Turkije: Erdogans campagne tegen het Westen

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan "heeft de titel van Kalief verdiend", aldus de Turkse journalist Abdurrahman Dilipak.

Erdogan is het hoofd van het op een na grootste leger van de NAVO; hij heeft spionnen door heel Europa via een netwerk van moskeeën, verenigingen en culturele centra; hij heeft zijn land naar de top gebracht van de wereldranglijst vanwege het aantal gevangengenomen journalisten en heeft de mond van Duitse: komieken gesloten met de dreiging van juridische stappen. Door migranten in Turkse vluchtelingenkampen te houden, controleert hij de immigratie naar Europa.

Hoe slechter Erdogan zich gedraagt, hoe groter zijn gewicht in Europa. Tijdens een bijeenkomst in 2015 heeft Erdogan naar verluidt "openlijk de spot gedreven" met Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, en andere "hoge Europese leiders", omdat Juncker Erdogan vroeg om na te denken over de manier waarop hij "als een prins" werd behandeld op een Brusselse top.

"Turkije is nu de 17e economie ter wereld, het is groter dan Saoedi-Arabië, het heeft een leger en militaire capaciteit die waarschijnlijk de beste in Europa is naast het Verenigd Koninkrijk, en het kan de Duitsers in één middag verslaan en de Fransen in een uur als ze komen opdagen.

De militaire begroting van Turkije in 2018 steeg tot 19 miljard dollar, 24% hoger dan in 2017, volgens een rapport van het Stockholm International Peace Research Institute heeft Erdogan het Turkse leger - ooit een bastion van Turks nationalisme en secularisme - onder zijn politieke gezag geplaatst. Terwijl Europa pacifistisch is en weigert te investeren in zijn eigen veiligheid, of net als Duitsland de: begroting van de NAVO te steunen, is Turkije strijdlustig.

Sinds zijn Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) in 2002 voor Erdogan de dominante politieke kracht van Turkije werd, is het verheffen van de publieke rol van de Islam meer dan een slogan geweest. Op openbare bijeenkomsten heeft de Turkse president de "rabia", een handgebaar gemaakt van vier vingers die worden opgeheven en de duim die wordt verborgen, om te protesteren tegen de omverwerping van de toenmalige Egyptische islamist Mohamed Morsi door het Egyptische leger. Erdogan ziet zichzelf blijkbaar als een wereldwijde islamitische leider met nationale verkiezingen om te winnen. Via vier miljoen Turkse moslims in Duitsland en grote gemeenschappen in Nederland, Frankrijk, Oostenrijk en ook daarbuiten heeft Erdogan inderdaad een enorme invloed in Europa.

Als leider van de Ummah (islamitische gemeenschap) daagde Erdogan de leider van het christendom uit. In 2006 gaf Paus Benedictus XVI een beroemde lezing aan de Duitse universiteit van Regensburg, waar hij de diagnose stelde over de islam als een inherent gebrek. Tijdens zijn toespraak citeerde de Paus een 14e eeuwse christelijke keizer:

"Laat me zien wat Mohammed bracht en daar vind je alleen slechte en onmenselijke dingen, zoals zijn bevel om het geloof dat hij predikte met het zwaard te verspreiden."

De moslimwereld barstte uit in woede. In een verontschuldigingstournee door het Turkije van Erdogan keerde Benedictus XVI zijn stellige positie van slechts twee jaar daarvoor om en steunde de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Het jaar voordat hij paus werd, had Kardinaal Ratzinger nog gezegd dat Turkije nooit tot de Europese Unie moest toetreden. "Europa is een cultureel continent, geen geografisch continent", zei Ratzinger tegen Le Figaro.

"Het is zijn cultuur die het een gemeenschappelijke identiteit geeft. De wortels die haar hebben gevormd, die de vorming van dit continent mogelijk hebben gemaakt, zijn die van het christendom. In die zin heeft Turkije in de loop van de geschiedenis altijd een ander continent vertegenwoordigd, in permanent contrast met Europa. Er waren de oorlogen tegen het Byzantijnse rijk, de val van Constantinopel, de Balkanoorlogen en de dreiging tegen Wenen en Oostenrijk. Daarom denk ik dat het een vergissing zou zijn om de twee continenten gelijk te stellen.".

