De vrede met Jordanië bewaren

Vrede met Jordanië en het voortbestaan van de Hasjemitische monarchie behoren tot de belangrijkste strategische belangen van Israël. Maar zoals Netanyahu terecht opmerkte, heeft die vrede geen functie voor de populariteit van Israël onder de Jordaniërs. Het is gebaseerd op de afschrikkende kracht van Israël.

door Caroline B. Glick - 6 december 2019

Dinsdag meldde Israëls Kanaal 13 dat President Donald Trumps Nationale vice-Veiligheidsadviseur Victoria Coates vorige week een vergadering hield in het Witte Huis met de ambassadeurs van Oman, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Marokko. Naar verluidt vroeg zij de afgezanten om na te gaan of hun regeringen bereid waren te overwegen een niet-aanvalspacten met Israël te ondertekenen.

Het verhaal, dat het Witte Huis niet ontkende, wijst erop dat de Trump-regering een Israëlisch initiatief heeft omarmd, dat vorige maand openbaar werd gemaakt door de Minister van Buitenlandse Zaken van Israël, Katz. Het idee is dat door de niet-aanvalspacten, die minder dan vredesverdragen zijn, Israël en zijn Arabische buren de kwestie van formele relaties zullen kunnen omzeilen, propvol zitten met ambassade openingsceremonies, maar eenvoudig bestaan in open relaties, ten gunste van alle partijen.

Dit is het centrale doel van de diplomatieke strategie van premier Benjamin Netanyahu. Buitenland-politici en -activisten in de VS, Europa en Israëlisch links beweren al decennia lang dat vrede tussen Israël en de grotere Arabische wereld onmogelijk is zolang Israël geen vredesverdrag met de PLO heeft gesloten. Deze visie geeft de PLO de macht gegeven om te dicteren of, wanneer en onder welke voorwaarden Arabische naties normale betrekkingen met de Joodse staat "toegestaan" zullen worden.

Het doel van Netanyahu is al lange tijd het afschaffen van het veto van de PLO. Door achter de schermen te werken aan het opbouwen van constructieve, stabiele banden met de staten in de regio, gebaseerd op wederzijdse belangen, heeft Netanyahu grote vooruitgang geboekt in het bereiken van dit doel. Het feit dat Coates naar verluidt de ontmoeting met de Arabische ambassadeurs in het Witte Huis heeft gehad, is een bewijs van het succes van zijn inspanningen.

De dimensies van de prestaties van Netanyahu zijn duidelijk als je de constructieve, wederzijds voordelige banden van Israël met staten waarmee het geen formele vredesverdragen heeft, vergelijkt met zijn banden met Jordanië.

In recente opmerkingen in een Knesset-vergadering ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de ondertekening van het vredesverdrag van Israël met Jordanië, verklaarde Netanyahu dat de basis van de vreedzame betrekkingen van Israël met Egypte en Jordanië niet emotioneel is. De Egyptenaren en Jordaniërs hebben Israël niet omarmd als een buur en vriend. Integendeel, de vredesverdragen van Israël zijn het resultaat van de afschrikkende kracht van het land.

In zijn woorden: "Zolang we sterker zijn, zijn ze bij ons. Als we zwakker worden, dan zullen de vredesakkoorden aan een zijden draadje hangen."

Dat betekent dat er in de praktijk weinig wezenlijk verschil is tussen de banden van Israël met bijvoorbeeld de VAE en de banden van Israël met Egypte. Zolang beiden Israël als sterk en behulpzaam ervaren en onmogelijk om te vernietigen, zullen zij goede relaties met het land hebben. Als Israël daarentegen een strategische doel wordt, dan zullen die relaties snel verslechteren.

In het geval van Egypte heeft de combinatie van de Israëlische kracht en de gedeelde belangen in de strijd tegen Iran en de Moslimbroederschap de betrekkingen in ongekende mate verbeterd. Op basis van deze gedeelde belangen en een erkenning van de Israëlische macht heeft de Egyptische president Abdel-Fattah el-Sissi een belangrijke rol gespeeld bij het aanhalen van de banden tussen de Soennitische Golfstaten en Israël.

Jordanië is een ander verhaal. De betrekkingen tussen Israël en Egypte zijn nog nooit zo goed geweest als nu, maar de betrekkingen met Jordanië zijn nog nooit zo slecht geweest. De informele banden van Israël met Saoedi-Arabië zijn vandaag de dag aantoonbaar beter dan haar formele banden met Jordanië. Dus wat is er aan de hand? Doet Israël iets verkeerd? Wat haalt het om te beginnen uit zijn banden met Jordanië?

Het belangrijkste voordeel dat Israël haalt uit zijn banden met Jordanië is een lange vreedzame oostelijke grens. Maar die vreedzame grens, die enerzijds een controlefunctie van Israël over de Jordaan-vallei en anderzijds een controlefunctie van Israël op Jordaanse acties is om haar grens met Israël te beveiligen, dateert al van meer 20 jaar voor het vredesverdrag. Bovendien is het, gezien de neerwaartse spiraal van de bilaterale banden, moeilijk te weten hoe lang Jordanië zich zal blijven inzetten voor de beveiliging van de grens. Van week tot week wordt de groeiende vijandigheid van Jordanië ten opzichte van Israël moeilijker te accepteren of uit te leggen.

