Angsten en polarisatie door klimaatverandering

Door Dr. Manfred Gerstenfeld - 29 november 2019

BESA Center Perspectives Paper No. 1.359, 29 november 2019.

Samenvatting: De toenemende belangstelling voor klimaatverandering vermengt wetenschap, ideologie, politiek en religie en zal waarschijnlijk leiden tot een toenemende polarisatie in de westerse samenlevingen. Door het analyseren van de belangrijkste kenmerken van milieuactivisme en het proberen maatschappelijke ontwikkelingen te beoordelen, kunnen we de impact van het klimaatveranderingsbewustzijn en het aanzetten tot angst monitoren.

De steeds groeiende wereldwijde belangstelling voor klimaatverandering zal waarschijnlijk leiden tot een toenemende polarisatie in westerse samenlevingen, en de gevolgen daarvan zijn moeilijk in te schatten. Een doelstelling van nul netto-uitstoot van broeikasgassen, als een dergelijk doel zelfs maar kan worden gerealiseerd, zal steevast leiden tot veel spanningen.

Wetenschappelijke voorspellingen over klimaatverandering in de komende decennia lijken betrouwbaar. Toch is er een belangrijk probleem, en iets dat nooit duidelijk is geweest: hoeveel van het probleem gewoon natuurlijk is en hoeveel de mens ervan gemaakt heeft. Deze dubbelzinnigheid versterkt degenen die zich verzetten tegen de enorme maatschappelijke veranderingen die door de milieuactivisten worden opgeëist.

In tegenstelling tot eerdere voorstanders van extreme seculiere ideologieën, zoals het nationaalsocialisme of het communisme, zien voorstanders van de huidige utopie deze niet als een veel betere wereld dan de wereld waarin we leven. Zij richten zich uitsluitend op het voorkomen van het einde van het menselijk leven op aarde, waarvan zij vrezen dat het einde daarvan op handen is.

Dit concept is niet nieuw. Om de tien jaar vindt er een Earth Summit plaats waarop de wereldleiders bijeenkomen om de verbetering van het milieu te bespreken. In 1992 vond deze bijeenkomst plaats in Rio de Janeiro. Ik was daar aanwezig bij de voorconferentie van de industriëlen. Destijds stond de media al vol met waarschuwingen dat de komende Earth Summit de laatste kans was om de wereld te redden.

De wereld werd in Rio zeker niet gered.

Om de milieubeweging te begrijpen, is het nuttig om te kijken naar haar pseudo-religieuze elementen. Religie heeft duizenden jaren lang een menselijke behoefte vervuld. In de meer seculiere wereld van vandaag worden die behoeften gedeeltelijk vervuld door ideologische bewegingen. Het religieuze begrip "zonde" bijvoorbeeld is vergelijkbaar met "verspilling" in het denken over het milieu. Als men gezondigd heeft, moet men bekennen. Als men afval heeft geproduceerd, moet men het recyclen. Het wordt als immoreel beschouwd om te blijven zondigen - d.w.z. om afval te produceren - zonder dat daar iets aan wordt gedaan.

De definitie van "afval" is in de loop der decennia veranderd. Jarenlang lag de nadruk op vast en vloeibaar afval. Het accent is nu verschoven naar belangrijke broeikasgassen zoals kooldioxide en methaan. Het doel is dat de wereld "koolstofneutraal" wordt. Een belangrijk aspect hiervan is het compenseren van de uitstoot van kooldioxide in de atmosfeer door het planten van bomen, die het gas absorberen.

Elke belangrijke stap in de richting van koolstofneutraliteit vereist grote beleidswijzigingen en enorme investeringen. Om te voorkomen dat grote bedragen worden verspild, zijn aanzienlijke studies en tijd nodig. (Zelfs na tientallen jaren zijn de voordelen van sommige recyclingactiviteiten nog steeds geringer dan de kosten ervan.) Maar overheden staan onder druk om onmiddellijk in te grijpen en er zullen waarschijnlijk grote nieuwe beleidsfouten worden gemaakt als gevolg van de haast. De eerste tekenen hiervan zijn al zichtbaar.

De Nederlandse overheid heeft bijvoorbeeld een klimaatplan gepresenteerd met een duurzaamheidsprogramma tot 2030. De regionale gezondheidsautoriteiten van het land hebben negatief gereageerd op het plan. Nederland wil fors investeren in energie uit windmolens, zonnepanelen en biomassa. De gezondheidsautoriteiten beweren dat mensen die naast windmolenparken wonen last hebben van geluidsoverlast en uit onderzoek blijkt dat mensen lawaai vaak als hun grootste milieuprobleem beschouwen.

