Waarom heeft Israël het Amerikaanse vredesplan nodig?

Door Yaakov Katz - 3 mei 2019

Ergens volgende maand zullen de Verenigde Staten het vredesplan onthullen waar ze aan gewerkt hebben te midden van een grote hype, hoop en aandacht, sinds president Donald Trump in 2017 in het Oval Office is binnengekomen.

Wat het plan bevat is een nauwlettend bewaakt geheim in Washington, Jeruzalem en Ramallah. Drie mensen hebben de sleutels in handen: de Senior-adviseur van de president, Jared Kushner, Midden-Oosten-gezant Jason Greenblatt, en de Amerikaanse ambassadeur in Israël, David Friedman. Elk van deze mannen heeft een kleine staf die ook bekend is met het plan, en tot hun verdienste is er tot nu toe zeer weinig uitgelekt.

Dit is wat we weten: Zoals een paar weken geleden voor het eerst werd gemeld in The Jerusalem Post, zal het plan ergens in juni onthuld worden. Aanvankelijk had de regering serieus overwogen het plan onmiddellijk vrij te geven ná de verkiezingen van vorige maand in Israël en vóór de vorming van een nieuwe regering. Uiteindelijk werd dat idee echter in de ijskast gezet nadat de Amerikanen begrepen dat een dergelijke stap gezien zou worden als een inmenging in het regeringsproces van Israël na de verkiezingen.

Dus waarom in juni? Omdat dat het zal zijn ná de vorming van een nieuwe regering in Jeruzalem, ná de Israëlische Onafhankelijkheidsdag en Herdenkingsdag en ná de Ramadan. Er zullen geen excuses meer zijn - voor Israël of de Palestijnen - waarom het plan niet uit de bus kan komen.

Aan Amerikaanse zijde is juni vrijwel de laatste datum om te proberen een momentum op te bouwen om het plan een kans te geven. Na Labor Day, 1 september in Aerika, zullen de president en zijn medewerkers hun focus volledig verleggen naar de 2020-verkiezingsrace. Hun vermogen om tijd, energie en andere middelen te investeren in het proberen te bemiddelen bij een vredesakkoord in het Midden-Oosten zal dan ernstig beperkt zijn, en als het verleden iets heeft laten zien - zonder de inzet van de president zelf is er bijna geen kans dat een plan kan slagen.

Hoewel het plan nog niet openbaar is, gebaseerd op gesprekken die ik de afgelopen maanden heb gevoerd met Israëlische, Europese en Amerikaanse functionarissen, lijkt het erop dat we kunnen verwachten dat de zogenaamde "deal van de eeuw" het meest sympathieke (of pro-Israëlische) plan is dat tot nu toe is onthuld.

Ten eerste lijkt het erop dat het plan niet zal oproepen tot de evacuatie van Israëlische nederzettingen. Alle, of in ieder geval de overgrote meerderheid (inclusief de geïsoleerde), zullen mogen blijven.

Ten tweede, het plan heeft blijkbaar een aantal interessante dingen te zeggen over de voortdurende aanwezigheid van de IDF op de Westelijke Jordaanoever, en in het bijzonder in de Jordaanvallei.

Ten derde, hoewel het ernaar uitziet dat de Palestijnen een of andere vorm van aanwezigheid in Jeruzalem zullen krijgen, zal dit minimaal zijn, en in gebieden die door 99,9 procent van de Israëliërs nog nooit is bezocht.

Een dergelijk plan breekt met veel conventionele wijsheid als het gaat om Israëlisch-Palestijnse vrede. De voortdurende aanwezigheid van nederzettingen en de IDF op de Westelijke Jordaanoever zijn voldoende om de Palestijnen ver van de onderhandelingstafel te houden.

Dit is waar het plan potentieel interessant wordt, en de kwestie waarover Amerikaanse functionarissen het stilst zijn: Hoe zullen zij de Palestijnen verleiden om zich er in te laten betrekken? Dit is vooral gecompliceerd op een moment dat de Trump-regering bijna volledig wordt geboycot door Ramallah, en PA-president Mahmoud Abbas geen kans mist om de president publiekelijk aan te vallen.

Hier schijnt de strategie zich in vieren te verdelen: ten eerste zijn er de Golfstaten, landen als Saoedi-Arabië, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten die Trump heeft geprobeerd om aan zijn kant het plan te gaan staan en het niet onmiddellijk te verwerpen.

Ten tweede moet er een grote hoeveelheid geld over tafel worden geschoven, genoeg om de Palestijnse leiders te dwingen twee keer na te denken voordat ze het plan afwijzen.

