Het Israëlisch-Palestijnse Conflict: Denk buiten de box

Door Generaal-majoor (res.) Gershon Hacohen - 21 februari 2018

Een creatieve oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict moet beginnen met een waardering van de voordelen van het hybride ruimte-model dat is ontstaan in de Westelijke Jordaanoever, en dan met name de regeringsbevoegdheden die reeds in januari 1996 werden verleend aan de Palestijnse Autoriteit in gebieden A en B, én het doodgeboren model van een totale scheiding.

In een recente lezing over het Israëlisch-Palestijnse conflict vroeg New York Times journalist Thomas Friedman zich af hoe de toch wel zeer creatieve staat Israël niet een creatieve oplossing voor het conflict had gevonden in de zoektocht naar de beste manier om zich af te scheiden van de Palestijnen.

Om buiten de box [doos] te kunnen denken, moet men vertrouwd zijn met de structuur van de doos en haar fijne kneepjes, en vooral met het deksel. Wat het Israëlisch-Palestijnse conflict betreft, zijn er vier basisveronderstellingen, die sinds de dagen van president Clinton door de EU- en de Amerikaanse regering krachtig zijn onderschreven, waarbij de doos stevig gesloten is gebleven:

• De oplossing voor het conflict moet geografisch worden beperkt tot het grondgebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee.
• De oplossing vereist de oprichting van een volledig soevereine Palestijnse staat.
• De grens tussen Israël en Palestina moet worden gebaseerd op de lijnen van 1967 met kleine wijzigingen.
• De Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook moet één enkele politieke entiteit vormen.

Deze vier aannames laten geen ruimte over voor onderhandelingen. Ze hebben keer op keer tot een doodlopende weg geleid. De benarde economische situatie in de Gazastrook had bijvoorbeeld aanzienlijk kunnen worden verlicht als Egypte met uitgebreide internationale hulp was voorbereid om de strook uit te breiden naar de open ruimte van de Sinaï-woestijn in de richting van Al-Arish.

De heersende, conventionele Israëlische en internationale gesprekken hebben Israël op een abstract kruispunt geplaatst met slechts twee mogelijkheden: het behoud van de Joods-democratische staat door zich met kleine aanpassingen (dat wil zeggen het behoud van de nederzettingenblokken) terug te trekken naar de lijnen van 4 juni, óf een conflictueuze, binationale staat die onvermijdelijk zal leiden tot een apartheidsregime. Creatief denken zoals Friedman dat wil, zou Israël moeten kunnen redden uit de valkuil van een keuze tussen deze tegengestelde en onmogelijke alternatieven.

De creativiteit van Einsteins algemene relativiteitstheorie kan inspiratie opleveren om aan deze abstracte fixatie te ontsnappen. Einstein bood geen nieuwe laboratorium-ontdekkingen aan. Hij stelde gewoon een nieuwe algemene theorie voor waarin de onveranderlijkheid van de snelheid van het licht een natuurwet wordt. Evenzo betekent creatief denken over het Israëlisch-Palestijnse conflict, dat we erkennen dat het smalle gebied tussen de Middellandse Zee en de Jordaan niet in twee volwaardige staten kan worden opgedeeld.

Het zijn niet alleen de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever die het moeilijk maken om het Land Israël op te delen. Dit probleem vloeit voort uit een aantal geofysische factoren: gemeenschappelijke, ecologische, vervoersgerelateerde, economische factoren, en factoren die verband houden met water, riolering en elektriciteitsinfrastructuur. De moeilijkheid zit hem natuurlijk ook in de veiligheidsaspecten bij de verdeling van het land.

Sinds de tijd van het september-1993-akkoorden van Oslo, zijn er twee verschillende modellen naar voren gekomen. In het ene gebied, gelegen op de Westelijke Jordaanoever, is het gebied in kwestie door zijn indeling in de gebieden A, B en C georganiseerd in een soort Palestijns-Israëlische samenleving die gekenmerkt wordt door verschillende bestuursvormen. Het tweede model, dat zich in de Gazastrook bevindt, omvat een binaire tweedeling: "Zij zijn daar, wij zijn hier," met een hek, een starre en compromisloze grens, tussen Israël en het door Hamas gecontroleerde gebied. De weg naar creatief denken begint met het overdenken van de verschillende patronen van veiligheidsactiviteiten die in de Gaza en op de Westelijke Jordaanoever zijn ontstaan. In het Gaza-model van totale scheiding vereist het gebruik van militair geweld door Israël aanzienlijke middelen: tanks, oorlogsvliegtuigen en af en toe militaire operaties met een hoge intensiteit en enorme investeringen om het uitgebreide tunnelnetwerk tegen te gaan. In het model van de Westelijke Jordaanoever daarentegen wordt veiligheid georganiseerd in een hybride ruimtelijke balans met dagelijkse ontmoetingspunten tussen Israëli's en Palestijnen, aangezien de dynamiek van economische samenwerking die ook een Israëlische civiele aanwezigheid omvat, het massale gebruik van militaire macht overbodig maakt. Wat de kwaliteit van leven betreft, blijkt het Westelijke Oever-model voor beide partijen veel voordeliger.

Een creatieve oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict moet beginnen met een waardering van de voordelen van het hybride ruimte-model dat is ontstaan in de Westelijke Jordaanoever, en dan met name de regeringsbevoegdheden die reeds in januari 1996 werden verleend aan de Palestijnse Autoriteit in gebieden A en B. Het buiten de box denken betekent dan het weggooien van het doodgeboren model van totale scheiding op de Westelijke Jordaanoever.

Dit artikel werd gepubliceerd in het Hebreeuws in Israël Hayom op 5 februari 2018.

Generaal-majoor (res.) Gershon Hacohen is Onderzoeksmedewerker aan het Begin-Sadat Center for Strategic Studies. Hij diende tweeënveertig jaar in de IDF en voerde het bevel over gevechtstroepen in de strijd tegen Egypte en Syrië. Voorheen was hij korpscommandant en bevelhebber van de IDF Military Colleges.

Bron: The Israeli-Palestinian Conflict: Thinking Outside the Box