Bureaucraten mogen niet aan het roer staan

Door Dr. Ofir Haivry - 12 december 2018

Hier een waar gebeurd verhaal. Zo'n 20 jaar geleden woonden mijn familie en ik in een kleine huurwoning die toebehoorde aan een hoge ambtenaar van het Openbaar Ministerie. In die tijd was zij afdelingshoofd en verantwoordelijk voor het publiceren van een controversieel rapport over de buitenposten in Judea en Samaria. Kortom, ze was een vooraanstaand lid van een groep die vaak wordt aangeduid als de "poortwachters" of "waakhonden over de democratie".

We hadden toen een jonge teef in ons bezit en dit trok veel mannelijke honden naar ons appartement en het huis van onze huisbaas. Op een dag heeft een van die reuen de hond van onze huisbaas aangevallen en gedood.

Ongeveer een dag later stuurde ze ons een brief waarin ze mij de schuld gaf van het verlies van haar kleine hondje. In de brief eiste ze dat mijn familie en ik de woning die we van haar huurden onmiddellijk zouden verlaten en dreigde ons met een rechtszaak.

Het bleek dat ondanks de vele kwaliteiten en het goede beoordelingsvermogen die de ambtenaren van het Openbaar Ministerie hebben, die waakhonden weten hoe ze de honden kunnen aanvallen wanneer de dingen persoonlijk worden. De brief bevatte belachelijke beweringen en er werd dienovereenkomstig behandeld. Maar het onderstreepte het principe dat zelfs onder liberale denkers dit gewoon is geworden: Niemand is geschikt om zijn of haar eigen rechter te zijn.

Ik werd aan deze zaak herinnerd in de nasleep van de recente controverse over wie de standpunten van het kabinet over wetgevingsaangelegenheden mag bepalen. Aan de ene kant hebben we Minister van Justitie Ayelet Shaked, die zegt dat de ministers hun eigen mening mogen vormen; aan de andere kant hebben we de voormalige en huidige ambtenaren van het Ministerie van Justitie, die denken dat zij alleen dat recht hebben.

Dit is een perfect voorbeeld van hoe mensen zoals Talia Sasson, een hoge ambtenaar bij het ministerie die nu de linkse New Israel Fund leidt, de term "democratische waakhond" interpreteert. Sasson zei onlangs dat Shaked het Ministerie van Justitie niet kan vertegenwoordigen op diverse wetgevende vergaderingen omdat de Procureur-generaal, Dina Zilber, het niet eens is met haar standpunten.

Daar heb je het: De ambtenaren van het Ministerie van Justitie zeggen nu ronduit dat zij verantwoordelijk zijn voor het formuleren van de standpunten van de regering in plaats van de verkozen ambtenaren die het beleid maken. Het aan de gang zijnde geklater kwam te voorschijn uit meningsverschillen over een wet die op het inperken van overheidsfinanciering voor provocatieve kunst is gericht, maar het vertegenwoordigt een nog grotere vraag van de bureaucratie van het Ministerie van Justitie, namelijk dat slechts zij kunnen beslissen wat de meningen van de overheid over de kwesties zijn, zelfs als het niets met constitutionele kwesties van doen heeft.

Als er een hoorzitting van de Knesset over de zuivelindustrie plaatsvindt en sommige ministers de zuivelindustrie willen openstellen voor concurrentie, dan kunnen ze worden afgewezen door ambtenaren van het Ministerie van Justitie, die "verdelende rechtvaardigheid" willen. Het resultaat is niet waar gekozen ambtenaren en ministers in geloven, maar wat ambtenaren van het Ministerie van Justitie willen.

Hoe kunnen aanhangers van deze aanpak dit rechtvaardigen? Volgens Sasson "vertegenwoordigt de procureur-generaal het algemeen belang," en dit plaatst hem boven de ministers, die slechts gekozen ambtenaren zijn en geen wettelijke kwalificaties hebben.

Er is niets mis met een blinde overtuiging dat de advocaat-generaal en zijn cohorten begiftigd zijn met een uniek oordeel dat nooit gebrekkig kan zijn, maar dit werkt alleen in sprookjes. Het incident met de hond en vele andere dergelijke incidenten laten zien dat we er het beste mee gediend zouden zijn als we ophouden te geloven in fantasie en accepteren dat iedereen fouten maakt en soms zelfs bijbedoelingen heeft wanneer ze een onderwerp bespreken dat met henzelf te maken heeft. Voor alle fouten van de democratie er is nog steeds geen beter alternatief dan om de bureaucraten te laten regeren.

Zoals Plato schreef in "De Republiek", moeten de bewakers hun plaats kennen; anders zullen ze niet wachten tot anderen de staat vernietigen, maar zullen ze dat zelf doen.

Dr. Ofir Haivry is vice-voorzitter voor Academische Zaken van het Herzl Instituut en de directeur van het Nationaal Strategisch Initiatief.

Bron: Bureaucrats should not be in charge - Israel Hayom