Artikel

Het conflict over het ontwerp betreffende de Haredim heeft geleid tot een coalitiecrisis die wel nieuwe verkiezingen hadden kunnen veroorzaken. Een goed verslag van de politieke wendingen vindt u in deze bron: hier, als u echt de details wilt weten. Maar hoe zit het met de hele kwestie over de IDF, het ontwerp en de plaats ervan in de Israëlische samenleving?

De situatie van de Haredim is een zeer zichtbaar deel van het probleem. In 1947 sloot Ben-Gurion een akkoord met de partij Agudat Yisrael, die de meer waarneembare elementen van het orthodoxe Jodendom vertegenwoordigde in de pre-staat yishuv, en die een "status-quo" invoerde voor kwesties van religie en staat. Als tegenprestatie kwamen de partijleiders overeen om zich niet te verzetten tegen het uitroepen van de staat.

Het akkoord was zeer algemeen en Ben-Gurion beloofde dat de details zouden worden uitgewerkt in de grondwet voor de staat die in de toen komende maanden geschreven zou worden. Uiteraard werd er geen grondwet geschreven en ontwikkelde de status quo zich in de loop der jaren informeel. In 1948, tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog, stemde Ben-Gurion ermee in om zo'n 400 een uitzondering vormende yeshiva-studenten vrij te stellen in het ontwerp, zolang de Thora-studie hun enige bezigheid was (het torah umanuto arrangement). Na verloop van tijd - en omdat de religieuze partijen in coalitieregeringen vaak de machtsverhoudingen in stand hielden - breidde de regeling zich uit, totdat tienduizenden Haredi-jongeren werden vrijgesteld (61.000 in 2010 was het laatste cijfer dat ik kon vinden).

Het Hooggerechtshof achtte de huidige situatie in 1998 ongrondwettelijk en het juridische geruzie is tot op de dag van vandaag voortgezet. Recente pogingen om het Haridim-ontwerp tegen hun wil toch op te stellen, leidden tot massale en soms gewelddadige demonstraties. Het meest recente wetsvoorstel, een compromis dat een einde zou moeten maken aan de huidige crisis, wordt beschreven als: "Haredim zullen dienst nemen in de IDF, tenzij ze geen zin hebben om naar de IDF te gaan."

Men kan begrijpen dat seculiere en nationaal-religieuze mensen die gevraagd worden om drie jaar van hun leven op te geven, plus de mogelijkheid van een maand reserve plicht elk jaar tot ze 40 zijn, bezwaar maken tegen de vrije keuze gegeven aan de Haredim, waarvan velen zich inspannen met de gedachte om "geleerden" te worden. De Haredim beweren van hun kant dat de accommodaties van het leger voor hun religieuze levensstijl onvoldoende zou zijn en zien het ontwerp als een antisemitische vervolging.

Sommige Haredi-mannen kiezen ervoor om te worden ingelijfd, echter dat zijn er maar weinigen en hun gemeenschappen behandelen hen slecht. De oplossing kan echter niet zijn om te proberen hen te dwingen door te dreigen met gevangenistijd, omdat ze andere manieren zullen vinden om aan de dienst te ontsnappen, en zeker niets bijdragen als ze dat doen.

In de loop der jaren hebben geopolitieke en technologische veranderingen geleid tot een verkorting van de periode van de geregelde dienst, een verlaging van de leeftijd waarop iemand van het reservebeding wordt ontheven, en een verlaging van het duur van het reservebeding. Toen ik in de jaren tachtig in dienst was, werd ik zonder uitzondering zes weken per jaar opgeroepen; twee weken opleiding en vier weken dienst. Vandaag de dag worden de meeste mannen en bijna alle vrouwen niet meer geroepen in een jaar en het aantal dagen dat ze dienen, wanneer ze worden opgeroepen, is kleiner.

Vooral tijdens perioden van massa-immigratie heeft de legerdienst ertoe geleid dat nieuwkomers in de Israëlische taal en cultuur integreerden, en jonge soldaten werden blootgesteld aan bevolkingsgroepen die ze anders misschien niet zouden tegenkomen, en ze dienen als een objectieve les in de kosten van de verdediging van de natie. Universele dienst garandeert een mate van militaire geletterdheid die het voor Israëli's mogelijk maakt om veiligheidsgerelateerde kwesties te begrijpen en er intelligenter over te stemmen. Vergelijk dit met de VS, waar veel burgers niet eens iemand kennen die in het beroepsleger van de natie dient. En in tegenstelling tot kritiek die Israël een "militaristische" natie noemt, zorgt de kennis van de oorlog uit de eerste hand die de meeste Israëliërs hebben, voor het tegenovergestelde, een zeer vredelievende natie.

