Waarom heeft niemand het over de Unie voor het Middellandse Zeegebied?

door Judith Bergman | 14 augustus 2018

• De EU-landen die betrokken zijn bij de Unie voor het Middellandse Zeegebied (UfM) lijken niet gebonden te zijn door het bevorderen van "integratie" - of zelfs maar het claimen van "een gemeenschappelijk erfgoed" - met landen als Mauritanië, waar volgens recente rapporten tot 20 procent van de bevolking (Haratijnen en andere Afro-Mauritaanse groepen) in slavernij is, en activisten tegen slavernij regelmatig worden gemarteld en vastgehouden.
  
  
• In het jaarverslag van de Unie voor het Middellandse Zeegebied en in de Routekaart voor Actie 2017 wordt met geen woord gerept over het feit dat in de meeste moslimlanden de sharia van invloed is op de rechtsregels - in het bijzonder met betrekking tot huwelijk, echtscheiding, erfenis en voogdij - en dat genderongelijkheid daarom geïnstitutionaliseerd kan worden en niet iets is wat waarschijnlijk zal veranderen, ongeacht het aantal projecten van de Unie voor het Middellandse Zeegebied.
  
  
• Gezien de grote geldbedragen is het opmerkelijk dat de Unie voor het Middellandse Zeegebied en haar activiteiten weinig tot geen aandacht krijgen in de Europese pers.

In juli vierde de Unie voor het Middellandse Zeegebied (UfM) haar 10-jarig jubileum. Het is echter onwaarschijnlijk dat veel Europeanen over de Unie hebben gehoord, laat staan over deze verjaardag. De media berichten namelijk zelden over de UfM en haar activiteiten.

De deelnemende landen aan de Unie voor het Middellandse Zeegebied zijn de 28 lidstaten van de Europese Unie (EU) en de landen rond het zuidelijke Middellandse Zeegebied, waaronder Albanië, Algerije, Bosnië en Herzegovina, Egypte, Israël, Jordanië, Libanon, Mauritanië, Monaco, Montenegro, Marokko, "Palestina", Syrië (tijdelijk geschorst), Tunesië en Turkije. Libië heeft de status van waarnemer in de UfM. De Unie voor het Middellandse Zeegebied wordt voorgezeten door een "covoorzitterschap" dat wordt gedeeld door de Europese Unie en Jordanië. Het secretariaat van de Unie voor het Middellandse Zeegebied is belast met de dagelijkse werkzaamheden van de Unie voor het Middellandse Zeegebied en wordt geleid door een secretaris-generaal, momenteel is dat Nasser Kamel (Egypte).

De UfM is van start gegaan met een besluit van de staatshoofden en regeringsleiders in Parijs in juli 2008 en vormt een institutionalisering van het proces van Barcelona, dat in november 1995 is begonnen met de ondertekening van de Verklaring van Barcelona.

Volgens het Europees Instituut voor het Middellandse Zeegebied (IEMed) was het de Euro-mediterrane alliantie die het proces lanceerde waarmee de Verklaring van Barcelona op gang werd gebracht, "gestructureerd rond drie belangrijke werkterreinen (politieke en veiligheidsdialoog; economisch en financieel partnerschap; en sociaal, cultureel en menselijk partnerschap)" tussen de EU en de landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten die een overwegend moslimmeerderheid vormen (doorgaans aangeduid als het Zuidelijke Middellandse Zeegebied).

In januari 2017 hebben de 43 ministers van Buitenlandse Zaken van de UmF in Barcelona overeenstemming bereikt over een "Routekaart voor actie", die tot doel heeft "de regionale samenwerking en integratie in het Middellandse Zeegebied te versterken", waarin drie onderling samenhangende kernprioriteiten worden vastgesteld: regionale stabiliteit, menselijke ontwikkeling en integratie. Het was het eerste politieke document dat de ministers van Buitenlandse Zaken van de Unie voor het Middellandse Zeegebied sinds 2008 hebben aangenomen.

