www.wimjongman.nl
Israël versus Rusland: De oorlog in het Midden-Oosten, die een nucleair ongeval zou kunnen worden
Ja, dit kan gebeuren.
door Michael Peck - 19 mei 2019
Zoals altijd bij een Arabisch-Israëlisch (of Iraans-Israëlisch) conflict, is het echte gevaar niet het regionale conflict, maar hoe dit kan escaleren. In de oorlog van 1973 dreigden de Sovjets met het sturen van troepen naar Egypte, tenzij Israël instemde met een staakt-het-vuren. De Verenigde Staten reageerden door tot een nucleair alarm over te gaan.
Zouden Israëlische luchtaanvallen op Syrië een oorlog tussen Israël en Rusland kunnen veroorzaken?
(Dit artikel verscheen enkele weken geleden voor het eerst)
Israël blijft vastbesloten om door te gaan met het verpletteren van de Iraanse troepen in Syrië in een poging om de troepen van Teheran weg te houden van de noordelijke grens van Israël. Tegelijkertijd heeft Rusland duizenden troepen in Syrië die in een kruisvuur gevangen kunnen worden - of zelfs een oorlogvoerende partij kan worden als Moskou er moe van wordt dat de Syrische bondgenoot steeds wordt aangevallen. En als Israël en Rusland op de vuist gaan, zou de grote broer van Israël - de Verenigde Staten - zich dan gedwongen voelen om in te grijpen?
Niet dat Jeruzalem of Moskou zo'n strijd graag willen voeren. "Geen van ons beiden verlangt naar een militaire confrontatie", vertelde een hoge Israëlische verdediger (IDF) mij tijdens een recent interview in Jeruzalem. "Het zou schadelijk zijn voor beide partijen." Toch komt het beleid van Israël hierop neer: het zal alles doen wat het nodig acht om de Iraanse troepen uit Syrië te verdrijven. En als Rusland het niet leuk vindt, dan is dat de prijs om ervoor te zorgen dat Syrië niet een nieuwe Iraanse raketbasis wordt aan de grens van Israël.
De betrekkingen tussen Jeruzalem en Moskou zijn veel warmer dan tijdens de Koude Oorlog. Het resultaat is een vreemde omhelzing die doet denken aan de VS-Sovjet ontspanning van de jaren zeventig. Op het eerste gezicht is er een zekere vriendelijkheid en een verlangen naar samenwerking. Maar achter de glimlach gaat een zekere voorzichtigheid en argwaan schuil betreffende een botsing van fundamentele belangen.
"Niemand in Israël is verward over wie de Russen zijn en met wie deze verbonden zijn", zei de IDF-functionaris, die sprak op voorwaarde van anonimiteit. "De Russen zijn op zijn zachtst gezegd niet onze bondgenoten. We hebben één bondgenoot, en dat is de Verenigde Staten. De Russen zijn hier voor totaal andere doelstellingen. Zij steunen een regime [Syrië] dat een uitgesproken doel heeft om Israël te vernietigen als ze het maar konden doen. Ze maken ook deel uit van een coalitie die Iran steunt".
Hoe gemakkelijk Israëlische militaire operaties kunnen leiden tot een incident werd duidelijk tijdens een aanval in september 2018 op munitiedepots in het westen van Syrië. De door Syrische schutters gelanceerde luchtdoelraketten schoten per ongeluk een Russisch Il-20 bewakingsvliegtuig neer, waarbij vijftien mensen om het leven kwamen. Israël ontkent de Russische beschuldigingen dat het doelbewust het Russische vliegtuig als dekmantel gebruikte, of dat men er niet in slaagde Moskou voldoende te waarschuwen voor de inval. Toch gaf Rusland Israël nog steeds de schuld van het ongeluk en vergold het door het leveren van geavanceerde S-300 luchtafweerraketten aan Syrië.