Denk aan de gebeurtenissen van de afgelopen drie weken.

Een week geleden, hielden de Jordaanse strijdkrachten een militaire oefening geleid door de elite Koninklijke Garde 1e Gemechaniseerde Bataljon. Het kreeg de codenaam "Zwaarden van Karama", genoemd naar een strijd in 1968 bij de Jordaanse stad Karama tussen Israël en Fatah-terroristen. Jordaanse strijdkrachten vochten samen met Fatah.

De Jordaanse koning Abdullah II hield toezicht op de tweedaagse oefening, die bestond uit infanterie- en pantserstrijdkrachten, gevechtsvliegtuigen en helikopters. De Jordaanse Eerste minister Omar Razzazz, de overheidsministers, en de hogere militaire bevelhebbers, evenals buitenlandse militaire onderdelen woonden de oefening bij. De "Zwaarden van Karameh" simuleerden naar verluidt een strijd tussen Jordaanse strijdkrachten en een invasiemacht "uit het westen" die het verslaan van de buitenlandse indringers en het vernietigen van de bruggen waarover zij Jordanië binnenkwamen met zich meebracht.

Met andere woorden, het simuleerde een strijd tegen Israël.

Op het eerste gezicht vormt de "Zwaarden van Karameh" een wezenlijke schending van de voorwaarden van het vredesverdrag. Het verdrag verbiedt de partijen om oorlogvoerende acties tegen elkaar te voeren. Het simuleren van een oorlog met Israël en het haastig publiceren van de simulatie voelt zeker als een oorlogszuchtige daad.

Twee weken geleden zei Abdullah in opmerkingen voor een kruiperig publiek van Amerikaanse Joden in New York, dat de bilaterale betrekkingen van Jordanië met Israël "een historisch dieptepunt" hadden bereikt. Hij legde de schuld voor de stand van zaken vierkant op de schouders van Israël.

Drie weken geleden smeekten Abdullah en zijn zoon in de enclaves Tzofar en Naharayim om hun overdracht van Israël naar Jordanië te vieren. Israël werd gedwongen om de enclaves naar Jordanië over te dragen nadat Abdullah de geest van het vredesakkoord had geschonden en weigerde om de pacht te verlengen van het land aan de Israëlische boeren die de eigenaren waren van de enclaves, met nog eens 25 jaar, zoals het vredesverdrag veronderstelde.

Deze week opende het Jordaanse Staatsveiligheidshof zijn proces tegen de Israëlische staatsburger Konstantin Kotov. Kotov wordt berecht voor het illegaal overschrijden van de grens met Jordanië op 29 oktober en voor het bezit van drugs. Israël verwachtte dat Jordanië Kotov vorige maand aan Israël zou worden overdragen, parallel aan de overdracht door Israël van twee Jordaanse ingezetenen die op terrorisme aanklachten van Israël waren aangehouden. Dat is niet gebeurd.

Aangezien Jordanië deze vijandige acties tegen Israël heeft ondernomen, besloot Israël naar verluidt tot een nieuwe waterovereenkomst met Jordanië. In het vredesverdrag van 1994 stemde Israël ermee in Jordanië 50 miljoen kubieke meters water per jaar te leveren. Het aantal werd verdubbeld tot 100 miljoen kubieke meter per jaar in 2016. Details van de laatste overeenkomst worden geheim gehouden. Maar er wordt algemeen aangenomen dat Israël ermee heeft ingestemd om de hoeveelheid water die het jaarlijks aan Jordanië levert, zowel vanuit zijn ontziltingsinstallaties als vanuit het Meer van Galilea, opnieuw zal verhogen.

Het is gemakkelijk om het schijnbaar masochistische gedrag van Israël te begrijpen. Israël wil de vrede met Jordanië bewaren. Vrede gaat via de Hasjemitische monarchie, die zelf voortdurend bedreigd wordt door het Jordaanse publiek. Vorig jaar namen honderdduizenden Jordaniërs deel aan protesten tegen het regime, die werden aangewakkerd door de slechte economische omstandigheden van het Koninkrijk. De demonstranten dwongen koning Abdullah om zijn premier te ontslaan.

De protesten van vorig jaar maakten de monarchie doodsbang omdat ze de eerste keer markeerden dat de Bedoeïenenstammen - de ruggengraat van het regime - zich aansloten bij de van oudsher tegen het regime gerichte strijdkrachten in de Moslimbroederschap en de vakbonden om deel te nemen aan demonstraties tegen het regime.

Uit oprechte bezorgdheid over het welzijn van het regime keert Israël de andere wang toe in het licht van herhaalde mishandelingen en vernederingen om Abdullah en het Hasjemitisch Koninkrijk te helpen overleven.