De UfM somt een aantal manieren op waarop zij streeft naar regionale stabiliteit en menselijke ontwikkeling. Een daarvan is de "Interculturele en Interreligieuze dialoog", die onder andere tot doel heeft:

"alles in het werk te stellen om mogelijke culturele scheidslijnen te overbruggen om extremisme en alle vormen van racisme te bestrijden en voort te bouwen op een gemeenschappelijk erfgoed en gemeenschappelijke aspiraties. De interculturele en interreligieuze dialoog in het Middellandse Zeegebied is een belangrijke onderliggende dimensie van alle regionale samenwerkingsactiviteiten in het kader van de UfM." [1]

De EU-landen die betrokken zijn bij de Unie voor het Middellandse Zeegebied staan los van elkaar door "integratie" te bevorderen - of zelfs "een gemeenschappelijk erfgoed" te claimen - met landen als Mauritanië, waar volgens recente rapporten tot 20 procent van de bevolking (Haratijnen en andere Afro-Mauritaanse groepen) slaven zijn en activisten tegen slavernij regelmatig worden gemarteld en vastgehouden.

De Unie voor het Middellandse Zeegebied heeft de afgelopen vijf jaar 15 ministeriële conferenties over "belangrijke strategische gebieden" gehouden over thema's als Versterking van de rol van vrouwen in de samenleving (Egypte, november 2017), Duurzame stadsontwikkeling (Egypte, mei 2017), Water (Malta, april 2017), Energie (Italië, december 2016), Werkgelegenheid en arbeid (Jordanië, september 2016), Regionale samenwerking en planning (Jordanië, juni 2016), Blauwe economie (België, november 2015), Digitale economie (België, september 2014), Milieu en klimaatverandering (Griekenland, mei 2014), Industriële samenwerking (België, februari 2014), Energie (België, december 2013) en Vervoer (België, november 2013), alsmede twee conferenties van de ministers van Buitenlandse Zaken (Spanje, januari 2017 en Spanje, november 2015). [2]

De Unie voor het Middellandse Zeegebied streeft ernaar haar prioriteiten te verwezenlijken via projecten zoals "Versterken van vrouwen en jongeren in het Middellandse Zeegebied", "Bevordering van werkgelegenheid en inclusieve groei" en "Versterking van de rol van vrouwen en jongeren bij de preventie van gewelddadig extremisme". [3]

In het jaarverslag en in de Routekaart voor Actie 2017 wordt er nergens op gewezen dat in de meeste moslimlanden de sharia van invloed is op de wet - met name wat betreft de wet inzake de persoonlijke status, wat betrekking heeft op huwelijk, echtscheiding, erfenis en de voogdij over kinderen - en dat een genderongelijkheid daarom geïnstitutionaliseerd kan worden en waarschijnlijk niet zal veranderen, ongeacht het aantal projecten van de Unie voor het Middellandse Zeegebied. Evenmin wordt verwezen naar de rol van het islamisme bij de bevordering van het "gewelddadige extremisme". In plaats daarvan spreekt de routekaart van actie bij het bundelen van "regionale en internationale inspanningen om de sociaaleconomische diepere oorzaken van terrorisme en extremisme aan te pakken" en "het ontwikkelen van verdere projecten en initiatieven met een grote impact, met speciale aandacht voor de inzetbaarheid van jongeren en de versterking van de positie van vrouwen". [4]

Volgens het Europees Instituut voor het Middellandse Zeegebied (IEMed):

"Van 1995 tot 2006 heeft de EU via MEDA-programma's 16 miljard euro toegewezen voor bilaterale en regionale samenwerking, gericht op de bevordering van sociaaleconomische projecten (modernisering van de industrie, bevordering van de particuliere sector, hervorming van de gezondheidssector, ontwikkelingsfondsen, enz.

"De samenwerkingsfondsen worden via het Europees nabuurschaps- en partnerschapsinstrument (ENPI) naar zowel de oostelijke als de zuidelijke mediterrane naburige landen gekanaliseerd. De gezamenlijke begroting voor beide regio's voor de periode 2007-2013 bedraagt 11 miljard euro...

De middelen die voor de periode 2014-2020 zijn toegewezen aan de samenwerking met de buurlanden van de EU (in Oost-Europa en het zuidelijke Middellandse Zeegebied) bedragen 15 miljard euro.

Deze cijfers zijn exclusief bilaterale overeenkomsten tussen de Unie voor het Middellandse Zeegebied en EU-landen, zoals een meerjarige financieringsovereenkomst van 6,5 miljoen euro tussen het secretariaat van de Unie voor het Middellandse Zeegebied en Zweden "om specifieke samenwerkingsinitiatieven van de Unie voor het Middellandse Zeegebied en kernactiviteiten ter bevordering van de regionale dialoog te verdiepen en aan te vullen".

Gezien deze grote bedragen is het opmerkelijk dat de UtF en haar activiteiten weinig tot geen aandacht krijgen in de Europese pers. Vooral omdat, in de woorden van IEMed in haar evaluatie van de 20e verjaardag van het proces van Barcelona in 2015, "het in de Verklaring van Barcelona van 1995 voor het Middellandse Zeegebied geschetste concordantiescenario nooit werkelijkheid is geworden".

