Vriend of vijand? Rusland en Israël worstelen met geostrategische belangen in het Midden-Oosten

Terwijl de Russische het S-300 luchtdoeldefensiesysteem naar Syrië overbrengen zullen de Amerikaanse en Israëlische operaties in Syrië afgerond worden, en het is geen ommekeer, maar in plaats daarvan meer een politiek statement.

Door Sean Savage - 12 oktober 2018

De aankondiging deze maand dat Rusland van plan was om het S-300 grond-luchtdoelverdedigingssysteem over te brengen naar Syrië als reactie op het recente incidentele neerhalen van een Russisch militair vliegtuig in Syrië, liet dit zowel in Israël als in het Westen de alarmbellen rinkelen. Velen zagen de aankondiging van Rusland als een duidelijke provocatie aan het adres van Israël, wat de Israëlische operaties in Syrië tegen Iran en Hezbollah zou kunnen belemmeren.

In de nasleep van de aankondiging komen er echter een aantal vragen op over hoe serieus Rusland is geweest in de uitrol van het systeem, en of de overdracht al dan niet een legitieme militaire bedreiging voor Israël is of gewoon een sterke politieke verklaring van Moskou. De verwarring hierover was deze week volledig zichtbaar tijdens een bezoek van een Russische topambtenaar aan Israël, gekoppeld aan het nieuws dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de Russische president Vladimir Poetin van plan zijn elkaar in de nabije toekomst te ontmoeten.

Anna Borshchevskaya, een expert betreffende het Midden-Oostenbeleid van Rusland bij het Washington Institute for Near East Policy, vertelde JNS dat ze de overdracht door Rusland van het S-300 systeem naar Syrië ziet als een politieke verklaring en niet als een echte bedreiging voor Israël of het Westen.

"Moskou betuigt zijn dominantie in Syrië," zei ze. "Moskou probeert met een hefboomwerking in deze crisis voordeel te bereiken, en dit nadat het enorm in verlegenheid zat vanwege het incident met de IL20 en de beschuldiging van Israël, wat een onhandige poging was om het gezicht te redden.

Yigal Carmon, voorzitter en oprichter van het Middle East Media Research Institute, stelt echter dat Rusland door Syrië te voorzien van het S-300 systeem, zich heeft geopenbaard als de vijand van Israël.

"De Russen, die oorspronkelijk de Iraanse expansie in Syrië mogelijk maakten en het sponsorden als anti-Amerikaanse maatregel, zullen nu ook de Iraniërs in Syrië beschermen tegen Israëlische aanvallen," zo schrijft Carmon. "Dit is een niet-verklaarde vijandelijke oorlogsdaad tegen Israël, door Rusland - aangezien het niet de Syriërs zullen zijn die de S-300's tegen Israëlische vliegtuigen bedienen, omdat ze nog een lange leercurve zullen hebben om dit te doen; het zullen, voor onbepaalde tijd, de Russische officieren zijn.

Toch zijn een aantal dingen onzeker met betrekking tot het uitrollen van het S-300-systeem bij de Syriërs.

"Er zijn een groot aantal onbeantwoorde vragen, zoals: hoeveel S-300s [de Syrische president Bashar] Assad kreeg, welke variant kreeg het van de S-300 - de S300 is een familie van systemen, er zijn verschillende varianten; zullen de Syriërs het ooit mogen gebruiken zonder Russisch toezicht? - iets wat onwaarschijnlijk lijkt. Ook is het onduidelijk hoe Assad het zal betalen," zei Borsjtsjovskaya.

Bovendien, terwijl het S-300-systeem de Amerikaanse en Israëlische operaties in Syrië zal compliceren, is het geen grote omwenteling, maar meer symbolisch.

"Hoe krachtig de S-300 ook is, andere elementen doen er ook toe. Als het luchttoezichtsysteem te langzaam is om bijvoorbeeld een vliegtuig te zien, maakt het niet uit hoe sterk de S-300 is. Als Assad slechts één S-300 batterij heeft ontvangen, zoals geruchten hebben doen vermoeden, zal de overdracht slechts symbolisch zijn," legt Borshchevskaya uit.

Rusland stuurt Israël gemengde signalen

Op diplomatiek vlak heeft Rusland de afgelopen dagen ook gemengde signalen naar Israël gestuurd over hun toekomstige betrekkingen.

Eerder in de week werd aangekondigd dat Netanyahu en Poetin elkaar in de nabije toekomst zullen ontmoeten, hoewel er geen datum is aangekondigd.

