Regionaal machtsconflict? Egypte en Iran strijden om invloed in Gaza

Terwijl Caïro zijn invloed in Gaza uitoefent om een nieuw conflict te vermijden en te bemiddelen in een periode van kalmte, ziet Iran Gaza als een extra basis om daar te groeien en zo haar volmacht voor een terroristisch leger te controleren.

 Door Yaakov Lappin - 24 april 2019

Begin april citeerden de Hebreeuwse media berichten dat de door Iran gesteunde Palestijnse Islamitische Jihad-terreurfactie, waarvan het raketarsenaal groter is dan dat van Hamas, een belangrijke aanval op Israëlische doelwitten plant.

De informatie leek haar doel te bereiken om de daders te ontmoedigen en er bleek geen aanval te zijn. Maar het feit dat PIJ naar verluidt een incident plande dat Egyptische pogingen om de rust in de Gazastrook te herstellen zou kunnen hebben verstoord, zou kunnen wijzen op een bredere strijd die binnen Gaza tussen Egypte en Iran plaatsvindt.

Het regerende regime van Gaza, Hamas, heeft naar verluidt de afgelopen maanden te maken gehad met eisen van Egypte om te beslissen of het "zijn orders van Teheran aanneemt of doorgaat met het uitvoeren van de afspraken voor rust" die door het hoofd van de Egyptische inlichtingendienst Abbas Kamel zijn geformuleerd.

Het belangenconflict tussen deze twee regionale mogendheden uit het Midden-Oosten lijkt duidelijk; Egypte wenst dat Gaza kalm en stabiel blijft en afgesneden wordt van de aan ISIS gelieerde terreurnetwerken in de Sinaï, wat ook een bedreiging vormt voor de Egyptische veiligheid als geheel.

Iran ziet Gaza als een van de vele andere bases van waaruit het zijn radicale invloed kan uitoefenen en de groei van een terroristisch leger kan aanmoedigen dat Israël bedreigt, naast de regionale stabiliteit.

Iran maakt volgens Israëlische schattingen 100 miljoen dollar per jaar over aan de militaire vleugels van Hamas en PIJ als geheel.

Boaz Ganor, uitvoerend directeur van het International Institute for Counter-Terrorism in het Interdisciplinary Center in Herzliya, herinnerde eraan dat met de ondertekening van het Israëlisch-Egyptische vredesverdrag van 1979, Cairo geen belang had bij een nieuwe overname van Gaza.

De Egyptische president Anwar Sadat "begreep de problematische aard van dit gebied, dat het volste in de wereld is, en gebukt gaat onder armoede, fundamentalisme en een gebrek aan een soevereine heerser", aldus Ganor. Als gevolg daarvan eiste Sadat geen terugkeer van de Egyptische heerschappij over Gaza, ondanks het feit dat Egypte de Strook vóór de Zesdaagse Oorlog van 1967 controleerde.

"Wat Sadat begreep, [de huidige Egyptische president Abdel Fattah] begrijpt ook El-Sisi, zij het op een andere manier," vertelde Ganor aan JNS. "El-Sisi begrijpt dat de Strook veel risico's voor Egypte bevat. Hamas, dat de Gazastrook controleert, is door een navelstreng verbonden met zijn moederbeweging - de Moslimbroederschap - die de verafschuwde en strategische vijanden van Sisi zijn.".

El-Sisi heeft een proces van Iraanse infiltratie in Gaza geïdentificeerd via zijn gemachtigde, PIJ, "en is bezorgd over de groei van een voorwaartse Iraanse post aan de noordelijke grens van Egypte", aldus Ganor.

Een andere bron van zorg voor El-Sisi is het feit dat ISIS in de Sinaï verbonden is met andere Salafi-jihadistische elementen in Gaza. Deze veiligheid en politieke factoren, evenals de Egyptische zorg in het perspectief op een nieuw gewapend conflict dat tussen Israël en Hamas op de grens van Egypte uitbarst, hebben allen geleid tot een "massieve Egyptische interventie en actief willen zijn in wat in er de Strook plaatsvindt," zei de bovengenoemde Ganor. Israël van zijn kant is voorstander van deze interventie en heeft er in de loop der jaren zelfs om gevraagd.

