Chanukah

Zondagavond begint Chanukah. ‘So what,’ denken vele Christenen maar het is toch duidelijk dat Jezus/Jehoshua, als Jood dit feest herdacht met zijn vrienden (Joh.10:22). We kunnen wel stellen dat Hij als jongeling dit vrolijke feest, net zoals de andere jonge Joden goed kende, erover leerde en liedjes zong op de lagere ‘cheiderschool’ in Nazareth. Kan ook niet anders want nog geen 165 jaar eerder gebeurde die wonderlijke, o zo belangrijke overwinning van het Joodse volk op de Syrisch- Griekse overheersers die, net zoals later in b.v. de nazitijd, de Joden verboden zich o.a. Joods te kleden of te gedragen.

In de Tempel werden varkens geofferd aan een afgod en daarmee werd het hele Gebouw verontreinigd. Chanukah betekent daarom ook wel het opnieuw inwijden van de Tempel van God.

Even nog algemeen... Chanukah is net zoals Purim een feest wat, zoals u misschien al wist, niet in het rijtje van de 'Feesten des Heren' staat van Lev. 23, Maar net zoals de 7 Bijbelse Feesten zijn beiden ook gebeurtenissen die spreken over de Bevrijding, Jeshuah en indirekt is dat een verwijzing naar God Zelf en Jehoshua; alléén Hij kan wezenlijk bevrijden. Chanukah herinnert ons aan de verdrukking van de vijand d.m.v. het opleggen van assimilatie en het verbod op het uitvoeren van Gods Wil en de gebrui- ken die daarmee gepaard gaan (besnijdenis, tallit dragen, kosher eten e.d.) en Purim herinnert ons aan de verdrukking d.m.v. de haat naar Joden en de wens van de vijand voor de totale vernietiging van het Godsvolk, zoals Farao, Haman en de moderne Hamannen dat probeerden en nog steeds van plan zijn.In die zin is het alleen al zinvol om, geënt op de stam van Israel, in samenhorigheid met het door de eeuwen heen enorm verdrukte Godsvolk Chanukah te vieren of in ieder geval te gedenken op een bepaalde manier. Dat hoeft niet perse met iedere dag een kaarsje extra aansteken, maar een licht ontsteken als verwijzing naar het gebeuren van destijds, toen het licht van de Menorah weer ging branden in de Tempel, is een zinvol gebaar. Door de wonderlijke overwinning van de Makkabeeën werd het feest als een door God bevrijdend handelen gezien. Het verhaal uit de Talmud van het verborgen en teruggevonden koshere oliekruikje waarmee de Menorah 8 dagen zou hebben gebrand, is een mooie gedachte van de rabbijnen maar niet echt betrouwbaar omdat, nadat de Makkabeeën (het huis van de Hasmona'iem) de overwinning hadden behaald, zij zich koningen gingen noemen (wat niet mocht omdat zij uit de stam Levi kwamen en alleen koningen uit de stam Juda koning mochten worden...) en zij onderdrukten de geestelijkheid en werden zelf hellenistisch- Grieks denkenden. Vandaar dat de rabbijnen de heroïsche overwinning van destijds wat naar achter schoven en met het wonderlijke verhaal van de olie kwamen.

Sommigen beweren dat er een wat occulte lading het feest is binnengeslopen door de negende kaars, waarmee de andere kaarsen aangestoken dienen te worden en soms boven de andere kaarsen uitsteekt (zeker niet in de meeste chanukia’s overigens). Deze kaars heet de shamash en betekent dienaar. Omdat dit woord niet in de Bijbel voorkomt zou het verband hebben met het Babylonische heidendom. Sinds wanneer is de Bijbel een woordenboek?

Dat de shamash daar niet in voorkomt zegt toch helemaal niets; waarom deze meteen verwarren met heidense symboliek? In modern Hebreeuws en niet lang nadat het laatste Bijbelboek geschreven is (het boek Daniel zo rond de tweede eeuw voor Chr.) betekent het woord shamash 'dienaar, hulpje' en leshamesh in modern Hebreeuws betekent gebruiken, dienstbaar maken. Ook de koster in de synagoge wordt zo genoemd.

Mooi is het beeld van Jehoshua als Licht der wereld, zo zien wij ook een diepere laag in het chanukah-gebeuren.

Dat het 8 dagen duurt heeft zeer vermoedelijk te maken met het gegeven dat in dat jaar van de overwinning nog geen Sukkotfeest gevierd mocht worden en Chanukah dat a.h.w. enigszins verving als festiviteit. Uiteraard is er nog veel meer over te schrijven en ook met meer diepgang, maar we houden het hier maar even bij. We hopen dat het een goede Chanukahtijd zal zijn, dit maal in de Kersttijd, overal waar men het viert: een gezellig samenzijn en weten dat God de Almachtige Bevrijder, de Altijd Aanwezige, er toen bij was en dat nog steeds is en altijd zal zijn, dwars door alles heen.

Chag sameach, happy Chanukah!