Maar er zijn een paar keerzijden aan de universele dienstplicht, en naarmate de tijd voortgaat worden ze serieuzer. Niet elke dienstplichtige behoort tot het leger of kan er nuttig in zijn, en de IDF moet veel tijd en geld besteden aan het vinden van iets nuttigs om hen te laten doen, hen te herbergen, of van hen af te komen. Men kan zich alleen al de moeilijkheden voorstellen over de integratie van tienduizenden ongelukkige Haredim die het koosjere voedsel van het leger niet kunnen eten en die niet kunnen omgaan met de vrouwen zoals in de seculiere of zelfs de niet-Haredi-orthodoxe samenleving, er al van uitgaande dat het mogelijk was om ze op te stellen.

Omdat het aantal aanwervingen zo groot is in vergelijking met de behoeften van het IDF, is de duur van de geregelde dienst voor mannen teruggebracht tot 32 maanden en voor vrouwen tot twee jaar. Dit betekent dat er middelen moeten worden besteed aan de opleiding van nieuwe aanwervingen en voor banen waarvoor zij slechts enkele maanden gekwalificeerd zullen zijn.

Veel waarnemers hebben gezegd dat Israël beter af zou zijn met een volledig vrijwillig, professioneel leger. Het geld dat bespaard zou kunnen worden door minder opleiding van nieuwe rekruten, zou kunnen worden besteed aan betere uitrusting en een goed loon voor soldaten die hun werk lang genoeg zouden doen om hun dure opleiding te rechtvaardigen. Er wordt beweerd dat moderne oorlogvoering meer hoogopgeleide specialisten vereist en minder "soldaten" die je een geweer kunt geven en in de richting van de vijand sturen.

Een bezwaar hiertegen is dat Israël het zich niet kan veroorloven om een paraat leger te hebben dat groot genoeg is om hen in geval van nood te beschermen. In het verleden kon vrijwel de gehele gezonde mannelijke bevolking worden opgeroepen om te vechten. Maar als dienstplichtige soldaten vervangen zouden worden door een professioneel leger, dan zou er niet langer een basis van getrainde reservisten zijn die - zoals in 1973 gebeurde - op een gegeven moment zich in hun eenheden zouden kunnen vervoegen, en klaar zijn om te vechten.

Aan de andere kant, met de vermindering van de opleiding van de reservisten in de afgelopen jaren, kan de massale noodoproep al wel een ding uit het verleden zijn. En misschien hebben diegenen wel gelijk die geloven dat het onder de huidige omstandigheden niet nodig zal zijn.

Moshe Feiglin, een rechtse religieuze politicus die toch sterk libertair is, doet deze suggestie:

"De oplossing is eenvoudig: Israël moet ophouden met het financieren van tienduizenden soldaten die niet echt nodig zijn, en die niets anders doen dan meer werk en kosten voor het systeem veroorzaken. Iedereen moet worden opgesteld voor een korte opleidingsperiode van één of twee maanden. Het IDF kiest de krenten uit de pap, die uit vrije wil voor lange tijd in het leger blijven. Die soldaten krijgen de beste training en krijgen een uitstekend salaris."

Die universele opleiding zal ten minste enige vertrouwdheid opleveren met het militaire leven, de militaire terminologie en het militaire vermogen, ook al zal deze niet leiden tot een voorraad "soldaten" die in geval van nood moeten worden opgeroepen.

Eventuele veranderingen op dit gebied zouden zeer langzaam en zorgvuldig moeten worden doorgevoerd. Vandaag de dag is de legerdienst verbonden met bijna elk aspect van het dagelijks leven in Israël. In tegenstelling tot de VS stellen studenten hun studie meestal uit tot ze klaar zijn met hun dienst, en nemen ze die daarom serieuzer. Werkgevers nemen mensen in dienst die ze tijdens hun diensttijd leerden kennen, of die in bepaalde eenheden werkten. Jongeren ontmoeten vaak ook hun toekomstige echtgenoot tijdens hun verblijf in het leger. Het eerste wat iemand vraagt over een man die voor hem wil werken, of wil trouwen met zijn dochter, is: "Wat heeft hij in het leger gedaan"? (Nee, dat vragen ze nog niet aan vrouwen).

Paradoxaal genoeg komt een aantal van de beste dingen in het Israëlische leven voort uit de jaren van verplichte dienstbaarheid, die worden opgelegd door de universele dienstplicht. Maar de IDF beweegt zich al in de richting van professionalisering. De combinatie van de toenemende bevolkingsomvang, en de evolutie in de aard van oorlogvoering, maken het onvermijdelijk. Misschien zal de opstand van de Haredim het proces versnellen.

Zal Israël het ontwerp handhaven?