Veel meer dan vier vaders

Door Bob O'Dell - 15 april 2019

(Er zijn nog maar zeven artikelen over in de Studio See serie na deze.)

In mijn werk in Israël, en met de orthodoxe Joden in de afgelopen vijf jaar, is geen van mijn standpunten dramatisch veranderd, behalve die ten opzichte van de Joodse voorvaderen.

Eer je vader en je moeder, opdat je lang mag blijven leven op het land dat Hasjem, je God, je toewijst. Exodus 20:12 (TIB)

Ik had altijd aan dit vers gedacht met betrekking tot mijn eigen vader en moeder. Maar toen ik met Gidon werkte, begon ik in te zien dat het Joodse volk een veel grotere kijk had op dit vers dan ik wist. Hier zijn een paar citaten die ik begon op te pikken van Gidon en zijn vrienden:

"De wijzen vertellen ons..."

Excuseer me, maar wie gebruikt dat woord eigenlijk nog meer? Maar daar werd het steeds weer gebruikt met betrekking tot de collectieve groep rabbijnen en leraren en ouderlingen en degenen die dingen hebben gezegd die de tand des tijds hebben doorstaan.

Dan was er nog een tijd dat Gidon dit tegen een groep christenen zei:

"Ik heb het voorrecht om deel uit te maken van een ononderbroken keten van relaties met rabbijnen, terug naar Mozes."

Dit is wat hij bedoelde. Orthodoxe Joden hebben de verantwoordelijkheid om verbonden te zijn met een rabbijn (Rav), die hen kan helpen om vragen te beantwoorden over de fijnere details van het volgen van de halacha (of de levenswijze). Deze rabbijn is niet noodzakelijkerwijs de rabbijn van de synagoge waar ze naartoe gaan. Elke jood heeft de vrijheid om een rabbijn te kiezen met wie hij of zij een relatie wil hebben, mits die rabbijn daar natuurlijk mee instemt. En de rabbijn die ze kozen, had een rabbijn met wie hij ook een relatie had, en zo verder en zo verder en zo verder, helemaal terug naar Mozes.

Sorry, maar wie spreekt er nog zo? Als we onze westerse onafhankelijke mentaliteit in ogenschouw nemen, hoe weet u dan wel wie er zulke dingen over hun christelijk erfgoed zegt, behalve misschien de paus? Over het dichtstbijzijnde waarbij ik ooit van dat gevoel gehoord heb, was toen Dr. John D. Garr zich aan een kamer vol met christenen voorstelde als volgt:

"Ik ben een prediker en een zoon van een prediker, mijn vader, en de kleinzoon van een prediker, zijn vader, en de achterkleinzoon van een prediker, zijn vader, en de achterkleinzoon van een prediker."

Dat klinkt als een man die zijn voorvaderen kent en waardeert! Hij heeft vier generaties voorvaders die predikanten zijn. Ik kan me niet eens voorstellen hoe het zou zijn om de afstamming van Dr. John D. Garr te zijn. Maar de Joden hebben veel meer voorvaderen dan dat.

Ik herinner me ook dat ik de christelijke theoloog Dr. Marvin Wilson hoorde spreken over het feit dat hij een jongeman was die in een klaslokaal zat te kijken naar zijn Joodse professor (een rabbi) die specifiek over zijn voorvader Mozes sprak. Het gaf Marvin een gevoel van thuis komen als hij naar een man keek die zich volledig verbonden voelde met zijn voorvaderen. Plotseling werd het geloof van de Joden echt voor Marvin, zo persoonlijk en zo aanwezig in de kamer.

En wat dan nog?

Wat is de impact van deze realiteit voor het Joodse volk? Rusten ze op de lauweren van de prestaties van anderen? Houden ze er zich daar aan vast om de grenzen van het denken te verleggen omdat het al gedaan is? Op de een of andere manier denk ik niet dat die eigenschap vaak naar voren komt in de Joodse genenpoel!

Ik vraag me af of het juist niet het tegenovergestelde is. Misschien is een deel van de reden waarom Joden alle andere groepen in de innovatie (zoals bijvoorbeeld in de statistieken voor het winnen van de Nobelprijs) hebben overweldigd, dat er veel waardering is geweest voor degenen die eerder zijn gekomen. Misschien hebben ze een generatiezegening voor zichzelf opgestapeld.

Over het geheel genomen lijkt het mij dat wat er gebeurt, is dat Joden zowel vooruitstrevend als conservatief tegelijk zijn.

Oordeel niet

Een meerderheid van de bijbelgelovige christenen is tegenwoordig politiek conservatief. Zij waarderen de consistente waarden van de Bijbel en het feit dat God niet verandert. Als het gaat om de stichting van de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, waarderen zij de grondleggers van de natie, hun geloof en hun joods-christelijke waarden. Zij herinneren zich de verzen over de oude paden die de juiste zijn:

Dit is wat de HEER zegt: "Sta op het kruispunten en kijk; vraag naar de oude paden, vraag waar de goede weg is, loop die en je zult rust vinden voor je ziel. Jeremia 6:16 (NIV)

Zulke christenen voelen zich vaak beoordeeld door de minder conservatieve. Conservatieve christenen worden, onredelijk en legalistisch genoemd in het licht van een veranderende nationale cultuur. Veel pijn wordt verspreid tussen degenen die verschillende opvattingen hebben. Het oordeel is in overvloed aanwezig.

En toch kunnen conservatieve christenen, als het gaat om de Joden, ten prooi vallen aan hetzelfde oordeel! Zij kunnen religieuze Joden zien als een uit de hand gelopen, onredelijke en legalistische houding tegenover de massale verspreiding van de christelijke cultuur over de hele wereld. Degenen die worden geoordeeld keren zich om en oordelen over anderen die nog conservatiever zijn dan zij, waarbij de waarde van de voorvaderen van duizenden jaren geleden wordt behouden in plaats van honderden.

Ik geloof dat de verleiding om overhaast tot een oordeel te komen alleen kan worden doorbroken in de context van een relatie. Het is zo veel moeilijker om de motieven van degenen met wie je een relatie hebt te bekritiseren, onder te verdelen, te betwisten en te beoordelen. Ik heb nu meer empathie voor degenen die een andere mening hebben dan ik.

Conclusie

Het vers over het eren van je vader en moeder is het vijfde van de tien geboden.

Eer je vader en je moeder, zodat je lang mag blijven leven op het land dat Hasjem, je God, je toewijst. Exodus 20:12 (TIB)

Dat is interessant omdat de eerste vijf geboden door de Joden worden beschouwd als die geboden die naar boven reiken naar God, terwijl de tweede vijf geboden worden beschouwd als die welke naar buiten uitreiken naar de mensheid.

Kortom, de Joodse opvatting is dat het eren van je vader en moeder gelijk staat aan het eren van God. Heeft dat niet ook een beetje invloed op ons perspectief?

Het is niet gemakkelijk om degenen te eren die ons voor zijn gegaan, vooral niet als we weten wat hun zonden, beperkingen en mislukkingen zijn. Maar misschien zou meer eerbetoon aan onze voorvaderen ook God eren. Het is niet zo dat wij in de christelijke wereld het nooit doen, maar ons "eerbetoog" lijkt nu te zwak te zijn, en moet worden versterkt.

En als we dat doen, mogen wij en onze kinderen dan gezegend worden.

Shalom.

Bron: Studio See: 045 – Many More than Four Fathers