De hinderwaarde van Turkije

Samenvatting: Turkije's waarde voor het Westen gaat niet over het goede dat het kan bieden, maar om het kwaad waarvoor men misschien kiest het niet te verspreiden. De afgelopen jaren is de westerse tolerantie voor Turkije niet voortgekomen uit waardering voor haar geavanceerde democratische cultuur, maar uit angst voor de chaos die het land kan ontketenen.

Deze auteur bedacht de term "Turkije's hinderwaarde" in een artikel dat 14 jaar geleden werd gepubliceerd om uit te leggen wat het land tot een aanwinst maakte voor de EU, waar het zich bij wilde aansluiten. Het artikel betwistte de westerse eufemismen over de mogelijke toetreding tot de Europese club vanwege een expliciet niet-Europese cultuur. Destijds stonden de Westerse media en academische kranten vol met een "Ja tegen Turks lidmaatschap" terwijl de naïviteit ronddanste in clichématige thema's als "Turkije is strategisch belangrijk", "Turkije is een brug tussen Oost en West" en "Turkije's postmoderne islamisten [toenmalig premier Recep Tayyip Erdogan ook] zijn hervormingsgezinde democraten".

...als de EU-visie van Turkije vervaagt en de EU Turkije in de kou laat staan, kan Ankara, met een reeds toenemend nationalistisch sentiment, veranderen in een losgeslagen kanon, een gevaarlijke mislukte staat in de achtertuin van de EU (en mogelijk in die van Amerika).

Het lidmaatschapsperspectief van Turkije is voor zo'n 10-15 jaar. In die periode zal de huidige dynamiek ongetwijfeld grotendeels in deze of gene richting veranderen. Toch zou het, te oordelen naar de huidige parameters, niet verkeerd zijn om een "derde weg te voorspellen als alternatief voor een "Ja" (Sikkel en Ster in de EU) en een "Nee" (Sikkel en Ster als een losgeslagen kanon voor de deur van de EU). De "derde weg" kan een Turkije zijn dat sterk gehecht is aan de EU in het kader van een geprivilegieerd partnerschapsakkoord....

Veiligheid, trans-Europese energiecorridor en alle gebruikelijke gesprekken zijn misschien niet voldoende voor een lidmaatschap. Men kan het leuk vinden of niet, maar het grote voordeel voor de club van het Turkse lidmaatschap zou mogelijk "de hinderwaarde" zijn.

Om te beginnen... de ideologen van de EU zouden bijvoorbeeld kunnen proberen te raden in hoeverre een beledigd, nationalistisch en stilzwijgend vijandig Turkije zou zijn ... dat zich zou moeten bekommeren om de mensensmokkel naar de EU-zone via haar grondgebied. Of over de drugshandel die, als bonus zonder "nationale schade", extra miljarden dollars kan injecteren in de ondergrondse economie als "smeermiddel" indien officieel getolereerd.

Veertien jaar later daagt Turkije het Westen uit met zijn overlastgevende waarde, meer dan ooit tevoren. Het leger heeft lucht- en landmachtoefeningen gehouden met de militairen van China en Syrië. Het selecteerde een Chinese aanbieder om haar eerste lucht- en raketverdedigingsarchitectuur te bouwen. Door dat besluit te schrappen, heeft Turkije vervolgens het Russische S-400-systeem verworven en ingezet voor hetzelfde doel. Toen het werd geschorst als vergelding van het door de VS geleide, multinationale consortium dat de volgende generatie F-35 Lightning II gevechtsvliegtuigen bouwt, reageerde Ankara: "We zullen dan naar Rusland kijken voor onze eisen betreffende gevechtsvliegtuigen en andere strategische wapensystemen.

