www.wimjongman.nl
De rol van Rusland in Afrin hangt af van de ware bedoelingen van Turkije
Door Maxim A. Suchkov - 29 januari 2018
MOSKOU - Het Turkse offensief tegen het Kurdische noordelijke deel van de Syrische provincie Afrin is al meer dan een week aan de gang en wekt de bezorgdheid dat Ankara een nieuw volwaardig front in Syrië zal openen met mogelijke implicaties voor de algemene veiligheid in de regio. Tijdens een briefing van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken op 25 januari verdedigde de ministeriële woordvoerder, Maria Zakharova, Rusland tegen de Koerdische bewering dat Moskou in Afrin de kant van Turkije kiest.
Moet Rusland verantwoordelijkheid dragen voor het optreden van Turkije? zo vroeg Zakharova. We hebben [ons eigen] buitenlands beleid en een duidelijke houding ten aanzien van het betrekken van Koerden bij het politieke proces [in Syrië].
Een Koerdische verslaggever zei dat het moeilijk te geloven is dat een oplossing voor de Syrische crisis in de nabijheid kan liggen, wanneer Turkije "een langetermijnoperatie start". De verslaggever zei: "Kunt u uw partner, Turkije, vragen deze kwesties anders met de Koerden aan te pakken?
In reactie daarop verwees Zakharova naar de uitdagende aard van de discussies tussen Moskou en Ankara over deze kwestie. Je weet dat we net uit de crisis zijn gekomen [met Turkije]," merkte ze op over de onlangs ontdooide betrekkingen, nadat Turkije in november 2015 een Russische straaljager had neergeschoten. "Je hoeft ons niet te vertellen hoe moeilijk een partner als Turkije is. Het is een land met eigen belangen, die niet altijd samenvallen met de onze. Ons doel is echter om met elke partner gebieden van gemeenschappelijk belang te vinden, ongeacht hoe moeilijk ze zijn. Het is niet gemakkelijk om dit op bilateraal niveau te doen, laat staan in de Syrische vestiging.
Voor Rusland heeft de kwestie van de Koerden in Syrië ten minste drie facetten: de betrekkingen met Turkije, met de Koerden zelf en met de Verenigde Staten. Op dit moment moeten alle drie de gebieden worden gezien tegen wat Moskou nu als zijn primaire taak ziet: het bijeenroepen van het Syrisch Nationaal Dialoogcongres deze week in Sochi, waarvan Moskou hoopt dat het onderhandelingen op gang zal brengen met het oog op een politieke regeling die vervolgens kan worden omgebogen naar Genève.
[Vertaler: Inmiddels is de Syrische oppositie (de rebellen) al weggelopen van de conferentie.]
Het standpunt van Moskou ten aanzien van Afrin is in overeenstemming met het standpunt ten aanzien van heel Syrië en het bredere beleid voor het Midden-Oosten: weg uit crises waar de eigen veiligheidsbelangen van Rusland niet direct op het spel staan. Met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan is het een zeer fijne lijn die makkelijk kan breken, maar zolang Turkije en Rusland doorgaan met het onderhouden van militaire, geheime en presidentiële kanalen, is het onwaarschijnlijk dat Moskou zich zal bemoeien met wat wordt gezien als een groter veiligheidsprobleem voor Turkije dan voor Rusland.
Bovendien is het volgens een artikel van Al-Monitor eerder deze maand, na het Syrisch Nationaal Dialoogcongres van 29-30 januari, van het allergrootste belang voor Rusland om de steun van Iran en Turkije te behouden, en het trio min of meer verenigd te houden over belangrijke kwesties. Turkije is onlangs voor Rusland van cruciaal belang geweest bij het onderdak aan het Sotsji-congres, en het heeft de troepen van de Syrische president Bashar al-Assad de controle over delen van Idlib laten overnemen. Ankara is over het algemeen constructief geweest met betrekking tot de rol van Rusland als contactpersoon voor belangrijke Syrische oppositiegroepen. Moskou heeft geen reden om de fragiele evenwichtsoefening met Ankara op dit kritieke moment te verstoren.
De militaire oplossing van Turkije voor Afrin is echter een optie die Moskou heeft geprobeerd te ontwijken. De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) verwierpen het voorstel van Rusland om Syrische regeringstroepen de controle over Afrin te laten overnemen. Het plan was bedoeld om tegemoet te komen aan de bezorgdheid van Ankara over de Koerden die een landcorridor langs de Turkse grens controleren en om Assad zeggenschap te geven over meer Syrisch terrein. Maar dat idee viel niet goed in de Koerdische eisen voor een autonome regio. Rusland was de eerste die het concept voorstelde om de Koerdische autonomie op te nemen in een nieuwe Syrische grondwet. Rusland is van mening dat er ook onderhandeld moet worden over de kwestie van de Koerdische autonomie.