Toch probeert Iran de Egyptische invloed in Gaza te neutraliseren, merkte Ganor op, terwijl het zijn banden met de Gazaanse volmachten probeert aan te halen. Teheran probeert fondsen en wapens over te maken naar Gaza. "Het probeert ook om zijn gevolmachtigden te instrueren om elk proces dat tot rust kan leiden te verstoren," zei Ganor.

De relatie van Teheran met Hamas is iets ingewikkelder.

Ganor zei dat "de invloed van Iran op Hamas aanzienlijk is, maar veel kleiner dan zijn invloed op Hezbollah. Hamas beschermt zijn onafhankelijkheid met ijver en ziet zichzelf niet als een verplichting voor de Iraanse belangen".

De Iraanse tak in Gaza

Luitenant-kolonel Michael Segall, een senior analist bij het Jeruzalem Center for Public Affairs, beschreef PIJ als een "soort Iraanse tak in de Gazastrook".

De vroegere leider van de PIJ, Ramadan Salah, evenals zijn huidige leider, Ziad Nakhalah, zijn beide frequente bezoekers van Iran, waar zij "vertrouwde gasten" zijn, verklaarde Segall, een voormalig hoofd van de Iran afdeling bij het Directoraat van de Militaire Inlichtingen van de Defensie van Israël.

Met Iraanse trainingen voor PIJ in de Islamitische Republiek is de organisatie een "expliciete volmacht van Iran, in tegenstelling tot Hamas, dat ook onder Iraanse invloed staat, maar een eigen agenda heeft en onafhankelijker is", zo betoogde hij.

Vanwege deze Iraanse invloed staat er voor Egypte veel meer op het spel in Gaza, dat zich aan de achterdeur bevindt. "Wat er in de Sinaï gebeurt, heeft directe invloed op Egypte. Iran, ondertussen, is ver, en probeert zijn invloed in Gaza te activeren door middel van afstandsbediening," zei Segall.

Hij vatte de Iraanse proxystrategie als volgt samen: "Hoe meer Israël aan zijn grenzen bloedt, hoe minder het Iran rechtstreeks kan aanvallen". En de Iraniërs willen dat hetzelfde gebeurt op de Westelijke Jordaanoever, met de Iraanse Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei die oproept tot bewapening van de terreurgroepen daar, net als in Gaza.

"Dit is een centraal onderdeel van de Iraanse doctrine. Het gaat over asymmetrische oorlogsvoering. Gaza, Libanon en Syrië zijn onderdeel geworden van de Iraanse doctrine van asymmetrische oorlogsvoering", aldus Segall.

PIJ heeft Iraanse sluipschuttersgeweren gebruikt om op de IDF af te vuren, evenals geavanceerde bommen. Het vervaardigt raketten met Iraanse bekwaamheid - wat allemaal deel is van de poging van Iran om "hun invloed aan te scherpen en een voetafdruk" in Gaza achter te laten.

Segall plaatst Gaza als één laag in een bredere "Iraanse oorlog, die in andere plaatsen, met inbegrip van Jemen speelt, waar Houthis tegen Saudi-Arabië opereren met het afvuren van raketten tegen hen. Het lijkt sterk op wat er in de Gaza gebeurt. De Iraniërs werken met een proxy toolbox tegen de Saoediërs, de Egyptenaren en de Golfstaten. Dit is niet beperkt tot Gaza".

Terwijl Iran de bevoegdheid heeft om PIJ te activeren om zo de Egyptische bemiddelingsinspanningen te onderbreken of een nieuw conflict aan te vuren, ziet PIJ ook druk van Hamas onder ogen, die zijn wil kan afdwingen, met inbegrip van gebruik van wapenkracht, volgens Segall.

"Ik denk dat op de dag dat zij hun orders uit Iran ontvangen, PIJ zal gehoorzamen en daarmee de cheques verzilveren die het in de loop der jaren van de Iraniërs heeft ontvangen," zo zei hij.

Bron: Regional power clash? Egypt and Iran vie for influence in Gaza | JNS.org