Ten derde lijkt er een strategie van de regering te bestaan om met het plan rechtstreeks de hand te reiken aan jonge Palestijnen. De boodschap zal in deze richting gaan: wij proberen u te helpen uw leven te verbeteren, maar uw leiderschap houdt ons tegen. De hoop zal dan zijn dat Abbas onder druk van de Palestijnse straat ertoe zal worden gebracht om zich bij de onderhandelingen aan te sluiten.

Ten vierde is er een verklaring van de regering dat zij de oprichting van een Palestijnse staat steunt, die weliswaar geen leger of zelfs geen volledige controle over haar grenzen heeft, maar zich toch een staat zou kunnen noemen. Hoewel dit misschien niet veel lijkt, heeft de regering tot nu toe nagelaten om een staat te steunen.

Wat zal hiervan terechtkomen? Het is moeilijk om dat te weten. Aan de ene kant is er Abbas, die er doodgemoedereerd op uit lijkt te zijn om elk voorstel te verwerpen dat Trump en zijn staf op tafel hebben gelegd.

Aan de andere kant is er Netanyahu, die midden in de onderhandelingen over de oprichting van zijn vijfde coalitie zit met een partner, een Unie van rechtse partijen, die fel gekant zijn tegen elke concessie aan de Palestijnen, zelfs als een aantal kleine stappen leiden tot grote voordelen voor Israël. Dit is nog zonder te spreken over Netanyahu's eigen Likud-partij, die haar uiterst rechtse tak de afgelopen jaren heeft versterkt. Ook daar zou het moeilijk kunnen zijn om een Palestijnse staat toe te staan.

DE VRAAG die ik mezelf stel, is: waarom heeft Israël dit Amerikaanse plan eigenlijk nodig? Waarom beslist het niet gewoon voor zichzelf wat het wil en voert vervolgens die visie uit? Waarom heeft Israël - een land dat bekend staat om zijn verbazingwekkende innovatie en moed - een buitenlandse soevereine macht nodig om een geheim plan op te stellen dat op een dag op Israël zal worden losgelaten? Heeft het niet de mogelijkheid om zelf te beslissen wat het wil?

Volgende week viert Israël 71 jaar een staat en onafhankelijkheid te zijn. Dit is een verbazingwekkende prestatie. Van een natie van vluchtelingen zijn we een militaire en economische supermacht geworden. Weten we dan niet hoe we moeten beslissen hoe we onze conflicten moeten beëindigen en hoe we naar vrede toe moeten werken?

Als hij maar wilde, dan zou Netanyahu kunnen besluiten om te doen wat hij zou willen als het gaat om de Palestijnen. Nu, in het midden van de coalitiebesprekingen, zou hij zijn volgende regering rond deze kwestie kunnen vormen: Als hij morgenochtend plotseling zou besluiten om te onderhandelen over een tweestatenoplossing, dan zou hij waarschijnlijk in staat zijn om de Blauw en Wit partij in zijn regering te brengen; en als hij zou besluiten om de hele Westelijke Jordaanoever te annexeren, dan had hij dat kunnen doen met zijn aftredende regering en zou dat kunnen doen met de regering die hij de komende weken lijkt te willen vormen.

Waarom beslist hij dan niet? Omdat besluiteloosheid soms makkelijker is dan een beslissing. De beslissing om te beslissen wat er met de Palestijnen moet gebeuren, zal voor altijd de erfenis van Netanyahu bepalen. Waarom iets doen als daar geen reden toe is? Dit recente verkiezingsseizoen was er een voorbeeld van - geen enkele partij sprak over "vrede" of gaf een gedetailleerde visie op hoe het conflict met de Palestijnen zou kunnen worden opgelost.

Soevereine naties bepalen echter zelf hun lot. Ze wachten niet op buitenlandse mogendheden - hoe ondersteunend of vriendelijk ze ook mogen zijn - om hen te vertellen wat ze moeten doen.

Israël weet op zoveel verschillende gebieden hoe het initiatief moet nemen. Het is een cultuur die Netanyahu goed kent. Het motto van Sayeret Matkal, de IDF-commando-eenheid waarin hij en zijn overleden heldenbroer Yoni dienden, heeft een motto: "Wie durft, wint".

Het wordt tijd dat we dat weer opnieuw gaan zien, en niet alleen als het gaat om politiek overleven. Verandering was ooit het verhaal van Israël. Het kan nog steeds.

Bron: Why does Israel need the American peace plan? - Opinion - Jerusalem Post