De Iran-VS-crisis na het doden van Soleimani - Analyse en beoordeling: Deel I

Door: A. Savyon en Yigal Carmon* - 6 januari 2020

De moord op commandant Qassem Soleimani van de IRGC Qods-strijdkrachten, die de leiding had over de militaire en politieke expansie van het Iraanse revolutionaire regime in de regio - Irak, Libanon, Syrië, Jemen en Palestina - was een zware klap voor het Iraanse regime en voor het verzetsfront, en heeft een diepe emotionele impact gehad.

De reactie van het Iraanse regime kwam tot uiting in diepe rouw; Soleimani was geliefd bij de Iraanse Opperste Leider Ali Khamenei, die hem als een zoon beschouwde. Het kwam ook tot uiting in bedreigingen, meestal van algemene aard,^[1] waarin verontwaardiging werd geuit over de moord, die ook wordt gezien als een belediging voor de nationale eer van Iran en voor de eer van Khamenei zelf. Er waren oproepen van het regime om wraak te nemen op de VS en op president Donald Trump. Als onderdeel van de rouwcampagne van de regering hingen er in de steden rode vlaggen die een wraak symboliseren, en ze plaatsten reclameborden met boodschappen die vergelding tegen de VS beloven.

Veel officiële sprekers benadrukten het recht van Iran om wraak te nemen.^[2] Verscheidene IRGC-commandanten verklaarden dat Iran de mogelijkheid heeft om Amerikaanse bases in de regio aan te vallen, om land-naar-zee raketaanvallen uit te voeren tegen Amerikaanse schepen en vliegdekschepen in de Golf en in de Straat van Hormuz, en om toe te slaan bij de olie-export naar het Westen, en somden de mogelijkheden van Iran op om militair te reageren. Zij benadrukten onder andere dat de Iraanse Shihab-raketten een bereik van 2000 km hebben en dat Iran 35 vitale Amerikaanse doelen in de regio heeft geïdentificeerd.^[3] Anderen verklaarden dat er wraak zou komen in de vorm van een verdrijving van Amerikaanse troepen uit Irak en de hele regio.^[4]

Maar naast de dreigementen om Amerikaanse of Israëlische doelen in de regio en in de wereld aan te vallen, die door functionarissen van de militair-ideologische tak van het regime werden uitgevaardigd, beweerden de meeste oproepen tot vergelding dat het van God zou komen, zoals de nieuwe commandant van de Qods-strijdkrachten, Gen. Esmail Qaani; "door iedereen," zoals President Rohani de familie van Soleimani vertelde; of van de verzetstroepen in het gebied, zoals Hizbullah secretaris-generaal Hassan Nasrallah zei, en dit op één of ander onbepaald tijdstip in de toekomst zou gebeuren. Eveneens verklaarden sommigen dat Iran niet naar een oorlog wil, onder hen de Iraanse woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken Abbas Moussavi en Majlis de woordvoerder Hossein Naqavi Hosseini van het Comité van de Nationale Veiligheid, samen met één van de adviseurs van Khamenei, de vroegere defensieminister en hogere ambtenaar IRGC in Libanon Hossein Dehghan.

In reactie op de dreiging van president Trump om hard te reageren op elke Iraanse vergelding voor de moord op Soleimani, waarschuwden verschillende topambtenaren van de IRGC, blijkbaar in een poging tot afschrikking, dat Iran in staat was om "Haifa en Tel Aviv af te vlakken", of om de Amerikaanse vliegdekschepen en bases van Jemen tot Bahrein te treffen.

Er moet worden opgemerkt dat IRGC-ambtenaren in het verleden hebben gedreigd Haifa en Tel Aviv aan te vallen als de VS tegen Iran durft op te treden, maar dat deze dreiging niet onmiddellijk na de moord op Soleimani is uitgevoerd. De directeur van de politieke afdeling van de IRGC, Yadollah Javani, zei op de Dag van de Revolutie, 11 februari 2019, dat "Amerika niet de moed heeft om ook maar één kogel op ons af te vuren - ondanks al zijn militaire middelen... maar als ze ons wel aanvallen, zullen we Tel Aviv en Haifa platwalsen.^"[5]

Ali Shamkhani, adviseur van Khamenei en secretaris van de Hoge Nationale Veiligheidsraad van Iran, verduidelijkte dat de reactie op de moord op Soleimani niet noodzakelijkerwijs van militaire aard zou zijn. Iran kondigde namelijk op 5 januari aan, als onderdeel van zijn vijfde stap in de terugtrekking uit het JCPOA-kernakkoord^[6], dat het zich "onttrekt" aan de verplichtingen in het kader van het akkoord, met vermelding van: "Het nucleaire programma van de Islamitische Republiek Iran wordt niet langer geconfronteerd door operationele beperkingen, waaronder de verrijkingscapaciteit, het verrijkingspercentage, een hoeveelheid aan verrijkt materiaal en onderzoek en ontwikkeling. Vanaf dat moment zal het Iraanse kernprogramma uitsluitend op basis van de technische behoeften van het land worden ontwikkeld"^[7].