Ratzinger zei iets soortgelijks in een ander geval, namelijk dat "Turkije in Europa een vergissing is":

"Het Europese continent heeft een eigen christelijke ziel en Turkije, wat niet het Ottomaanse Rijk in het verlengde daarvan is, maar nog steeds de centrale kern vormt, heeft een andere ziel, die natuurlijk gerespecteerd moet worden".

Zowel Benedictus als Erdogan begrepen dat het islamitische Turkije de aartsvijand van het christelijke Europa is geweest - vanaf 7 oktober 1571, toen Europa een catastrofale nederlaag toebracht aan de Osmanen in de slag bij Lepanto, tot 12 september 1683, toen Europa opnieuw de Turken aan de rand van Wenen versloeg, de stad die zij historisch gezien als basis voor de verovering van de rest van Europa hadden proberen te veroveren.

Het was in de halve eeuw die volgde op de val van Constantinopel in 1453 - het grote Oost-Christelijke centrum, waarvan de ineenstorting het einde van het Byzantijnse Rijk markeerde - dat het Christelijk Europa de Ottomaanse Turken van het continent begon te verdrijven. Nu lijkt het erop dat Erdogan, met andere middelen, probeert om een historische Turkse wraak op Europa na te streven. Erdogan lijkt deze veroveringsideologie te gebruiken om zijn interne en externe macht te versterken.

Erdogans machtigste instrument in zijn betrekkingen met Europa zijn de migranten geweest. "U schreeuwde toen 50.000 vluchtelingen aan de grens met Kapikule waren", zei Erdogan in 2016, verwijzend naar de grens met Bulgarije. "Je begon je af te vragen wat je zou doen als Turkije de poorten zou openen. Kijk naar mij - als je verder gaat, staan die grenspoorten open. Dat moet u weten".

"Hé EU, wakker worden. Ik zeg het nog eens: als u probeert onze operatie daar als een invasie in te kaderen, is onze taak eenvoudig: wij openen de deuren en sturen 3,6 miljoen migranten naar u toe."

Europa, dat niet in staat is zijn eigen grenzen te controleren, is aan het stagneren.

Sinds hij aan de macht is gekomen, heeft Erdogan in een bouwwoede naar verluidt 17.000 moskeeën gebouwd (een vijfde van het totale aantal in Turkije). De grootste is gelegen in Camlica, de Aziatische kust van Istanbul. Van Mali tot Moskou, via Cambridge en Amsterdam, is Erdogan voortdurend actief in het 'diplomatiseren' van zijn religie. De "grootste moskee van de Balkan" is een Turkse moskee en is gelegen in Tirana, Albanië. De "grootste in West-Afrika" is gebouwd door Erdogan in Accra in Ghana. "De grootste in Centraal-Azië" bouwde hij in Bisjkek in Kirgizië. De "grootste moskee van Europa" wordt zijn nieuwe Turkse moskee in Straatsburg. Hij is van plan om Turkse scholen in Frankrijk te openen.

Erdogan heeft het Turkse Directoraat voor Religieuze Zaken (Diyanet) ingesteld, dat nu 120.000 medewerkers heeft, en een budget ter grootte van twaalf andere ministeries samen. In 2004 was de Diyanet met 72.000 medewerkers ongeveer de helft van die omvang. Dit is het religieuze netwerk waarmee Erdogan voet aan de grond heeft in Europese aangelegenheden.

In Duitsland heeft Turkije 900 moskeeën in handen van de in totaal 2400. Deze islamitische centra bedienen niet alleen leden van de Turkse diaspora, maar weerhouden hen ook van assimilatie in de Duitse samenleving. In gesprekken met Turken in Duitsland drong Erdogan er bij hen op aan om niet te assimileren en noemde de assimilatie van migranten in Europa "een misdaad tegen de menselijkheid". Hij wil blijkbaar dat ze deel blijven uitmaken van Turkije en de Ummah, de wereldwijde moslimgemeenschap.

