Irans strategische fout: Te veel vijanden

Door Prof. Hillel Frisch - 7 februari 2020

 

 

 

BESA Center Perspectieven Papier nr. 1.441, 7 februari 2020

SAMENVATTING: Een foto van een Iraanse generaal die omringd is door de vlaggen van de volmachten van de Islamitische Republiek in Arabische staten illustreert dat hij te veel vijanden heeft verzameld - een aandoening die in de loop van de geschiedenis heeft geleid tot het verdwijnen van vele regimes. ISIS is een recent voorbeeld. Als de Islamitische Republiek blijft volharden in het vergaren van vijanden, zou men hetzelfde lot kunnen ondergaan.

Soms wordt de politieke ondergang veroorzaakt door het hebben van te veel vijanden.

Toen Japan Pearl Harbor aanviel, was Hitler opgetogen. Hij redeneerde dat Japan, als bondgenoot, de Sovjet-Unie vanuit het oosten zou aanvallen, waardoor de Sovjets de divisies uit het oosten zouden verliezen, die nodig waren om Moskou te verdedigen tegen de Wehrmacht.

Hij had het helemaal mis. Door de VS in de Tweede Wereldoorlog te brengen, zetten de Japanners de koers uit naar de ondergang van Hitler. Het was een geval van één vijand te veel.

Toen ISIS dreigde Bagdad te overspoelen na de inname van Mosoel, vroegen de autoriteiten zich af of het opkomen ervan een herhaling zou zijn van de opkomst van het Arabische rijk in de zevende eeuw.

Misschien was het zo - totdat ISIS begon met het doden van Amerikanen en onderdanen van andere bondgenoten in Irak en het aantrekken van Tsjetsjeense islamitische strijders. De Amerikanen en hun bondgenoten begonnen ISIS-bases en -strijders te verpletteren om vervolgens door de luchtmacht van Poetin te worden achtervolgd. Het "kalifaat" leefde niet lang genoeg om zijn dwaasheid te betreuren.

David Ben-Gurion daarentegen begreep het gevaar van één vijand te veel. In Operatie Horev tegen het einde van de Onafhankelijkheidsoorlog perfectioneerde de IDF zijn vuur- en manoeuvreertaktiek en overweldigde de Egyptische strijdkrachten in de Sinaï. Maar Groot-Brittannië, dat een verdedigingspact had met Egypte, zou één vijand te veel zijn geweest voor de IDF. Ben-Gurion beval dan ook de terugtrekking van de Israëlische troepen, tot ontzetting en woede van commandant Yigal Allon.

Door de geschiedenis heen heeft de kunst van het kiezen van vijanden en, nog belangrijker, het beperken van hun aantal, geholpen om te bepalen welke leiders succesvol zijn en welke niet.

Een foto in Al-Arabiya van Amir Ali Hajizadeh, commandant van de Revolutionaire Garde Luchtmacht, van alle kanten opgeluisterd door vlaggen van Iran en Iraanse proxy-milities, doet sterk vermoeden dat de Islamitische Republiek in de voetsporen treedt van Hitler en de Islamitische staat in plaats van die van Ben-Gurion.

De boodschap die de foto wil overbrengen is duidelijk genoeg: Zoals een Amerikaanse generaal op het NAVO-hoofdkwartier niet alleen omringd is door de Amerikaanse vlag, maar door de vlaggen van alle lidstaten van het bondgenootschap, zo heeft ook Iran bondgenoten: zijn volmachten. Hajizadeh werd omringd door de vlaggen van Hezbollah, de pro-Iraanse milities in Irak, de Houthi's en de Palestijnse terreurgroepen Hamas en de Islamitische Jihad.

Maar Iran had het bij het verkeerde eind. In plaats van de gelijkenis met de VS en zijn bondgenoten op te roepen, toont de foto het fundamentele verschil tussen Teheran en de VS.

De VS wordt gesteund door een alliantie van staten die vijanden afschrikt tot wederzijds voordeel van alle NAVO-leden. Iran heeft volmachten die de vijandschap verdiepen tussen Iran en de staten waarin de volmachten actief zijn. De foto van de Iraanse generaal geeft niet de boodschap af dat de Islamitische Republiek solidair is met soevereine staten, maar dat haar positie als centrale speler in die staten ondermijnt. Terwijl een Amerikaanse generaal omringd door NAVO-vlaggen vriendschap oproept, versterkt een Iraanse generaal omringd door volmachten de vijandschap.

Gelukkig voor het regime wil president Trump een deal sluiten, zodat Iran de overgang kan maken naar een staat die zijn vrienden en vijanden selectief kiest in plaats van een solide coalitie te vormen tegen iedereen.

ISIS, dat Iran heeft helpen verslaan, bestaat vandaag de dag nauwelijks nog. Een 'nee' van de Islamitische Republiek tegen Trump zou een soortgelijk lot kunnen betekenen.

Dit is een bewerkte versie van een artikel dat op 16 januari 2020 in de Jerusalem Post verscheen.

Prof. Hillel Frisch is hoogleraar politieke wetenschappen en Midden-Oostenstudies aan de Bar-Ilan Universiteit en een senior onderzoeksmedewerker aan het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies.

Bron: Iran’s Strategic Mistake: Too Many Enemies