De Nederlandse gezondheidsautoriteiten maken zich nog meer zorgen over biomassacentrales. De overheid is van plan om de komende jaren 628 van dergelijke centrales te bouwen en zal ze subsidiëren met een investering van 11,4 miljard euro. De gezondheidsautoriteiten beweren dat het helemaal niet duidelijk is hoe deze installaties de luchtkwaliteit zullen beïnvloeden. Er is nog nauwelijks ervaring opgedaan met grootschalige biomassacentrales (zoals die voor het verbranden van bijvoorbeeld hout). Er is weinig informatie beschikbaar over wat hun emissies zullen zijn of hoe ze het klimaat zullen beïnvloeden. Sommigen beweren dat biomassacentrales nog hogere emissies zullen produceren dan kolencentrales.

Onlangs was er een klein, maar krachtig voorbeeld van een verkeerde, milieuvriendelijke actie. Greta Thunberg, het Zweedse tienericoon van de anti-global warming movement, weigerde naar de VS te vliegen om niet "verantwoordelijk" te zijn voor de broeikasgassen die het vliegtuig uitstoot. In plaats daarvan reisde ze per jacht. Maar zoals gemeld door de Duitse krant Die Welt, keerde de eigenaar van het jacht terug per vliegtuig na het afzetten van Thunberg in de VS. Vijf mensen moesten naar de VS vliegen om het jacht terug te brengen. De gecombineerde impact van deze reizen op het milieu kwam niet in de buurt van de publiciteit van de weigering van Thunberg om met het vliegtuig van en naar de VS te reizen.

De belangrijke rol van de jongere generatie in de milieubeweging is zinvol. Hun levensverwachting is het langst, dus zij zullen het meest te lijden hebben als de negatieve voorspellingen uitkomen. Maar de ontvangst die Thunberg kreeg in officiële fora, zoals de VN en het Amerikaanse Congres suggereert, een zekere mate van verbijstering bij politieke instanties. Zou het niet logischer zijn geweest om wetenschappelijke deskundigen uit te nodigen in plaats van een tiener om de gevaren van de opwarming van de aarde over te brengen? Een van de belangrijkste politici die zich tegen Thunberg heeft uitgesproken is de Franse president Emanuel Macron, die zei dat haar standpunt zeer radicaal is en waarschijnlijk "de samenlevingen tegen zich in het harnas jaagt."

Veel van de huidige milieuplanning is gericht op alternatieve energieën. Bill Gates heeft erop gewezen dat elektriciteit en energie slechts 25% van alle kooldioxide-emissies vertegenwoordigen. De andere grote uitstoters zijn de productie, de landbouw, het transport en de bouw. Dit betekent dat als men streeft naar een nuluitstoot, een radicale vermindering van bijvoorbeeld de veehouderij nodig is. Dat kan alleen worden bereikt door acties die dicht bij social engineering staan en die de liberale democratie ondermijnen.

In Nederland wil de linkse liberale D66-regeringspartij het aantal runderen in Nederland halveren. Dit heeft geleid tot grote protesten van boeren die waarschijnlijk zullen aanhouden.

Er kunnen nog veel meer conflicten ontstaan. Industriëlen zouden hun activiteiten bedreigd kunnen zien en arbeiders, zoals mijnwerkers en werknemers van autofabrikanten, zouden hun baan in gevaar kunnen brengen. Volwassenen zonder kinderen kunnen er bezwaar tegen hebben dat ze gedwongen worden radicale veranderingen door te voeren, omdat hun consumptie van schaarse natuurlijke hulpbronnen zal eindigen met hun dood, terwijl anderen via hun nageslacht grondstoffen zullen blijven consumeren.

Het is vermeldenswaard dat het Europese land met de sterkste groene partij Duitsland is. Men vraagt zich af of dit te maken heeft met het feit dat Hitler en de nazi-regering de eerste grote milieuwetgeving in Europa hebben ingevoerd: de Tierschützgesetz (de dierenbeschermingswet van 1933) en de Reichsjachtgesetz (de wildwet van 1934, die de jacht beperkt).

De anti-global-warming beweging kan een ander effect hebben. Velen zullen zich verzetten tegen de gevolgen die de radicale maatregelen van deze beweging voor hun leven zullen hebben. Die mensen zullen misschien het gevoel hebben dat ze geen andere keuze hebben dan te stemmen voor populistische rechtse partijen. Voor die partijen kan het gevaar van de beweging een waardevol propagandamiddel worden om nieuwe kiezers aan te trekken.

Dr. Manfred Gerstenfeld is Senior Research Associate bij het BESA Center en voormalig voorzitter van de stuurgroep van het Jerusalem Center for Public Affairs. Hij is gespecialiseerd in Israëlisch-West-Europese betrekkingen, antisemitisme en antizionisme en is de auteur van The War of a Million Cuts.

Bron: Climate Change Fears and Polarization