Daarom lijkt de volkskritiek over "Rusland verraad aan de Koerden" Moskou op zijn merites niet te hinderen. Sommige Koerdische groepen hebben contact gehad met de Russische autoriteiten in het Russische verzoeningscentrum voor Syrië in Khmeim. Rusland had geen formele verplichtingen ten opzichte van de Koerdische Democratische Unie (PYD), die al lange tijd een eigen spel speelt tussen Ankara en Damascus en er uiteindelijk voor heeft gekozen om met de Verenigde Staten samen te werken in plaats van met Rusland. Turkije beschouwt de PYD als geassocieerd met terroristische groeperingen.
"De Koerdische factor is natuurlijk uitgespeeld door onze westerse partners voor meerdere jaren, maar niet in het belang van de Koerden," zei Zakharova op de briefing. Rusland was de basis voor de politieke betrokkenheid van Koerden bij het Syrische schikkingsproces. ... [Rusland] drong er bij westerse en regionale collega's op aan om [de Koerden] in verschillende onderhandelingsvormen op te nemen. Toen we allemaal de kans hadden om het bloedvergieten te stoppen en een brede coalitie te vormen om de Syrische oppositie te verenigen, vertelde het Westen aan de Koerden dat ze het moesten negeren. Vraagt u zich af, wiens belangen behartigd werden. En dan te zien hoe consistent onze eigen positie [op de Koerden] was."
Moskou heeft de actie van Washington om een grensmacht op te richten met militanten van de Volksbeschermingseenheden (YPG) herhaaldelijk een poging genoemd om "deze Koerdisch gedomineerde gebieden te isoleren", wat de spanningen zou doen oplaaien. Russische kritiek heeft echter een tweeledig doel: de schuld voor het uitbreken van vijandelijkheden in Afrin bij de Verenigde Staten te leggen en een signaal af te geven aan de Koerden dat zij niet de juiste partner hebben gekozen.
Toen Washington een harde reactie van Turkije kreeg en geconfronteerd werd met de mogelijke implicaties van een bredere regionale crisis, nam Minister Rex Tillerson een paar dagen later op het besluit terug en zei op 17 januari: "De hele situatie is verkeerd weergegeven. .... Wij zijn helemaal niet bezig met de oprichting van een grensmacht". De verklaring weerhield Turkije er niet van om verder te gaan met het Afrin-offensief op 19 januari, of de overtuiging van Rusland te veranderen dat de Verenigde Staten van plan zijn Syrië te verdelen met behulp van de SDF en haar filialen.
YevgenY SatanovskY, die aan het hoofd staat van het in Moskou gevestigde Instituut voor het Midden-Oosten, en bekend staat om zijn banden met de Russische veiligheidsdienst, voerde aan dat de houding van Rusland in Afrin uiteindelijk goed samenspeelt met zowel Ankara als Washington. De VS hebben de SDF-troepen opgeleid voor een offensief tegen Idlib en hoopten dat ze het daar zouden maken, voordat de door Rusland gesteunde Syrische regeringstroepen het zouden doen. Gezien de radicale soennitische Arabische samenstelling van het Idlib-gebied zouden alle Arabische stammen en groepen tegen de Koerden zijn opgekomen. ... De Arabieren vermoeden al dat de Amerikanen in Syrië een analogie willen creëren, als een Iraakse Koerdische enclave, waardoor de stemming van de Koerden opgewarmd wordt ten gunste van "Groot Koerdistan".
Hij voegde eraan toe: "De Amerikanen hoopten waarschijnlijk dat Rusland Turkije zou belemmeren in deze militaire operatie. Maar het offensief kan Erdogan ook in een lange termijn conflict slepen. Zelfs als de Turkse troepen uiteindelijk Afrin bezetten, zullen zij met een langdurig guerrillaverzet te maken krijgen en hun relatie met Koerden verder bemoeilijken. Dit zal op zijn beurt een groot deel van de strijdmacht van zowel SDF als Ankara bezig houden".
