië, waarbij honderden niet-strijders, die zij als "terroristen" bestempelen, worden afgeslacht en honderdduizenden Koerden, Jazidi's, Christenen en Arabieren worden verdreven. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft ongestraft gehandeld in dit radicale etnische zuiveringsproject, waarvoor hij de zegen lijkt te hebben van president Donald Trump.
In zijn conclusie biedt Frantzman verschillende mogelijke scenario's aan met betrekking tot ISIS, Iran, Irak en andere staten. Zijn voorspelling over ISIS lijkt zich al te ontvouwen: dat de groep binnen het verlamde Syrië nieuwe slapende cellen en een coalitie van gelijkgestemde strijders zal vormen.
Hij schrijft dat er voor de door de VS geleide coalitie nog een andere complexe keuze overblijft. Blijven in Syrië om te vechten, terwijl Rusland, Iran en Turkije zich verzetten tegen de aanwezigheid van de coalitie, of vertrekken en het bestrijden van ISIS overlaten aan Rusland, Iran en Turkije. Het achterlaten van deze instabiliteit leidt ertoe dat ISIS zijn aanwezigheid in de voorheen ontruimde gebieden vernieuwt en een cyclus van instabiliteit in Irak en Syrië langs hun gemeenschappelijke grens aanwakkert.
Ondertussen groeit ISIS in kracht in de Sahel en Afghanistan en wortelt het in andere landen in Azië. Het blijft een wereldwijde bedreiging, maar de Amerikaanse neiging om de rol van Amerika in landen over de hele wereld te verminderen, laat die landen achter om de leemte in de Amerikaanse macht proberen op te vullen met lokaal beleid, maar dan kunnen ze ISIS wereldwijd niet verslaan.
Jarenlang is het nieuws over de oorlog tegen ISIS in stukjes en beetjes uitgekomen. Het is moeilijk te volgen en het ontbreekt aan een context en perspectief. Frantzman heeft zich niet alleen herhaaldelijk met Koerdische Peshmerga-strijders ingewerkt, maar heeft ook historische en politieke analyses toegepast op de schijnbaar eindeloze gevechten. 'Na ISIS' is een belangrijke bijdrage aan een complex gesprek.
Lela Gilbert is de auteur van 'Saturday People, Sunday People: Israël door de ogen van een Christelijk Verblijfster' (Ontmoetingsboeken, 2012) en vele andere boeken. In het Hudson Instituut is ze mede-redacteur van de publicatie Current Trends in Islamist Ideology.
Bron: Book Review: After ISIS by Seth Frantzman