Hoewel de reden voor het onderdanige gedrag van Israël duidelijk is, is het tijd om te overwegen of het zinvol is om op deze weg verder te gaan, of dat er betere manieren zijn om onze banden met Jordanië in stand te houden en misschien onze belangen met Jordanië op een betere wijze te bevorderen.

Het feit is dat Jordanië niet veel invloed heeft op Israël. Het heeft geen economische invloed tegen Israël. En met President Trump in het Witte Huis en Ambassadeur Kelly Craft bij de VN, heeft Jordanië weinig diplomatieke hefboomwerking tegen Israël. De enige kaart die het echt kan spelen is de eeuwigdurende "nucleaire optie" - de dreiging om het vredesverdrag op te zeggen.

In tegenstelling tot Jordanië, heeft Israël significante hefboomwerking tegen Jordanië en het gebruiken ervan geeft geen bedreiging voor het vredesverdrag.

Op dinsdag zagen wij een Israëlische politicus op zeldzaam efficiënte wijze gebruik maken van die hefboomwerking.

Dinsdagochtend probeerde een delegatie van locoburgemeesters die een conferentie in Eilat bijwoonden, de grens over te steken naar Jordanië voor een dagtocht naar Petra. Ze werden bij de grens tegengehouden door de Jordaanse autoriteiten. Na hen vernederd te hebben, verboden de Jordaanse grenswachten de Israëlische ambtenaren het Koninkrijk binnen te komen omdat verschillende locoburgemeesters hun tzitzit droegen, een religieus gewaad met rituele franjes die volgens de Joodse wet door Joodse mannen moeten worden gedragen. Onlangs heeft Jordanië een regeling ingesteld dat het Joden die religieuze kleding of artikelen dragen verbiedt om het Koninkrijk binnen te komen. De mannen hadden hun kippot al onder de hoeden verstopt. Daarom hielden de Jordaniërs hen tegen vanwege hun tzitzit.

Nadat het incident was gemeld, liet de Minister van Binnenlandse Zaken, Aryeh Deri, het Jordaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de Jordaanse regering informeren dat hij als vergelding voor het antisemitische beleid van plan was om Jordaanse werknemers een werkvergunning voor Israël te weigeren.

De Jordaniërs hebben direct hun anti-joodse regelgeving ingetrokken.

Feit is dat Israël garant staat voor het economische voortbestaan van Jordanië. De regering moet de macht erkennen die dat onderscheid met zich meebrengt.

Overweeg het volgende. Langdurige watertekorten hebben Israël gedwongen om ontzilt water te gebruiken als primaire bron van zowel drinkbaar als irrigatiewater. Gezien de aanhoudende watercrisis en de impact ervan op de levensvatbaarheid van de Israëlische landbouw, zou Israël de hoeveelheden water die het in staat is om Jordanië van te voorzien boven de 50 miljoen kubieke meters die het volgens het vredesverdrag moet leveren, opnieuw moeten evalueren.

In het kader van de gasovereenkomst die Israël met Jordanië heeft gesloten, heeft Israël ermee ingestemd Jordanië bijna tegen kostprijs van aardgas te voorzien. Israël zal de prijs wellicht opnieuw moeten beoordelen, gezien de Turkse en Hezbollah-dreigingen voor haar offshoregasvelden. Veiligheid is duur.

Terwijl de Jordaniërs automatisch elke Palestijnse provocatie steunen, hebben de Saoedi's de afgelopen jaren gezucht over de Palestijnen en Israël herhaaldelijk gesteund tegen hen. Gezien deze nieuwe stand van zaken is het zinvol dat Israël de bevoorrechte positie van Jordaanse functionarissen op de Tempelberg weer opnieuw bekijkt.

In het licht van de strategische instabiliteit van de regio had het Ministerie van Defensie een serieus onderzoek moeten uitvoeren naar de omvang van de IDF, met het oog op de uitbreiding ervan jaren geleden. En in het licht van Jordaniës simulatie van een oorlog met Israël vorige week, zou het onverantwoordelijk zijn om de uitvoering van zo'n onderzoek nog langer uit te stellen.

Hoe het hefboomeffect werkt

De vrede met Jordanië en het voortbestaan van de Hasjemitische monarchie behoren tot de belangrijkste strategische belangen van Israël. Maar zoals Netanyahu terecht opmerkte in zijn opmerkingen in de Knesset, heeft de vrede geen functie in de populariteit voor Israël onder de Jordaniërs. Het is gebaseerd op de afschrikkende kracht van Israël.

De acties van Jordanië in de loop van de verscheidene afgelopen weken versterken wat sinds enige tijd duidelijk was. In zijn haast om Abdullah en de vrede te beschermen is Israël vergeten Abdullah af te schrikken om de vrede te bewaren. Het is tijd voor Israël om haar gedrag te corrigeren.

Bron: Preserving the peace with Jordan - www.israelhayom.com