Tegelijkertijd is de Russische vice-premier Maxim Akimov op bezoek in de Joodse staat, waar hij het vliegtuigincident met zijn opmerkingen bagatelliseerde:

"In onze zeer gecompliceerde en multipolaire wereld kunnen twee landen die een relatie delen verschillende benaderingen ontwikkelen met betrekking tot mondiale uitdagingen, en helaas zijn er soms incidenten. ... Maar nu voelen we een goede geest en sterke wil van onze leiders om zowel de samenwerking op sociaal-economisch gebied als de politieke dialoog over de oplossing... van de moeilijke problemen in het Midden-Oosten voort te zetten," zei Akimov bij de opening van de Russisch-Israëlische Kamer van Koophandel.

Borshchevskaya zei dat Israël altijd in een moeilijke positie ten opzichte van Rusland is geweest; en Poetins belangen ten opzichte van Israël waren puur pragmatisch en zelfdienend.

"Israël was nooit gelijkwaardig; Rusland is een grotere en nog belangrijkere anti-Westerse, antidemocratische macht die sinds de interventie in Syrië officieel op de stoep staat. En natuurlijk zal Israël zijn anti-Iran- en anti-Hezbollah-activiteiten voortzetten. Ik bekijk dit bezoek in die context," zei ze.

De claim van Israël op de Golanhoogten.

Ook braken er deze week spanningen uit tussen Israël en Rusland over de strategische Golanhoogte die Israël in 1967 na herhaalde aanvallen van de Syriërs in de Zesdaagse Oorlog van 1967 van Syrië overnam. In 1981 heeft Israël de regio geannexeerd en de soevereiniteit erover uitgebreid. De internationale gemeenschap heeft echter de Israëlische soevereiniteit in de Golan afgewezen en roept de Joodse staat op om deze terug te geven aan Syrië. Terwijl de Israëlische politici in het verleden deze mogelijkheid hebben geopperd als onderdeel van een groter vredesverdrag met Syrië, hebben zowel de burgeroorlog als de recente Iraanse agressie in de regio Israël duidelijk gemaakt dat het gebied permanent deel moet blijven uitmaken van Israël.

Tijdens een bezoek aan de regio deze week benadrukte Netanyahu die bewering, door te zeggen dat de Golanhoogte deel zal blijven uitmaken van Israël en dat de internationale gemeenschap, inclusief dat Rusland deze bewering moeten erkennen.

"Israël op de Golanhoogte is een garantie voor de veiligheid. Israël op de Golanhoogte is een feit dat de internationale gemeenschap moet erkennen," zei Netanyahu.

"Zolang het van mij afhangt, zullen de Golanhoogten onder Israëlische soevereiniteit blijven. Anders zullen Iran en Hezbollah aan de kust van het Meer van Galilea zitten," zei hij en voegde eraan toe dat hij van plan is om dit met Poetin te bespreken tijdens hun komende vergadering.

"Rusland en Israël hebben goede betrekkingen opgebouwd. President Poetin begrijpt het belang dat ik hecht aan de Golanhoogte en het Israëlische erfgoed," concludeerde hij.

Maar toch verwierp Rusland Israëlische eisen van soevereiniteit over het strategische gebied van de Golanhoogte, zeggende dat het niet unilateraal de status van het gebied kan veranderen.

"De status van de Golanhoogte wordt bepaald door de resoluties van de Veiligheidsraad van de V.N.," aldus werd de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov geciteerd door het Russische persbureau Tass als antwoord op Netanyahu. "Het veranderen van deze status en de Veiligheidsraad te omzeilen, zou, denk ik, een directe schending van deze resoluties zijn".

Of Poetin nu wel of niet instemt met de claim van Israël op de Golanhoogte, Israël zal zich waarschijnlijk in een moeilijke positie met Rusland blijven bevinden.

Toch stelt Borshchevskaya dat Israël de operaties in Syrië tegen Iran en Hezbollah nog steeds zou moeten uitvoeren.

"We kunnen verwachten dat Israël op zijn minst op de korte tot middellange termijn wel grotere moeilijkheden zal ondervinden om daarmee door te gaan, maar Israël zou nog steeds in staat moeten zijn om deze operaties uit te voeren, ook al is er meer druk vanuit Moskou. Rusland noch Israël streeft naar een bilaterale crisis," zei ze.

"Dit incident toont eens te meer aan dat het Kremlin de neiging heeft om bondgenoten te zien als objecten, niet als gelijkwaardige partners."

Bron: Friend or foe? Russia and Israel grapple with geostrategic interests in Mideast | JNS.org