Vorig jaar kondigden de Oostenrijkse autoriteiten de sluiting aan van verschillende door Turkije gecontroleerde moskeeën, nadat "kinderen in een door Turkije gefinancierde moskee de slag van Gallipoli in de eerste wereldoorlog herdachten". Aldus The Guardian:

Maar liefst 60 Turkse imams en hun families dreigen uit Oostenrijk te worden verdreven en zeven moskeeën zullen worden gesloten onder de druk van wat de regering de "politieke islam" heeft genoemd.

De Oostenrijkse kanselier, Sebastian Kurz, zei dat het land niet langer kon leven met "parallelle samenlevingen, politieke islam en radicalisering," waarvan hij zei dat er "geen plaats voor was in ons land".

Erdogan weet echter dat de getallen in Europa tegenwerken, dat de cijfers aan zijn kant staan. "Maak geen drie, maar vijf kinderen. Omdat jij de toekomst van Europa bent", zei Erdogan tegen de Turkse diaspora. Eurostat, het officiële bureau voor de statistiek van de Europese Unie, laat zien dat Turkije op het gebied van geboortecijfers vooruitloopt op Europa. In één jaar tijd werden in Turkije meer dan 1,2 miljoen kinderen geboren, terwijl in alle 28 lidstaten van de EU slechts 5,07 miljoen kinderen werden geboren. Hoe zou Europa er uitzien als 80 miljoen Turken tot de EU zouden toetreden?

Al in 1994, toen Erdogan campagne voerde om burgemeester van Istanbul te worden, sprak hij over "de tweede verovering van Istanbul". (De eerste verovering was de nederlaag van Christelijk Constantinopel in 1453.) Volgens de Turkse verbannen romanschrijver Nedim Gürsel nam Erdogan, toen hij burgemeester van Istanbul was, het op zich om de Turkse verovering van Constantinopel te herdenken. "Het vieren van een verovering die meer dan vijf eeuwen geleden plaatsvond, lijkt misschien uit de tijd schrijft Gürsel. "Voor Erdogan is de inname van Constantinopel een ander voorwendsel om het Westen uit te dagen en het volk zijn onderdrukte trots terug te geven". Afgelopen januari koos Erdogan het graf van een Osmaanse voorvader om een overwinning op Syrië te vieren.

"Je zult Istanbul niet veranderen in Constantinopel", zei Erdogan na het bloedbad in Christchurch. Erdogan is geobsedeerd door de geschiedenis en neemt het veel serieuzer dan Europeanen. "We zullen Hagia Sophia's naam veranderen van een museum in een moskee", zei Erdogan eerder dit jaar. De Hagia Sophia, gebouwd door de Byzantijnse keizer Justinianus I in 537 na Christus, was 900 jaar lang de grootste kathedraal in het Christendom - tot 1453 toen het Ottomaanse Rijk de Byzantijnen versloeg en Constantinopel overnam; daarna werd het een van de grootste moskeeën van de Islam. In 1935 maakte president Mustafa Kemal Atatürk er een museum van; Erdogan heeft beloofd om er weer een moskee van te maken, en hij heeft een moslimgebed voorgedragen. in deze voormalige christelijke plaats

Erdogan heeft ook Turkije over de grenzen heen uitgebreid - te beginnen met Cyprus, de Griekse eilanden, het eiland Suakin (Soedan) en Syrië. "Wij zijn een grote familie van 300 miljoen mensen van de Adriatische Zee tot de Chinese Muur", zei Erdogan in een recente toespraak in Moldavië. De grenzen van Turkije, zo verklaarde hij in Izmir, strekken zich uit "van Wenen tot de oevers van de Adriatische Zee, van Oost-Turkistan (China's autonome regio Xinjiang) tot de Zwarte Zee".

Om de invloed van zijn land uit te breiden, maakt Erdogan ook gebruik van het Turkse leger. "Niet sinds de dagen van het Ottomaanse Rijk heeft het Turkse leger zo'n grote mondiale voetafdruk", meldt de journalist Selcan Hacaoglu. De Turks-Amerikaanse politicoloog Soner Cagaptay noemde zijn nieuwe boek Erdogan's Empire.

Moskeeën, migranten en het leger zijn nu Erdogans nieuwe wapens in zijn campagne tegen het Westen.

Giulio Meotti, cultureel redacteur van Il Foglio, is een Italiaanse journalist en schrijver.