Er moet worden benadrukt dat Iran heeft afgezien van de aankondiging dat het zich terugtrekt uit het JCPOA zelf, en dat het door middel van resolutie 3321 van de VN-Veiligheidsraad het recht is gegeven om uranium te verrijken en het een nucleaire status toekent. Dit betekent dus niet dat Iran zich uit de JCPOA terugtrekt - het betekent alleen dat het de moord op Soleimani als hefboom gebruikt voor een belangrijke politieke prestatie: het vrijelijk en zonder enige beperking starten en versnellen van zijn kernprogramma, terwijl het onder de paraplu van de overeenkomst blijft - terwijl men het openlijk schendt en dat onder toezicht van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie.

Als onderdeel van de rouwcampagne voor Soleimani, zette het regime ook zijn officiële, overheids- en religieuze operatie voort om hem te behandelen als "de maarschalk van de Islam", belast met de oprichting en de opbouw van het revolutionaire Shi'ite rijk - bijna tot het punt van heiligverklaring. Het begrafenisproces van Soleimani de martelaar vertrok vanuit Karbala, waar Imam Hossein werd vermoord en gemarteld in 680 na Chr. en een symbool van Shi'ite offering en jihad in Shi'ite revolutionaire gedachte werd. Soleimani, die een jaar geleden de hoogste Iraanse heldenprijs had gekregen, de Dhulfiqar - het zwaard van de Imam Ali - door Khamenei, werd nu postuum gepromoveerd tot de rang van luitenant-generaal - de hoogste rang in de strijdkrachten van het revolutionaire Iran. In het kantoor van Khamenei circuleerde een afbeelding van Soleimani die in de hemel werd ontvangen, blijkbaar door de Imam Hussein zelf. De illustratie was voorzien van een bijschrift: "De grote generaal, gevuld met de glorie van de Islam, stijgt op naar de hemel."

 

 

Tot slot moet worden benadrukt dat een deel van de Iraanse retoriek ook een poging tot intimidatie en onderhandelingen met verschillende internationale elementen inhoudt, zodat zij zouden kunnen bemiddelen tussen Iran en de VS om een kritische Amerikaanse aanval op Iran en op het Iraanse regime te voorkomen, zoals president Trump heeft gedreigd. Evenzo zijn de Iraanse dreigementen gericht op het verkrijgen van geheime diplomatieke onderhandelingen via Zwitserland en andere landen, een belangrijke prestatie zoals een terugtrekking van de VS uit Irak in ruil voor geen enkele vergoeding door Iran.^[8]

Tot nu toe heeft deze poging geen vruchten afgeworpen en de Amerikaanse president heeft niet gereageerd op de Iraanse eis. Integendeel, president Trump heeft Irak met sancties gedreigd als reactie op het Iraakse parlementaire besluit om de Amerikaanse strijdkrachten uit het land te verdrijven.

De komende rapporten in deze serie zullen de reacties in Iran in detail beschrijven.

*A. Savyon is directeur van het MEMRI Iran Media Project; Yigal Carmon is voorzitter van MEMRI.

[1] Bijvoorbeeld, op 3 januari 2020, tweette Khamenei dat "ernstige wraak" wachtte voor de Amerikanen; de woordvoerder van het regime, Kayhan, schreef dagelijks, op de voorpagina van 5 januari, dat "de reactie van de Islamitische Republiek Iran op de criminele Amerikaanse operatie vastbesloten, snel en betreurenswaardig zal zijn".

[2] Bijvoorbeeld, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif zei dat Iran zich het "wettelijke recht" voorbehoudt om te reageren op de moord "op de juiste plaats, op het juiste moment, en op de manier die het nodig acht". PressTV, Iran, 3 januari 2020. Vergelijkbare verklaringen werden afgelegd door de Iraanse president Hassan Rohani. Rohani's website, 3 januari 2020.

[3] IRGC Tharallah Divisiecommandant in de stad Kerman Gholem Ali Abu Hamza, Mehr, Iran, 4 januari 2020.

[4] Gen. Amir Ali Hajizadeh, de commandant van de IRGC's Aerospace Force, zei: "Wraak voor het bloed van Soleimani zal de verdrijving van de Amerikanen uit de regio zijn en het zuiveren van de vuiligheid van de Amerikanen." SNN.ir, 6 januari 2020. Ook zei de bevelhebber Esmail Qaani van de Force Qods: "De gevolgen van het doden van Soleimani zullen in een reeks stappen komen: uitzetting van de Amerikaanse troepen uit de regio en vooruitgang naar een Islamitisch regime in de wereld." SNN.ir, 6 januari 2020.

[5] IRNA (Iran), 11 februari 2019.

[6] Zie MEMRI-onderzoek en -analyse nr. 1481. Evenals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk erkennen dat Iran de JCPOA, de Trump-regering, schendt nadat het zich zogenaamd heeft teruggetrokken, blijft het behouden - door middel van haar ontheffingen voor civiele nucleaire samenwerking met Iran, 6 november 2019.

[7] Mehr, Iran, 5 januari 2020.

[8] Minister van Buitenlandse Zaken Zarif zei op 3 januari dat de moord op Soleimani door de VS de weg had vrijgemaakt voor de "eliminatie" van de VS uit de regio en dat dit "het begin was van het einde van haar aanwezigheid in Irak." Press TV, Iran, 3 januari 2020.

Bron: The Iran-U.S. Crisis Following Soleimani's Killing – Analysis And Assessment: Part I | MEMRI