Latere islamitische radicalisering en terrorisme en de jarenlange migrantencrisis zijn recente voorbeelden van een mislukking. De evaluatie van IEMed wordt voortgezet:

"De routekaart die in de Catalaanse hoofdstad is opgesteld, kon de destabiliserende gevolgen van Al Qa'ida voor de regio van de 9/11 en de daaropvolgende invasies van Afghanistan en Irak niet voorspellen; de politieke immobiliteit en het gebrek aan hervormingen en verbeteringen in het bestuur van veel mediterrane partnerlanden; het ontbreken van de voor 2010 geplande oprichting van de vrijhandelszone in het Middellandse Zeegebied; het gebrek aan regionale zuid-zuid-integratie; de instabiliteit die wordt veroorzaakt door de Arabische lente sinds 2011, die momenteel twee falende staten telt, Syrië en Libië; de migratie- en vluchtelingencrises; of het opkomen van islamitisch staatsterrorisme dat Syrië en Iran teistert en al heeft laten zien dat het in staat is Europa aan te vallen."

De Unie voor het Middellandse Zeegebied heeft zelf toegegeven:

"De landen van de Unie voor het Middellandse Zeegebied behoren tot de landen met de hoogste werkloosheidscijfers ter wereld, die vooral jongeren en vrouwen treffen, wat een aanvulling vormt op vele andere dringende problemen zoals sociale samenhang, migratie of inspanningen om radicalisering tegen te gaan." [5]

Ondanks dit klaarblijkelijke bewijs dat het proces van Barcelona en de Unie voor het Middellandse Zeegebied hebben gefaald, is de Unie voor het Middellandse Zeegebied "een nieuwe fase ingegaan, die voortbouwt op de tot dusver geboekte vooruitgang... Uit de toenemende en uitbreidende activiteiten blijkt dat er kansen zijn om de regionale samenwerking verder te ontwikkelen". [6]

De Unie voor het Middellandse Zeegebied gaat zonder weerga verder met haar doel:

"...een hoger niveau van integratie en samenwerking in de regio door middel van een specifieke methodologie die positieve resultaten heeft opgeleverd op het gebied van de politieke dialoog en de uitvoering van regionale initiatieven waarin jongeren een sleutelrol spelen."

De activiteiten van de Unie voor het Middellandse Zeegebied, die sinds 2012 meer dan 50 gelabelde projecten en meer dan 300 ministeriële en deskundigenfora die 25.000 belanghebbenden omvatten, illustreren de sterke overtuiging dat regionale uitdagingen regionale oplossingen vereisen en dat er geen veiligheid is zonder ontwikkeling.

Het lijkt contra-intuïtief dat bijna een kwart eeuw van dure investeringen door Europa in de zuidelijke landen van de Unie voor het Middellandse Zeegebied weinig tot geen positieve resultaten lijkt te hebben opgeleverd. Ondanks het feit dat de Unie voor het Middellandse Zeegebied zelf de uitdagingen als op een "ongekend niveau" heeft beoordeeld, zet de EU het proces van Barcelona voort in de vorm van de Unie voor het Middellandse Zeegebied. Het is ook bizar dat een inhoudelijke evaluatie van de kosten en baten van het proces van Barcelona en van de Unie voor het Middellandse Zeegebied en haar vele projecten in de meeste openbare debatten ontbreekt, aangezien de media blijkbaar nalaten verslag uit te brengen over de Unie voor het Middellandse Zeegebied en haar activiteiten.

Judith Bergman is columnist, advocaat en politiek analist.

[1] Routekaart van de Unie voor het Middellandse Zeegebied voor actie 2017, blz. 12.
[2] Jaarverslag 2017 van de Unie voor het Middellandse Zeegebied, blz. 9.
[3] Eveneens. p15 e.v.
[4] Routekaart van de Unie voor het Middellandse Zeegebied voor actie 2017, blz. 14.
[5] Jaarverslag 2017 van de Unie voor het Middellandse Zeegebied, blz. 15.
[6] Eveneens p 10.

Vertaling door W.J. Jongman en H. Sleijster

© 2018 Gatestone Institute. Alle rechten voorbehouden. De artikelen hier afgedrukt geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de vertalers of van Gatestone Institute.

Bron: Why is Nobody Talking about the Union for the Mediterranean?