In de periode dat Noord-Irak meer in de krantenkoppen stond dan Noord-Syrië, dreigden Turkse diplomaten stilletjes "het leven in een hel te veranderen" voor elke westerse troepenmacht die in het Koerdische gebied werd ingezet. Deze bedreigingen kwamen nadat Amerikaanse soldaten in Noord-Irak 11 Turkse commando's hadden gearresteerd die verbonden waren met een complot om de nieuw gekozen gouverneur van Kirkuk te vermoorden om zo de regio te destabiliseren en een behoefte aan Turkse troepen te creëren om de orde te herstellen. (Amerikaanse soldaten namen 15kg explosieven, sluipschuttersgeweren, granaten en kaarten van Kirkuk in beslag waarop cirkels stonden die rond posities in de buurt van het gebouw van de gouverneur waren getekend toen ze Turkse kantoren in Suleimaniya binnenvielen.) Dit Turkse plan leidde tot het zeldzame schouwspel van NAVO-soldaten die NAVO-soldaten arresteren.

Tegenwoordig domineert het noorden van Syrië de krantenkoppen, waarbij Turkije zich opnieuw voordoet als een destabiliserende kracht, en de leiders van de wereld, in het oosten en westen, verenigt door de militaire inval in de Syrische Koerdische bodem te veroordelen. Onder druk kondigde President Trump sancties aan tegen belangrijke Turkse kabinetsleden en hogere invoertarieven op Turks staal en aluminium. Ondertussen hebben president Erdogan en zijn hoge ambtenaren Europa openlijk bedreigd dat "wij de poorten zullen openen en 3,6 miljoen vluchtelingen naar u zullen sturen".

Dan is er nog de kwestie van de koolwaterstoffen in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Ankara dreigt met een militaire actie van de marine als deze niet in het spel is opgenomen. Begin oktober waarschuwde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo Turkije om zich niet in te laten met "illegale" en "onaanvaardbare" boringen bij Cyprus. "We hebben duidelijk gemaakt dat operaties in internationale wateren onderworpen zijn aan een aantal regels. We hebben de Turken verteld dat illegaal boren onaanvaardbaar is en dat we diplomatieke acties zullen blijven ondernemen om ... ervoor te zorgen dat er legale activiteiten plaatsvinden," zei hij. "Geen enkel land kan Europa gegijzeld houden". Te laat. Ankara leerde de strategische voordelen van het gijzeling-spel al jaren geleden toen de westerse leiders nog in een race waren om de democratische geloofsbrieven van Erdogan te prijzen.

In overeenstemming met zijn overlastbeleid belooft Turkije "de Amerikaanse troepen van twee belangrijke militaire bases in Incirlik en Malatya eruit te schoppen." Ondanks het einde van de Koude Oorlog, blijven de Amerikaanse kernkoppen staan in Incirlik ter beschikking van het Amerikaanse leger onder een speciaal Amerikaans-Turks verdrag. De vroegtijdige waarschuwingsradars op de Malatya-basis, die verbonden zijn met het Amerikaanse Aegis-systeem (dat in het Middellandse Zeegebied wordt ingezet), vormen een schild voor Israël tegen lucht- of raketaanvallen vanuit een schurkenregime.

Dan is er nog de nucleaire optie. In 2008 zei Erdogan dat "landen die zich verzetten tegen de kernwapens van Iran zelf geen kernwapens zouden moeten hebben" en voegde er in 2010 aan toe dat Israël "de grootste bedreiging voor de vrede" is in het Midden-Oosten. Op 4 september van dit jaar zei hij: "Ze zeggen dat we geen raketten met kernwapens kunnen hebben, hoewel sommigen deze wel hebben. Dit kan ik niet accepteren." Turkije heeft in 1980 het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens en het Alomvattend Kernstopverdrag van 1996 ondertekend, dat alle nucleaire detonaties voor elk doel verbiedt.

In hun omgang met Turkije betalen de westerse landen de prijs voor de naïviteit van hun voormalige leiders en de bereidheid om de "milde politieke islam" waarvan zij belachelijk veel hoopten dat die een rolmodel zou zijn voor andere moslimlanden. Het spel is afgelopen. Nu is het tijd om de huidige en toekomstige schade in te schatten.

Burak Bekdil is een columnist uit Ankara. Hij schrijft regelmatig voor het Gatestone Institute en Defense News en is een medewerker op het Middle East Forum. Hij is ook een van de oprichters van, en geassocieerde redacteur bij, de in Ankara gevestigde denktank Sigma.