Desalniettemin hecht Israël er waarde aan dat Rusland een mogelijke terughoudendheid heeft tegenover Iran en een hefboom is om de Iraanse troepen uit Syrië weg te halen. Na een ontmoeting in februari tussen premier Benjamin Netanyahu en president Vladimir Poetin om de banden na het Il-20 incident te repareren, beweerden Israëlische functionarissen dat Poetin ermee had ingestemd dat buitenlandse troepen zich uit Syrië zouden terugtrekken. Voor Moskou bieden vriendschappelijke betrekkingen met Israël meer invloed in het Midden-Oosten, ook al doordat het mogelijk is dat Amerika zijn aanwezigheid in de regio aan het verminderen is.
Toch heeft het Kremlin de Israëlische aanvallen in Syrië als "onwettig" afgekeurd. Syrië is al meer dan vijftig jaar een Russische bondgenoot en het waren de Russische luchtaanvallen - samen met Iraanse en Hezbollah-troepen - die het haperende regime van de Syrische president Bashar al-Assad van ISIS en andere rebellengroepen hebben gered. Minstens 63.000 Russische troepen hebben sinds 2015 in Syrië gediend. Hoewel Poetin sinds 2016 heeft beloofd dat de Russische troepen zich zouden terugtrekken, behoudt Rusland momenteel meer dan 5000 troepen en particuliere militaire contractanten in Syrië, die door verscheidene tientallen vliegtuigen en helikopters worden gesteund.
En Rusland is in Syrië om daar te blijven. De Syrische haven van Tartus is de enige marinebasis van Rusland in het Middellandse Zeegebied: in 2016 ondertekenden Moskou en Damascus een negenenveertigjarige overeenkomst die het mogelijk maakt dat de Russische oorlogsschepen met kernmotoren vanaf daar kunnen opereren. Daarnaast opereren er Russische vliegtuigen en grond-lucht raketten, waaronder het langeafstands S-400 luchtverdedigingssysteem, vanuit ten minste twee vliegbases in het westen van Syrië.
Israël kan leven met de Russen naast zich, maar niet met de Iraniërs. Israëlische functionarissen waarschuwen voor het plan van Teheran om 100.000 Iraanse en geallieerde troepen in Syrië te stationeren. Hezbollah, met zijn geschatte arsenaal van meer dan 130.000 raketten, bedreigt reeds de Libanese grens van Israël. Syrië, dat zich als tweede Iraanse raketbasis bij Libanon aansluit, is de oorzaak voor Israëlische nachtmerries.
"We kunnen - en willen - het zo moeilijk mogelijk maken en er een prijskaartje aan hangen dat de Iraniërs niet bereid zijn om te betalen," zei de IDF-functionaris. En de Israëlische luchtmacht heeft dat gedaan, door "Iran en Hezbollah honderden keren aan te vallen", zo kondigde Netanyahu aan na een verwoestende aanval op Iraanse wapendepots in de buurt van Damascus International Airport in januari.
"We blijven onze plannen uitvoeren", antwoordde de IDF-functionaris op de vraag of Rusland Israëlische invallen in Syrië zou afschrikken. "Onze activiteiten suggereren dat we ondanks alles een aanzienlijke vrijheid van handelen hebben."
Maar veelzeggender was zijn eenwoordig antwoord op de vraag hoe bereid Israël is om voor die vrijheid van handelen te vechten.
"Bereidwillig."
Dat laat de vraag over: Kan Israël Iran in Syrië als doelwit nemen zonder een conflict met Rusland uit te lokken?
Er zijn deconflictie-mechanismen, waaronder een hotline tussen de Israëlische en Russische militairen. "We zijn erg streng in het informeren van de Russen over onze activiteiten, zodat hun operationele beeld up-to-date is," zei de IDF-functionaris. Toch waren die procedures niet voldoende om het neerstorten van een Russisch vliegtuig te voorkomen.