De "mislukte verwachtingen" die de Koerden mogelijkerwijs hadden over de positie van Rusland ten aanzien van de Afrin-offensief, vloeien in de eerste plaats voort uit het feit dat de PYD-top zijn eigen middelen ter plaatse verkeerd heeft berekend, in de tweede plaats het overschatten van de omvang van de Amerikaanse steun en toewijding aan hun macht en politieke zaak, en in de derde plaats het onderschatten van het belang van het Syrische congres in Ruslands spel voor een Syrische regeling.
De Koerdische troepen hebben bewezen bekwame strijders te zijn en hebben enorm bijgedragen aan de nederlaag van verschillende radicale krachten, waaronder de Islamitische Staat, maar de strategische hoop van hun leiders - of het nu in Irak of Syrië is - heeft hun zaak tot nu toe slecht gediend. De grote regionale en internationale grootmachten hebben dit voor elkaar gekregen, sommigen eerder dan anderen, en hebben geleerd om deze lacunes te benutten om hun eigen belangen te behartigen.
De betrekkingen van Rusland met de PYD zullen waarschijnlijk zuur zijn, althans op de korte termijn. De Koerden zijn teleurgesteld over Moskou. De emotionele beslissingen van de Koerden - zoals het verwijt aan Rusland over de inruil, het dreigen met een herziening van hun beleid ten opzichte van de Russen en het niet deelnemen aan de conferentie van Sochi - zullen de Russische agenda niet veranderen.
Moskou gelooft dat zonder dat de invloedrijke Koerdische groepen het congres in Sochi bijwonen, er nog steeds deals gemaakt kunnen worden, maar misschien ook niet. Voor de korte termijn is Rusland bedreven genoeg om een manier te bedenken om een aantal Koerden te krijgen om de Koerdische belangen te vertegenwoordigen, en besluiten die worden genomen als vertegenwoordigers van Koerdische belangen te bundelen.
We stuurden onze uitnodiging naar de Koerdische vertegenwoordigers. De bal is nu aan hun kant, nu niet alleen om het te accepteren, maar ook om een actieve rol te spelen in dit formaat," benadrukte Zakharova tijdens de briefing.
Al vroeg op de eerste dag van de Sotsji-bijeenkomst waren enkele Koerden aanwezig, maar het was moeilijk te zeggen hoeveel of welke groepen ze vertegenwoordigden.
Moskou gelooft ook nog steeds dat er mogelijkheden zijn om de Afrin-crisis te bezweren. Een van die opties sluit aan bij het oorspronkelijke Russische voorstel en houdt in dat Syrische regeringstroepen de Koerdisch gecontroleerde zone betreden en gezamenlijke lokale bestuursinstellingen oprichten. Dit verhoogt het risico dat de Syrische en Turkse legers elkaar dreigen te confronteren in directe gevechten. Maar het kan ook een manier zijn om een einde te maken aan de gevechten in Afrin en de aangrenzende gebieden, zolang Turkije maar garanties krijgt voor een "beveiligde zone van 20 mijl diep". In dit geval zou Turkije willen dat de Verenigde Staten hun militaire steun aan de YPG stopzetten. Rusland zou op zijn beurt graag zien dat de Verenigde Staten de Koerden er niet van zal weerhouden om toe te treden tot de door Moskou geleide politieke regeling.
Onlangs hebben de Koerdische autoriteiten in Afrin een brief gepubliceerd waarin zij de Syrische regering opriepen "haar soevereine verplichtingen na te komen om haar grenzen [tegen een Turks offensief] te beschermen". Hoewel de brief niet vermeldt of Koerdische ambtenaren het opgeven van Afrin aan een controle door Damascus als een optie zien, kan het een teken zijn dat een realiteitscontrole de Koerden dwingt om opties te overwegen die zij eerder hebben weerstaan.
Als de crisis echter voortduurt en de operatie langer duurt dan oorspronkelijk gepland, zou het Turkse leger zijn aanwezigheid kunnen blijven uitbreiden en er nooit mee instemmen om te vertrekken. Zelfs als het zou instemmen, zou het eerder een "Russische-stijl vertrek" zijn, waarbij aanzienlijke gevechtsstrijdkrachten achterblijven. Dit zou leiden tot meer politieke en praktische uitdagingen voor het Russische Syrische beleid in Syrië.
In de tussentijd zal Moskou zich in Afrin voorzichtig moeten bewegen en zich op gelijke afstand houden van wat het ziet als "radicale eisen" van Turkse en Koerdische partijen.
Bron: Russia's role in Afrin depends on Turkey's true intentions