Misschien was die noodlottige Il-20 gewoon op de verkeerde plaats en op het verkeerde moment. Toch is het niet moeilijk om je een veelvoud aan even fatale scenario's voor te stellen. Russische adviseurs of technici die bij een Israëlische inval op een Iraanse of Syrische installatie worden geraakt. Een dolende Israëlische slimme bom die een Russische basis raakt, of een Russische piloot of luchtafweergeschut dat wordt afgeschrikt door een nabijgelegen Israëlische inval en het vuur opent. Of, misschien zal Rusland zich gewoon verplicht voelen om het prestige van zijn Syrische bondgenoot en haar wankele regering te steunen. Slechts hoe, dat werd voor iedereen duidelijk met de brandende Syrische hemelen in december 2017, toen de strijders van de VS F-22 jagers afleidingsfakkels afvuurden om twee Russische Su-25 aanvalsvliegtuigen te waarschuwen dat ze een no-go zone binnenkwamen in oostelijk Syrië.
Om duidelijk te zijn, het IDF is noch opscheppend noch strijdlustig over zijn mogelijkheden tegenover Rusland, een vroegere supermacht met het grootste nucleaire arsenaal op de planeet. De IDF-ambtenaar vergeleek Israël met de “De muis die brulde”, de klassieke roman van een uiterst kleine natie die de Verenigde Staten uitdaagt.
Maar als Israël op een muis lijkt, dan is het een Machtige muis: klein, krachtig en niet bang om zijn vuisten te gebruiken. Wat een potentiële strijd tussen Israël en Rusland zo gevaarlijk maakt, is dat het niet hypothetisch is. Na de zesdaagse oorlog van 1967 werden Sovjetstrijders naar Egypte gestuurd. Dit leidde tot een berucht incident in juli 1970 toen Israëlische strijders in een goed geplande hinderlaag boven het Suezkanaal vijf door de Sovjets bestuurde MiG-21-vliegtuigen in drie minuten neerschoten.
Aan de andere kant hoeft Rusland niet tegen Israël te vechten om Israël pijn te doen. De IDF-ambtenaar leek minder bezorgd te zijn over een fysieke botsing tussen Israëlische en Russische strijdkrachten, maar meer bezorgd dat Rusland ervoor zou kunnen kiezen om geavanceerde wapens - zoals luchtafweerraketten - te leveren aan de Israëlische vijanden zoals Syrië en Iran. In het begin van de jaren zeventig leverde de Sovjet-Unie talrijke luchtverdedigingsraketten en wapens aan Egypte en Syrië, die in de oktoberoorlog van 1973 zware verliezen toebrachten aan de Israëlische vliegtuigen. Als het dat wil, kan Rusland de Israëlische luchtvaartoperaties erg duur maken.
Zoals altijd bij een Arabisch-Israëlisch (of Iraans-Israëlisch) conflict, is het echte gevaar niet het regionale conflict, maar hoe het kan escaleren. In de oorlog van 1973 dreigden de Sovjets met het sturen van troepen naar Egypte, tenzij Israël instemde met een staakt-het-vuren. De Verenigde Staten reageerden door tot een nucleair alarm over te gaan.
Mochten de Israëliërs en Russen komen tot het uitdelen van slagen, of als Moskou ernstig met militaire geweld tegen Israël zou dreigen, zouden de Verenigde Staten dan het risico lopen hun prestige te verliezen door niet in te grijpen om hun oude bondgenoot te steunen? Zou Rusland - wiens Syrische interventie een trots symbool is van de wedergeboorte van haar militaire spierkracht en grote machtspositie - geen vergeldingsmaatregelen kunnen nemen voor een nieuw neergestort Russisch vliegtuig of een dode Russische soldaat?
Wat leidt tot de ultieme vraag: kunnen spanningen tussen Israël en Rusland leiden tot een botsing tussen Amerikaanse en Russische troepen?
Uiteindelijk zal iemand zich moeten terugtrekken. Maar Iran staat niet op het punt zijn buitenpost aan de Israëlische grens op te geven, en Rusland kan hen waarschijnlijk niet dwingen. Dus dan is er nog Israël, dat vastbesloten is om Iran te stoppen.
Zoals de IDF-functionaris zei: "We hebben in meer dan 70 jaar als soevereine staat bewezen dat je ons niet zomaar ergens heen kunt sturen."